اقتصاد۲۴- با اعلام جایگزینی ارز ۴۲۰۰ با یارانه و واریز یک جای ۲ مرحله یارانه با مقادیر متفاوت به سوالات و ابهامات درباره جزئیات این طرح پاسخ داده ایم.
به گزارش خراسان، با اعلام رئیس جمهور در دو شب قبل، سرانجام آغاز تدریجی «طرح هدفمندسازی یارانه کالا‌های اساسی» یا همان جایگزینی ارز ۴۲۰۰ با یارانه کلید خورد. با این حال ابهامات و سوالات متعددی درباره جزئیات این طرح برای مردم به وجود آمد که در این گزارش به برخی از آن‌ها اشاره می‌شود.
۱- واریز یک جای دو مرحله یارانه با مقادیر متفاوت
پس از گفت وگوی تلویزیونی رئیس جمهور، دو مرحله یارانه کمک معیشتی مربوط به ماه‌های اردیبهشت و خرداد به حساب بیش از ۲۳ میلیون و ۶۰۰ هزار سرپرست خانوار شامل حدود ۷۲ میلیون ایرانی واریز شد. مبلغ واریزی برای هر نفر از سه دهک کم درآمد جامعه به ازای هر ماه ۴۰۰ هزار تومان و برای ۶ دهک پردرآمد به ازای هر نفر ماهانه ۳۰۰ هزار تومان بوده است.
طبق اعلام مدیر اداره نظام پرداخت بانک مرکزی، این مبالغ تا زمان اعلام دولت در حساب افراد مسدود باقی می‌ماند. البته شنیده‌های باشگاه خبرنگاران حاکی از آن است که احتمالاً ابتدای خرداد و با اجرای طرح اصلاح روش تخصیص یارانه به اقلام اساسی، امکان برداشت این رقم مهیا می‌شود.
۲- یارانه‌ها یک مرحله‌ای شد
گزارش تسنیم نشان می‌دهد با واریز یارانه اخیر که از آن به «یارانه کمک معیشتی» نام برده شده، یارانه‌هایی که در دهم و بیستم هر ماه به حساب سرپرستان واریز می‌شد، دیگر پرداخت نمی‌شود.
به گزارش ایرنا، وزیر اقتصاد هم گفته است: مبلغ واریزی مجموع یارانه قدیم و جدید است و تا زمان فراهم شدن زیرساخت‌های کالابرگ الکترونیک پرداخت نقدی مستمر (ماهانه) خواهد بود. البته در سخنان رئیسی دو شب قبل نیز این نکته وجود داشت که این کمک معیشتی یک تا دو ماه به صورت نقدی است و پس از آن، پرداخت‌ها به صورت کالابرگ الکترونیک انجام می‌شود.
۳- یارانه نان جداست
طبق طرح دولت یارانه کمک معیشتی اخیر مربوط به جایگزین یارانه‌های ارز ۴۲۰۰ تومانی است. یعنی یارانه‌ای که قبلاً به ارز ۴۲۰۰ برای واردات کالا‌های اساسی داده می‌شد، قرار است به افراد داده شود. پیشتر ارز ۴۲۰۰ به طیف گسترده‌ای از کالا‌ها داده می‌شد، اما به مرور زمان این لیست کوتاه‌تر شد تا این که به گزارش ایسنا در مهر سال گذشته، به هفت کالای گندم، جو، دانه‌های روغنی، روغن خام، ذرت، کنجاله سویا و بخشی از دارو و تجهیزات پزشکی محدود شد.
طبق آمارها، سال قبل ۸ میلیارد و امسال ۹ میلیارد دلار ارز ترجیحی برای واردات این کالا‌ها در نظر گرفته شده بود که هم اینک معادل ریالی یارانه این ارز برای خرید کالا‌های مبتنی بر این نهاده‌ها به مردم اختصاص می‌یابد. با این حال، یارانه‌های نان جداست. پیشتر نیز یارانه نان به صورت مجزا در بودجه قید می‌شد. به گفته رئیسی، کمک معیشتی نان یا همان یارانه نان در مبلغ پرداختی اخیر دیده نشده است. طبق طرح اعلام شده دولت نیز قرار است یارانه نان هنگام پرداخت هزینه نان، بدون افزایش قیمت نان و به طور مستقیم به نانوا پرداخت شود.
۴- تا اطلاع ثانوی قیمت کالا‌های مرتبط با ارز ۴۲۰۰ افزایش نمی‌یابد
انتظار می‌رود همزمان با تخصیص مستقیم یارانه کالا‌های اساسی به تک تک آحاد جامعه، قیمت کالا‌های مرتبط با ارز ۴۲۰۰ مانند شیر، لبنیات، مرغ، تخم مرغ، گوشت و… در بازار آزاد افزایش یابد و تاکید شده که این افزایش قیمت مشمول نان سنتی، بنزین و دارو نمی‌شود. زمان دقیق این افزایش قیمت نیز که به اجرای کالابرگ الکترونیک (برای خرید یارانه‌ای مردم مطابق سهمیه تعلق گرفته به آنان) وابسته است، هنوز اعلام نشده است.
به ویژه دیروز وزیر دادگستری در نشست رئیس سازمان تعزیرات حکومتی با مدیران ستادی و اجرایی این سازمان تاکید کرده است که هیچ واحد صنفی یا تولیدی بدون دریافت مجوز از سازمان حمایت حق افزایش قیمت کالا‌ها و خدمات را ندارد. جریمه درج نکردن قیمت نیز که تا به امروز زیر ۱۰۰ هزار تومان بوده، به ۱۰ میلیون تومان افزایش یافته است.
بیشتر بخوانید: واکنش دلار به یارانه جدید
وزیر صمت نیز در حاشیه نشست تنظیم بازار، ضمن توضیح درباره برنامه‌های این وزارتخانه درخصوص نظارت بر بازار، از آغاز نصب یک کد دوبعدی (QR Code) و یک شماره شناسه صنفی در مغازه‌ها برای گزارش مستقیم تخلفات از سوی مردم از هفته آینده خبر داد.
۵- دلیل کمتر بودن دریافتی برخی افراد از مبالغ اعلام شده
گزارش ایسنا از سازمان هدفمندی یارانه‌ها نشان می‌دهد افراد دریافت کننده یارانه جدید ممکن است در حساب‌ها با مبلغی کمتر از ۳۰۰ تا ۴۰۰ هزار تومان مواجه باشند که دلیل آن به کسر قسط وام یک میلیونی مربوط به دوران کرونا که به یارانه بگیران پرداخت و هر ماه از حساب یارانه آن‌ها کسر می‌شد، بر می‌گردد.
بر این اساس با توجه به این‌که دیگر یارانه ۴۵ هزار تومانی پرداخت نمی‌شود و این رقم ۳۰۰ تا ۴۰۰ هزار تومان جایگزین آن شده است بنابراین قسط وام کرونا از همین رقم کسر شده که تقریبا کمتر از ۵۰ هزار تومان است. با این حال مدیر کل روابط عمومی بانک مرکزی از این مسئله به ناهماهنگی تعبیر کرد و گفت: سخنگوی دولت هم به سازمان هدفمندی یارانه تذکر داد تا این اتفاقی که برای برخی شهروندان پیش آمده بود، هر چه سریع‌تر مرتفع شود.
۶- مبنای دهک‌بندی
بررسی مستندات پایگاه رفاهی ایرانیان نشان می‌دهد که اطلاعات رفاهی هر فرد در قالب شاخص‌های متعدد در این پایگاه جمع آوری شده و به نظر می‌رسد در دهک‌بندی ها، این موارد مورد توجه قرار گرفته است. با این حال، پیگیری خراسان نشان می‌دهد که در این میان، داشتن منزل و خودروی شخصی از مهم‌ترین مولفه‌های تعیین دهک‌بندی به شمار می‌رود. جزئیات بیشتر در این خصوص را می‌توانید در صفحه ۴ امروز روزنامه خراسان ببینید.
۷- دو دلیل پرداخت نشدن یارانه کمک معیشتی
اظهارات معاون رفاه اجتماعی وزارت تعاون نشان می‌دهد که افراد به دو دلیل قرار داشتن در دهک دهم یا قرار داشتن در لیست ۷ میلیون نفری جامانده از یارانه ها، یارانه کمک معیشتی را دریافت نکرده اند. وی درخصوص گروه دوم توضیح داد: به عنوان مثال ممکن است سال ۹۳ پدر خانواده به علت تمکن مالی از دریافت یارانه انصراف داده باشد، اما سال‌های گذشته فرزندانش ازدواج کرده و زندگی‌شان جدا شده، ولی تمکن مالی ندارند و مشمول یارانه می‌شوند. این افراد حق دارند که یارانه دریافت کنند و به طور کلی با عنوان جاماندگان یارانه تلقی می‌شوند.
۸- فرایند اعتراض برای دو گروه از افرادی که یارانه نمی‌گیرند
طبق اظهارات مسئولان وزارت رفاه، جاماندگان از یارانه، یعنی آن‌هایی که ممکن است جزو دهک‌های مشمول باشند، اما در لیست سازمان هدفمندی برای دریافت یارانه قرار ندارند، باید به سامانه هدفمندی یارانه‌ها مراجعه کنند که در روز‌های آینده اعلام می‌شود، اما افرادی که قبلاً یارانه دریافت کرده، اما الان حذف شده‌اند و احساس می‌کنند که به اشتباه در دهک ۱۰ یا دیگر دهک‌ها قرار داده شده اند، باید به سامانه حمایت زیر مجموعه وزارت کار (hemayat. mcls. gov. ir) مراجعه کنند.
در عین حال خبرگزاری تسنیم به نقل از خاندوزی سخنگوی اقتصادی دولت گفته است: برای اعتراض به دریافت نکردن یارانه، عجله‌ای در کار نیست چرا که طبق دستور رئیس جمهور، حتی اگر دو ماه دیگر، افرادی مستحق دریافت یارانه تشخیص داده شوند، یارانه و کمک معیشتی آن‌ها دقیقاً از همین روز شروع طرح، محاسبه و به حساب‌شان واریز خواهد شد.
مورد عجیب!
برخی مخاطبان روزنامه از این گلایه کرده‌اند که پس از واریز یارانه کمک معیشتی به حساب آنان با مسدود شدن کل موجودی کارت خود و نه صرفاً یارانه واریز شده روبه رو شده اند. در این زمینه هنوز توضیحی از سوی بانک مرکزی یا بانک‌های عامل داده نشده است.