اقتصاد۲۴- رتبه بندی معلمان، از آن دست مطالبات پرتکرار جامعه فرهنگیان است که پس از فراز و فرودهای بسیار طی بیش از ۱۰ سال اخیر، سرانجام ۲۵ اسفندماه ۱۳۹۹ در قالب لایحه‌ای از سوی دولت وقت به مجلس ارسال شد و کلیات آن در روز هجدهم خردادماه سال ۱۴۰۰ به تصویب رسید، اما به دلیل تغییرات قابل توجه لایحه از سوی نمایندگان مجلس و عدم تامین بار مالی آن، ماه‌ها در مجلس معطل ماند و یک مرتبه نیز از سوی شورای نگهبان رد و دوباره به مجلس بازگشت.
با انجام اصلاحات وارده از سوی مجلس در ابتدای اسفندماه، رتبه بندی از سوی شورای نگهبان مورد موافقت قرار گرفت و در ۱۶ اسفندماه سال ۱۴۰۰ از سوی رئیس مجلس جهت اجرا به دولت و ۲۳ اسفندماه از سوی رئیس جمهور به وزارت آموزش و پرورش، سازمان برنامه و بودجه و سازمان اداری و استخدامی کشور ابلاغ شد. دولت مکلف شده بود ظرف مدت یک ماه از ابلاغ قانون، آیین‌نامه اجرایی را تدوین و به تصویب هیئت وزیران برساند که تا کنون به طول انجامید و در نهایت روز گذشته از سوی محمد خبر، معاون اول رئیس‌جمهور جهت اجرا، ابلاغ شد.
یوسف نوری، وزیر آموزش و پرورش، امروز دوشنبه، ۱۳ تیرماه پیرامون زمان اجرای رتبه بندی گفته است: « بر اساس آیین نامه اجرایی مصوب هیئت وزیران، شیوه نامه نهایی قانون رتبه بندی معلمان در دست تدوین است؛ این شیوه نامه شامل جزئیاتی است که هیئت‌های ممیزه باید بر اساس آن کار کنند. تلاش ما بر این است که ان‌شاءالله با همکاری سازمان‌های برنامه و بودجه و اداری استخدامی طی هفته آینده شیوه‌نامه اجرایی قانون رتبه بندی معلمان نهایی و رتبه بندی در داخل وزارتخانه وارد عملیات اجرایی شود.»
بیشتر بخوانید: زمان و نحوه اجرای رتبه بندی معلمان
در ادامه مروری بر بندهای مهم آیین نامه اجرایی ابلاغی خواهیم داشت:
بر اساس ماده ۱ آیین‌نامه اجرایی قانون مذکور، رتبه‌بندی معلمان مطابق قانون نظام رتبه‌بندی معلمان و این آیین‌نامه به‌منظور افزایش کیفی فرایند تعلیم و تربیت، اعتلای کرامت و منزلت اجتماعی معلمان، استقرار نظام پرداخت‌ها بر اساس تخصص و شایستگی‌ها، عملکرد رقابتی معلمان، مهندسی نیروی انسانی، توسعه مستمر و نظام‌مند شایستگی‌های عمومی، تخصصی، حرفه‌ای و تربیتی و کیفیت عملکرد معلمان، تقویت انگیزه و رضایت‌مندی شغلی و ارتقای تعهد و تقویت هویت حرفه‌ای معلمان بر اساس نقشه جامع علمی کشور و سند تحول بنیادین آموزش‌وپرورش اجرا می‌شود.
مشمولان رتبه بندی معلمان چه کسانی هستند؟
ماه ۳ آیین‌نامه به مشمولان رتبه‌بندی پرداخته است که مطابق آن، مشمولان این آیین‌نامه عبارت‌اند از مشمولین طرح طبقه‌بندی مشاغل معلمان و نیروهای توان‌بخشی مدارس استثنایی که در حال حاضر صرفاً در واحدهای آموزشی و تربیتی اشتغال به خدمت تمام‌وقت دارند.
افراد موضوع لایحه قانونی راجع به استفاده کارکنان کادر اداری وزارت آموزش‌وپرورش که برای خدمت معلمی استخدام شده‌اند از طرح طبقه‌بندی مشاغل معلمان کشور و احتساب سوابق تجربی آنان - مصوب ۱۳۵۸ - شورای انقلاب جمهوری اسلامی ایران و اصلاحات بعدی آن، مشمول این آیین‌نامه هستند.
آن دسته از نیروهای اداری شاغل در پست‌های کارشناسی و بالاتر که بر اساس ضوابط و شرایط مربوط در یکی از عناوین موضوع طرح طبقه‌بندی مشاغل معلمان اشتغال یابند، از زمان تغییر سمت و شروع به خدمت معلمی مشمول نظام رتبه‌بندی می‌شوند. در صورت بازگشت مجدد به کار در سمت‌های اداری حسب شرایط ذی‌ربط از فوق‌العاده رتبه‌بندی برخوردار نخواهند بود.
همچنین نیروهای فاقد کد شناسه استخدام مورد تأیید سازمان اداری و استخدامی کشور، کارکنان مأمور یا انتقالی به سایر دستگاه‌های اجرایی (با حفظ پست سازمانی با بدون آن)، کارکنان مأمور به مدارس غیردولتی (به‌استثنای مدیران و معاونین که از آموزش‌وپرورش حقوق دریافت می‌کنند)، نیروهای مازاد یا در اختیار مدرسه، کلیه افرادی که از بیش از یک صندوق حقوق دریافت می‌کنند، افرادی که در مرخصی بدون حقوق به سر می‌برند، افراد انتقالی به دانشگاه‌های فرهنگیان و شهید رجایی و افراد مأمور به تحصیل مشمول این آیین‌نامه نیستند.
امتیازات لازم برای کسب رتبه های پنج‌گانه
در ماده ۴ آیین‌نامه، امتیازات لازم برای کسب رتبه‌های پنج‌گانه قید شده است و مشمولین در مرحله استقرار، با در نظر گرفتن امتیازات مندرج در جداول زیر سنجش و ارزیابی‌شده و بر اساس امتیازات کسب‌شده در یکی از رتبه‌های پنج‌گانه قرار خواهند گرفت.
در تبصره ۱ این ماده تصریح شده است که بسته‌های ارزیابی با سنجه‌های کیفی متفاوت که متناسب با هر رتبه از عمق و اهمیت بیشتری برخوردار می‌شود، برای هریک از رتبه‌ها به‌صورت مجزا و بر اساس سهم از سقف امتیاز بر اساس توزیع جدول شماره ۱ توسط مرکز سنجش و پایش کیفیت آموزشی وزارت با همکاری مراجع ارزیابی‌کننده مندرج در جدول شماره ۲ به اجرا گذاشته می‌شود:
جدول شماره ۱ سهم میزان اثرگذاری هریک از بسته‌های (ابزارهای) ارزیابی و سنجش در هر یک از رتبه‌ها به درصد:
بر اساس تبصره ۲، حداقل امتیاز مورد نیاز برای احراز هریک از رتبه‌های مشمولین بر اساس سهم امتیازات تعیین‌شده جدول شماره ۱ برای هریک از شایستگی‌های موضوع این آیین‌نامه به شرح جدول شماره ۳ است.
در تبصره ۳ نیز قید شده است که مصادیق و شاخص‌های رفتاری و عملکردی جهت ارزیابی برای احراز رتبه‌ها ازجمله مدرک تحصیلی، سنوات خدمت، گواهینامه‌ها، تألیفات، پروژه‌ها و همچنین میزان و ضریب تأثیر هرکدام از آنها به‌موجب شیوه‌نامه‌ای خواهد بود که با همکاری سازمان اداری و استخدامی کشور و وزارت تهیه و به تأیید وزیر آموزش‌وپرورش خواهد رسید.
طبق تبصره ۴ ماده ۴، در ارزیابی شایستگی‌های عمومی مطابق بند (۳-۱) ماده ۲ قانون، مجموعه‌ای از صفات و ویژگی‌های شخصیتی فرد شامل باورها، نگرش‌ها، اعتقادات و رفتار مبتنی بر نظام ارزشی، فرهنگی و اخلاقی جامعه اسلامی و نظام آموزش‌وپرورش کشور که زمینه را برای انجام کار متعهدانه آماده می‌کند و پایبندی فرد را به ارزش‌های اسلامی و انقلاب اسلامی، قوانین و مقررات آشکار می‌سازد، معیار بررسی خواهد بود.
هیئت‌های ممیزه جهت احراز این دسته از شایستگی‌ها در طول خدمت مشمولین مکلف به استعلام از مراجع ذیصلاح قانونی هستند.
همچنین در تبصره ۵ گفته شده است در مواردی که بر اساس قوانین مربوطه، بازنشستگی افراد شاغل مشمول در اختیار وزارت است، اجرای رتبه‌بندی منوط به حداقل دو سال خدمت در آموزش‌وپرورش از تاریخ اجرای این آیین‌نامه است.
تعیین تکلیف معلمانی که به ایستگاه اول رتبه‌بندی نمی‌رسند
اما در ماده ۵ آیین‌نامه فوق تکلیف معلمانی که موفق به کسب رتبه آموزشیار معلم نمی‌شوند، اشاره شده است: مشمولانی که پس از ارزیابی نخست، حداقل امتیاز لازم برای احراز رتبه آموزشیار معلم را کسب نکنند، از تاریخ عدم احراز رتبه، برای مدت یک سال به آنها فوق‌العاده رتبه آموزشیار معلمی پرداخت خواهد شد. این دسته از مشمولان می‌توانند در فرصت یک‌ساله با کسب امتیاز لازم و ارزیابی مجدد در یکی از رتبه‌ها قرار گیرند.
شرط برقراری فوق‌العاده رتبه‌بندی برای هر یک از رتبه‌ها و همچنین شرط احراز هر یک از آنها، کسب حداقل امتیاز مربوط به شایستگی‌های عمومی همان رتبه مندرج در جدول شماره ۳ خواهد بود.
شرط تبدیل وضعیت معلمان جدیدالاستخدام
تمامی افراد جدیدالاستخدام (به‌استثنای متعهدین خدمت و سایر مشمولین دارای قانون خاص) به صورت پیمانی به‌کارگیری خواهند شد و تبدیل وضعیت آنها منوط به کسب امتیازات رتبه مربی معلم و با رعایت سایر قوانین مربوط خواهد بود و ارزیابی آنها صرفاً پس از دو دوره ارزیابی سالانه صورت می‌پذیرد.
به استناد ماده۷ آیین‌نامه، مرکز سنجش و پایش کیفیت آموزشی وزارت موظف است پس از اجرای دوره ارزیابی، برای هر یک از شرکت‌کنندگان، کارنامه احراز شایستگی با محتوای نقاط ضعف و قوت ایشان، صادر و همراه با الزامات و توصیه‌های آموزشی و برنامه‌های توانمندسازی در قالب سامانه جامع مسیر رشد معلم، به ایشان ارائه کند. شرکت در ارزیابی‌های دوره‌های بعدی منوط به طی موفقیت‌آمیز الزامات مندرج در این آیین‌نامه از سوی ارزیابی‌شدگان است.
در ماده ۸ به تکلیف وزارت آموزش‌وپرورش با نظارت سازمان اداری و استخدامی کشور به‌منظور اجرای فرایند رتبه‌بندی معلمان نسبت به طراحی و استقرار سامانه رتبه‌بندی به‌منظور دریافت مدارک و مستندات با رعایت مقررات مربوط، حداکثر ظرف یک ماه از تاریخ ابلاغ این آیین‌نامه اشاره شده است. کلیه فرایندهای مربوط ازجمله ارائه مدارک و مستندات از سوی مشمولان و همچنین ارزیابی و اعمال امتیاز از سوی هیئت ممیزه و اعتراض و رسیدگی به آن به‌صورت الکترونیکی و از طریق سامانه مزبور خواهد بود.
ماده ۱۳ به‌صراحت ذکر کرده است که شرکت در فرایند رتبه‌بندی معلمان، حقی برای متقاضی ایجاد نمی‌کند و صرفاً در صورت کسب حدنصاب امتیازات تعیین‌شده ناشی از معیارهای قانونی و قرار گرفتن در هر یک از رتبه‌ها با تأیید هیئت ممیزه ذی‌ربط، موجب برخورداری معلم از مزایای قانونی رتبه‌بندی خواهد شد.
تعیین مهلت ۱۰ روزه برای ثبت اعتراض
تعیین مهلت ۱۰ روزه اعتراض پس از ابلاغ رتبه، نسبت به نحوه رسیدگی، ارزیابی و رتبه تعیین‌شده خود در ماده ۱۴ آیین‌نامه ذکر شده است و بر اساس آن معترضان می‌توانند درخواست خود را از طریق سامانه به دبیرخانه هیئت ممیزه سطح بالاتر ارائه کند. در صورت وارد بودن اعتراض متقاضی، رتبه وی توسط هیئت ممیزه رسیدگی‌کننده به اعتراض تعیین و تاریخ اجرای حکم وی از تاریخ استحقاق خواهد بود.
اعلام میزان افزایش حقوق ناشی از رتبه بندی؛ از ۴۵ تا ۹۰ درصد حق شغل، شاغل و فوق‌العاده شغل
اما در ماده ۱۵ میزان افزایش حقوق ناشی از رتبه‌بندی در فیش حقوقی مشمولان اعلام شده است؛ با تعیین رتبه مشمول توسط هیئت ممیزه ذی‌ربط، فوق‌العاده رتبه‌بندی مطابق ماده ۶ قانون به ترتیب برای رتبه‌های پنج‌گانه آموزشیار معلم، مربی معلم، استادیار معلم، دانشیار معلم و استاد معلم به ترتیب ۴۵ درصد، ۵۵ درصد، ۶۵ درصد، ۷۵ درصد و۹۰ درصد مجموع امتیازات حق شغل، حق شاغل و فوق‌العاده شغل در حکم کارگزینی مشمولین، به‌صورت جداگانه درج و ماهیانه پرداخت می‌شود.
ارزیابی مجدد، هر ۳ سال یک‌بار
بر اساس ماده ۲۱ نیز وزارت آموزش‌وپرورش هر سه سال، یک‌بار موظف به ارزیابی مجدد است و چنانچه افراد مشمول در ارزیابی مجدد، حداقل امتیاز لازم برای کسب رتبه فعلی را کسب نکنند، با توجه به امتیازات مکتسبه به رتبه‌های پایین‌تر تنزل می‌یابند و در این صورت در نوبت اول موظف به طی دوره بازآموزی در مراکز آموزشی وابسته به وزارت خواهند بود. تنزل رتبه در نوبت دوم منجر به خروج از مشاغل طرح طبقه‌بندی مشاغل معلمین خواهد شد.
در ماده ۲۲ آمده است که وزارت آموزش‌وپرورش موظف است پس از دو سال از اجرای نظام رتبه‌بندی در مرحله استقرار نسبت به ارزیابی تأثیر آن بر کیفیت نظام تعلیم و تربیت و بر اساس سند تحول بنیادین و ارزیابی میزان تحقق اهداف قانون، اقدام و آیین‌نامه اجرایی مرحله ارتقای رتبه‌بندی معلمان را با رعایت ترتیبات ماده۹ قانون به هیئت‌وزیران ارائه کند.
همچنین طبق ماده ۲۳آیین‌نامه اجرایی، وزارت آموزش‌وپرورش موظف است نسبت به اجرای این آیین‌نامه در سقف اعتبارات ابلاغی قانون بودجه اقدام کند و ایجاد هرگونه تعهد بیش از منابع پیش‌بینی‌شده ممنوع و فاقد اعتبار است.
سازمان برنامه‌وبودجه کشور نیز موظف است هرساله نسبت به پیش‌بینی بودجه مورد نیاز اجرای این آیین‌نامه با رعایت قوانین و مقررات مربوط در لوایح بودجه سالانه اقدام کند.
متن کامل مصوبه هیئت وزیران را می توانید از طریق این لینک دریافت کنید.