اقتصاد۲۴- گرد و غبار گسترده باز هم استان‌های کشور را درنوردیده و فقط در ۲۴ ساعت منتهی به دیروز، ۵۳۲ نفر از اهالی خوزستان را راهی بیمارستان کرده است. ۴۵۳ نفر به صورت سرپایی درمان، ۱۷ نفر در بخش‌های عادی بیمارستان‌های استان بستری شدند و ۶۲ نفر از مردم خوزستان هم کارشان به بخش مراقبت‌های ویژه بیمارستانی کشید. وضعیت در استان‌های دیگر هم بهتر نبود و ۱۶ استان درگیر گرد و غبار گسترده شدند و البته دیروز تهران و کرج هم کارشان به تعطیلی کشید. این در حالی است که علی‌محمد طهماسبی، دبیر ستاد ملی سیاست‌گذاری و هماهنگی مدیریت پدیده گرد و غبار به «پیام ما» می‌گوید که تصمیم‌گیران نباید تهران را با شاخص pm ۱۰ (ذرات معلق کوچکتر از ۱۰ میکرون) تعطیل می‌کردند. در حالی که همزمان با فراگیر شدن موج گرما و برخاستن غبار غلیظ به ویژه در غرب و جنوب غرب کشور، مسئله کانون‌های خارجی غبار پررنگ شده همه‌چیز به اجلاس هفته آینده گره خورده است.
طهماسبی هم می‌گوید بخشی از توافق‌ها برای بهبود وضعیت گرد و غبار به نشست ۲۱ و ۲۲ تیر ماه تهران بستگی دارد. نشستی که در آن کشور‌های عراق و سوریه حاضر خواهند شد و قرار است در آن نشست بحث‌های کارشناسی انجام بگیرد و از کمک سازمان‌های بین‌المللی هم استفاده شود. اتفاقاتی که هیچ یک نمی‌تواند در زمانی مشخص اوضاع گرد و غبار را بهبود بخشند و حل این مسئله در گرو گذر زمانی است که هنوز مدت آن مشخص نیست.
سامانه پایش کیفی هوای کشور شاخص هوای ۱۴ شهر خوزستان را در روز دوشنبه به دلیل افزایش گرد و غبار، در وضعیت خطرناک اعلام کرد و دیروز ادارات این استان هم چند ساعتی کار را دیر شروع کردند. شاخص هوای شهر‌های اهواز، اندیمشک، بندر امام خمینی (ره)، حمیدیه، دزفول، رامشیر، شادگان، شوشتر، گتوند، ماهشهر و مسجدسلیمان ۵۰۰ اعلام شد و شاخص در آبادان ۴۸۹، امیدیه ۴۳۸ و بهبهان ۴۲۹ و در شرایط خطرناک گزارش شد. اداره کل حفاظت محیط زیست خوزستان، با اشاره به تداوم ریزگرد‌ها در ۱۷ شهرستان، میزان غلظت گرد و غبار در دزفول را هفت برابر حد مجاز اعلام کرد.
سازمان هواشناسی هم با صدور هشدار نارنجی‌رنگ از وزش باد شدید همراه با گردوخاک از دوشنبه در خوزستان و اصفهان تا سه‌شنبه در خوزستان، ایلام و اصفهان خبر داد. این هشدار همچنین نسبت به افزایش سرعت باد و در برخی مناطق وقوع رگبار و رعد و برق به همراه افزایش ارتفاع امواج در ساحل و فراساحل بین ۲ تا ۳ متر هم بود و اعلام شد این مخاطرات در دریای عمان، مناطق ساحلی و دور از ساحل دریای عمان و تنگه هرمز پیش‌بینی می‌شود.
سازمان هواشناسی، منبع گرد و غبار موجود را از کشور‌های همسایه غربی دانست با این حال وضعیت در شرق کشور هم بهتر نبود و سیستان و بلوچستان هم غرق در غبار شد.
علی ملاشاهی، رئیس گروه پیش‌بینی اداره‌کل هواشناسی سیستان و بلوچستان هم دراین‌باره گفت: «وزش باد شدید تا بیشینه ۱۰۱ کیلومتر بر ساعت صبح دیروز، دوشنبه، زابل را درنوردید و گرد و غبار حاصل از آن شعاع دید افقی در این شهر را به ۸۰۰ متر کاهش داد.»
بیشتر بخوانید: بازی خطرناک آمریکا با عربستان و ایران
او همچنین وزش باد شدید ۷۲ کیلومتر بر ساعت در زهک و کاهش شعاع دید افقی آن به ۵۰۰ متر اشاره کرد و افزود: «روز سه‌شنبه ۱۴ تیرماه بر شدت وزش باد در منطقه سیستان شامل پنج شهرستان زابل، زهک، هامون، هیرمند و نیمروز واقع در شمال استان افزوده خواهد شد. همچنین بیشینه دمای روز گذشته زابل و زهک ۴۸ درجه سانتی‌گراد بوده است.»
خشکی تالاب صالحیه، عامل گرد و غبار تهران و کرج
وضعیت گرد و غبار روز‌های اخیر از نظر علی‌محمد طهماسبی، دبیر ستاد ملی مقابله با پدیده گرد و غبار نباید باعث تعطیلی تهران می‌شد. او به «پیام ما» می‌گوید این غبار تا دیشب بیشتر نبود و تهران از دیروز صبح مسئله‌ای نداشته و هوا الان کاملا خوب است. «دیشب از منطقه همجوار تهران یعنی تالاب صالحیه یا الله‌آباد باد با سرعت وزید و، چون این تالاب خشک است مقداری غبار ایجاد کرد. اما چون ذراتش درشت بود، غبار‌ها سریع‌تر فروکش کردند و بعد از چند ساعت دید افقی بالای ۱۰ کیلومتر شد. اما برای تعطیلی تهران عجله شد و‌ای کاش این کار را نمی‌کردند. چون تصمیم‌گیری ملی صورت نمی‌گیرد و استانی است و ما به عنوان دستگاه ملی نقشی در آن نداریم. در نتیجه تهران نباید با شاخص pm ۱۰ (ذرات معلق کوچکتر از ۱۰ میکرون) تعطیل می‌شد و تعطیلی تهران غلط بود.»
همه گرد و غبار مربوط به سدسازی ترکیه نیست
پدر روز‌های اخیر همچنین گفت‌وگویی از دبیر ملی مقابله با گرد و غبار با خبرگزاری آناتولی منتشر شده بود که او در آن گفته بود که سدسازی در ترکیه تاثیر چندانی در گرد و غبار ایران ندارد. او حالا می‌گوید حرف‌هایش را تحریف کرده‌اند. «من از سدسازی‌های ترکیه دفاع نمی‌کنم و معتقدم تاثیر آن برگردوغبار جدی است، اما حرف‌های من را تحریف کردند. آنچه من گفتم این بود که کل گرد و غبار عراق مربوط به دجله و فرات نیست، چون کل اراضی که تحت تاثیر رطوبت این دو رودخانه قرار دارند ۶ تا ۷ میلیون هکتار است؛ شامل تالاب، زمین‌های کشاورزی و اراضی که در عراق حاشیه رودخانه قرار دارند و کشت نمی‌شوند. ولی سطح غبارخیزی کشور عراق ۲۳.۸ میلیون هکتار است و باقی غبار هم متاثر از کاربری مرتع، تردد ماشین‌آلات و ادوات نظامی و توپ و تانکی است که ۲۰ سال است در منطقه تردد دارد. هر دوی این‌ها جدی است. آن‌ها از من پرسیده بودند آیا عرصه سرزمینی مرز داخل ترکیه منشا گرد و غبار است و گفتم نه، همین حالا هم می‌گویم نه. ترکیه با احداث سد باعث شده ورودی آب از دجله و فرات کاهش یابد، اراضی رها شوند، اراضی کشاورزی کشت نشوند و بایر شوند و تالاب‌ها بخشکند. این نقش ترکیه است.»
به گفته او طبق مطالعه‌ای که انجام داده‌اند، در عرصه سرزمینی مرز داخل ترکیه که مورد صحبت است، کوه، جنگل، دره و آب است، به استثنای جنوب شرق ترکیه که با پتانسیل خیلی کم غبارخیز است که آن هم بر ما تاثیر ندارد و تاثیرش بر خود ترکیه اثر دارد. حرف ما این است.
همه‌چیز به اجلاس بستگی دارد
وضعیت گرد و غبار از شروع سال جدید بغرنج‌تر از گذشته بوده و با درگیر کردن استان‌های زیادی مسئله به معضلی ملی بدل شده. چندی پیش علی سلاجقه، رئیس سازمان محیط زیست به دیدار وزیر محیط زیست عراق رفت، اما در نهایت آنطور که طهماسبی می‌گوید، برای نتیجه بهتر باید منتظر برگزاری اجلاس بین کشور‌های ایران، عراق و سوریه در روز‌های ۲۱ و ۲۲ تیرماه و در تهران باشیم. «بخش‌هایی از توافقات منوط شد به آمدن مسئولان کشور‌های همسایه به اجلاس و همچنین جلسه کارشناسی و رویداد جانبی که در حاشیه اجلاس برگزار می‌شود. درباره عراق سه دستور کار به موازات تعریف کردیم؛ یکی دعوت وزیر محیط زیست عراق به اجلاس، دیگری حضور معاون وزرا در رویداد‌های جانبی اجلاس برای اشتراک گذاشتن برنامه عمل منطقه‌ای که ما تعریف کردیم و همچنین برنامه‌ای گذاشتیم برای مذاکره جدی دوجانبه برای عملیات اجرایی. امیدواریم این موارد انجام شود و نتایج را بگوییم.»
منشا برخی از غبار‌هایی که سر از ایران در می‌آورند صحرای عربستان است. با این حال به گفته طهماسبی این کشور در مذاکرات حضور ندارد. «با کل کشور‌های منطقه در ارتباطیم و در دستور کار داریم تا با همه جلسه گذاشته باشیم. به جز عربستان و یک کشور دیگر که هنوز بینمان دیپلماسی خوبی برقرار نیست. اما با سایر کشور‌ها در تماسیم و امیدواریم زودتر به نتایجی دست یابیم. این در حالی است که اجلاسی از این دست و با حضور سازمان‌های بین‌المللی سخت و زمان‌بر است و مشخص نیست چه میزان زمان برای بهبود اوضاع نیاز است.»
منبع: پیام ما