اقتصاد۲۴- وزارت خزانه داری آمریکا اواخر هفته گذشته به طور ناگهانی و بدون هر گونه توجیه منطقی تحریم‌های جدیدی را نسبت به فروش و صادرات نفت ایران اعمال کرده که بر اساس آن شبکه‌ای از افراد و شرکت‌ها تحریم شده اند. در واقع همزمانی این تصمیم امریکا با انعقاد قرارداد قطر با شرکت شل به عنوان پنجمین شریکی که قرار است در میادین مشترک گازی با ایران افزایش تولید را برای این کشور رقم زند از آن جهت حائز اهمیت است که نشان دهنده تغییر رویکرد امریکا در حوزه انرژی بوده که قصد دارد با تشدید تهدید‌های روسیه که از نفت 380 دلاری با افزایش تحریم‌های غرب علیه این کشور خبر داده، از یک سو فشارحداکثری را بر ایران اعمال کرده تا طرف ایرانی را مجبور به قبول شرایط در مذاکرات برجامی کند و از سوی دیگر برنامه ریزی گسترده‌ای را برای تامین کمبود‌های انرژی غرب با استفاده از سایر کشور‌های منطقه آغاز کرده است.
این سیاست آن هم درشرایطی که زمزمه‌ها از احتمال بازگشت نفت ایران به بازارجهانی حتی بدون توافق در مذاکرات برجامی و حتی در قالب توافق کوتاه مدت شنیده می‌شود، این نگرانی را افزایش داده که در صورتی که ایران برای استفاده حداکثری از فرصت ایجاد شده در بازار جهانی انرژی بیشترین بهره را نبرد با توجه به ازدیاد برداشت‌هایی که همسایگان ایران در میادین مشترک در پیش گرفته اند حتی با وجود دفاع چینی‌ها و واکنش به تحریم‌های جدید امریکا احتمالا شرایط برای فروش و صادرات فرآورده‌های نفتی و گازی ایران سختتر خواهد شد. اگرچه در این میان برخی از گمانه‌زنی‌ها از دخالت روسیه نیز در سیاست‌های نفتی ایران نیز حکایت داشته و روس‌ها که پس از جنگ با اوکراین ایران را به عنوان شریک استراتژیک خود انتخاب کرده اند تمایل چندانی برای نقش آفرینی ایران در بازار جهانی انرژی نداشته تا بتوانند ازاسلحه خود بیشترین فشاررا بر طرف‌های غربی وارد کنند.
هشدارپوتین
ولادیمیر پوتین رئیس جمهور روسیه هشدار داده تحریم‌ها بدون شک به اقتصاد روسیه آسیب می‌زند، اما در عین حال گفت که قدرت‌های غربی با افزایش تورم و بحران رو به رشد هزینه‌های زندگی دست و پنجه نرم می‌کنند تا آسیب بیشتری به خود وارد کنند. پوتین به اعضای دولت گفت: همه این‌ها بار دیگر نشان می‌دهد که تحریم‌های روسیه در نهایت به کشور‌هایی که آن‌ها را تحمیل می‌کنند، آسیب‌های بسیار بیشتری وارد می‌کند.
بیشتر بخوانید: ادامه کشمکش بر سر مذاکرات برجام
استفاده بیشتر از تحریم‌ها می‌تواند منجر به عواقب شدیدتر و حتی بدون اغراق، عواقب فاجعه‌بار بر بازار جهانی انرژی شود. این هشدار پوتین پس از برنامه‌های گروه 7 برای تعیین سقف برای قیمت نفت روسیه در حالی بازتاب گسترده‌ای داشته که دراین میان امریکا که پیش از این برنامه خود را برای افزایش نقش آفرینی ایران در بازارجهانی نفت حتی بدون توافق در مذاکرات برجامی متمرکز کرده بود، با اعمال تحریم‌های جدید نفتی ایران علاوه بر فشار حداکثری برای اجبار ایران به حضور در پای میز مذاکرات رویکرد خود را به سمت افزایش تولید استفاده از ظرفیت‌های دیگر کشور‌های منطقه متمرکز کرده است آن هم در شرایطی که قطر پنجمین قرار داد همکاری خود را برای افزایش برداشت از میادین گازی پارس جنوبی که با ایران مشترک است منعقد کرده که احتمالا قطر را به عنوان مهمترین تامین کننده گاز اروپا مبدل خواهد کرد بر این اساس شرکت نفتی بریتانیایی-هلندی «شل» به عنوان پنجمین و آخرین شریک بین‌المللی قطر در پروژه 29 میلیارد دلاری افزایش تولید از میدان گنبد شمالی (پارس جنوبی)، بزرگترین میدان گاز طبیعی جهان، محلق شد. شل با دریافت سهام 6.25 درصدی این پروژه به جمع دیگر شرکای بین‌المللی قطر از جمله توتال‌انرژی (ConocoPhillips)، اِنی (Eni)، اکسان‌موبیل (ExxonMobil) و کونوکو فیلیپس (ConocoPhillips) اضافه شد. پیش‌بینی می‌شود توسعه 28.75 میلیارد دلاری میدان گنبد شمالی، تولید ال ان جی قطر را از 77 میلیون تن فعلی به 110 میلیون تن در سال 2027 افزایش دهد. محصول اولیه این طرح توسعه قرار است در سال 2026 وارد بازار جهانی شود. از سوی دیگر جو بایدن رییس جمهوری آمریکا نیز قرار است به زودی به عربستان سعودی سفر کند، جایی که انتظار می‌رود درخواست‌ها برای افزایش تولید نفت از سوی کشور‌های حاشیه خلیج فارس به عنوان بخشی از بحث‌های گسترده‌تر در مورد امنیت در منطقه مطرح شود.
ریاض به افزایش تولید برنامه‌ریزی شده تحت توافق تولیدکنندگان نفت اوپک پلاس سرعت بخشیده است، اما از افزودن حجم قابل توجهی به بازار تاکنون خودداری کرده و هشدار داده است که ظرفیت اضافی نامحدودی در اختیار ندارد.
البته در این میان چینی‌ها که تجربه نشان داده همواره منافع خود را در اولویت قرار داده اند پس از تحریم‌های جدید امریکا و تغییر مواضع این کشور در قبال بازار جهانی انرژی واکنش نشان داده و ژائو لیجیان، سخنگوی وزارت خارجه چین گفت: چین همیشه به طور قاطع مخالف تحریم‌های یکجانبه غیرقانونی و غیرقابل توجیه و دست‌درازی‌های قضائی آمریکا بوده است. ما از آمریکا می‌خواهیم که مسیر غلط توسل به تحریم‌ها در هر پیچ و خمی را کنار بگذارد و تاثیر مثبتی بر روی مذاکرات بر سر ازسرگیری پایبندی به برجام بگذارد.
باید مسائل تحریم رفع شود
در این رابطه بهروزی فرد، کارشناس انرژی گفت: وضعیت بازار انرژی جهان به شکلی است که آمریکا به دنبال افزایش تولید نفت برای کنار گذاشتن روسیه است. الان بهترین فرصت برای ایران در ورود به بازار انرژی جهان محسوب می‌شود تا در کوتاه مدت با برداشته شدن تحریم‌ها و افزایش تولید به این مهم برسد.
وی تاکید کرد: ایران می‌تواند با افزایش تولید نفتی که در آب دارد و عرضه آن به بازار جهانی هم قیمت را تعدیل کند و هم جایگاه مناسب تری بدست بیاورد. البته اگر قرار باشد منتظر باشیم تا بازار جهانی انرژی خودش را با شرایط جدید و کاهش عرضه نفت و گاز روسیه سازگار کند؛ عملا ورود ایران به بازار با چالش مواجه خواهد شد.
این کارشناس انرژی اضافه کرد: الان هر چقدر هم بتوانیم تولید داشته باشیم امکان جذب آن توسط بازار اروپا وجود دارد چراکه اروپا به دلیل مشکلاتی که با روسیه دارد به دنبال این است که ارتباط خودش را با روسیه در پی سیاست کاهش وابستگی و تنبیه این کشور به دلیل جنگ علیه اوکراین؛ کاهش دهد. این بهترین زمان برای ورود به بازار نفت و گاز اروپا برای ایران است.
بهروزی فرد در پاسخ به این پرسش که با توجه به امتیازاتی که آمریکا در مذاکرات دوحه به ایران برای فروش نفت و گاز داد و سپس تحریم‌های جدیدی را وضع کرد؛ مواضع آمریکا را چطور ارزیابی می‌کنید، گفت: چه بخواهیم و چه نخواهیم آمریکا به دنبال این است که ایران را تحت فشار قرار دهد و به میز مذاکره برگرداند و به توافق برسد تا ایران بتواند با افزایش تولید به بازار‌های جهانی برگردد. این‌ها ابزار‌هایی برای تحت فشار قرار دادن ایران است.
او در واکنش به این که آیا ایران به وعده‌های آمریکا برای فروش نفت و گاز یا بستن قرارداد با شرکت‌های بزرگ نفتی و گازی در جهان امیدوار باشد؛ توضیح داد: باید بپذیریم که حتی اگر جو بایدن، رئیس جمهوری آمریکا بالاترین تعهدات را هم به ایران بدهد دولت بعدی که حتی می‌تواند دونالد ترامپ باشد؛ ممکن است زیر قرارداد بزند. در نظر داشته باشید که باید از کوچکترین روزنه‌ها برای تامین منافع ملی کشورمان استفاده کنیم. اگر به توافق نرسیم چه باید کرد؟! دو حالت بیشتر وجود ندارد یا باید مساله تحریم‌ها حل شود یا باید همین روال را ادامه داد. ادامه دادن شرایط فعلی یعنی فروش نفت با تخفیف‌های بسیار بالا و هزینه‌های هنگفت انتقال نظیر کشتی به کشتی صورت می‌گیرد. از آن طرف در انتقال پول دچار مشکل هستیم چراکه اولا امکان انتقال وجود ندارد دوم اینکه انتقال با 10 تا 15 واسطه صورت می‌گیرد که هزینه آن به مردم ایران تحمیل‌می‌شود.
منبع: آرمان امروز