اقتصاد۲۴- موضوع ورود نفت به بورس انرژی و معامله آن درقالب کالا یا گواهی سپرده کالایی این روز‌ها بار دیگر بصورت جدی مطرح شده است. دولت نیز در صدد است تا با محوریت نفت، معاملات بورس انرژی را تقویت کند. رضا مختار کارشناس صنعت نفت درباره طرح انتشار گواهی سپرده کالایی نفت در بورس به سوالات زیر پاسخ داد.
گواهی سپرده کالایی چیست؟
به عنوان یک نوع اوراق بهادار، تاییدکننده مالکیت دارنده آن بر مقدار معینی کالاست و پشتوانه این گواهی نیز، قبض انبار استانداری است که توسط انبار‌های مورد تایید بورس صادر می‌شود.
چرا شرکت ملی نفت تصمیم به انتشار گواهی سپرده کالایی نفت گرفت؟
نقدینگی کشور به عنوان یک عامل موثری در افزایش تورم، در آستانه ۵ هزار هزار میلیارد تومان قرار دارد؛ کنترل رشد پایه پولی، نقدینگی و سرعت گردش آن، می‌تواند در کنترل و کاهش تورم نقش داشته باشد. در شرایط فعلی که ابزار‌های مالی مانند نرخ بهره و نرخ بهره بین بانکی در سیاست‌های انقباضی و انبساطی، کارکرد سابق خود را ندارند و تقریبا مستهلک شده اند و همچنین با توجه به شرایط اقتصاد جهانی که در آستانه ورود به رکود و حتی رکود تورمی است، سیاست اشتباه از طرف ایران هم ممکن است سبب افزایش نرخ بیکاری و کاهش GDP در چند فصل پیاپی شود.
در این شرایط، باید دست به ابتکار عمل زده و از ابزار‌های جدید مالی با کمک وزارتخانه‌های اقتصادی رونمایی کنیم. یکی از این ابزارها، گواهی سپرده کالایی نفت است.
مزایای بازار گواهی سپرده کالایی نفت چیست؟
امکان فروش کالا موجود در انبار به هر میزان و با برنامه اعلامی شرکت ملی نفت و به صورت منظم وجود دارد که این فروش، به صورت نقد است و تسویه حساب فوری تمام کالای فروش رفته انجام می‌شود. این طرح کاهش هزینه‌های بازاریابی و فروش را به همراه دارد و امکان استفاده از معافیت‌های خاص بازار سرمایه برای خریداران و فروشنده (معافیت بر ارزش افزوده) را نیز فراهم می‌کند.
کارمزد‌های بسیار پایین عرضه و فروش در بورس، امکان خرید آنلاین برای تمامی خریداران از سراسر جهان، عدم وجود سود تضمینی در این ابزار، در سایر مزایای این طرح است.
با اجرای این طرح، امکان حضور سرمایه گذاران خرد، خریداران خرد، تشکیل کنسرسیوم از خریداران خرد و مشارکت عمومی و همچنین امکان تقاضای تحویل کالا در هر زمان از دوره انتشار بر اساس توافقات تعیین شده قراردادی در زمان انتشار و امکان توثیق پذیری گواهی صادره نیز وجود خواهد داشت. مرجع قیمت نقدی برای قرارداد‌های مشتقه کالایی و دارایی پایه برای راه اندازی صندوق‌های سرمایه گذاری کالایی ایجاد می‌شود و امکان بهره گیری از بستر بلاک چین و توکنایز کردن دارایی پایه برای کالا‌های صادراتی، جهت ایجاد بستری امن و غیر قابل تحریم برای توسعه صادرات نیز به وجود می‌آید.
این طرح کمکی به توسعه و مدرن کردن بازار کالایی کشور بر اساس نظام کشف نرخ منصفانه مبتنی بر عرضه و تقاضا، تامین مالی و مدیریت ریسک قیمت است و از این اوراق می‌توان برای تامین مالی، پرداخت بدی‌ها و ارائه ضمانت نامه‌ها و توثیق استفاده کرد.
تفاوت این اوراق با سایر اوراق بهادار چیست؟
این ابزار مالی روشی جهت فروش کالا بوده که تحویل آن ۱۰۰ درصدی است و تسویه نقدی نخواهد داشت؛ در صورتی که سایر ابزار‌های مالی همچون سلف، از نوع اوراق بدهی بوده که تا امروز هیچ کدام از قرارداد‌ها منجر به تحویل نشده و برای پرداخت حداکثر سود منجر به تسویه نقدی شده اند.
ضمنا بیش از ۹۸٪ خریداران اوراق سلف موازی استاندارد، صندوق‌های سرمایه گذاری با درآمد ثابت و شرکت‌های تامین سرمایه هستند که آن را صرفا به عنوان اوراق بدهی جهت رعایت حد نصاب اوراق با درآمد ثابت قانونی خریداری کنند.
مدیریت بازار فروش گواهی سپرده کالایی نفت بر عهده کدام دستگاه است؟
مدیریت بازار فروش گواهی سپرده کالایی نفت از سوی مدیریت امور بین الملل شرکت ملی نفت انجام خواهد شد؛ زیرا از ابتدا، این طرح را این بخش از شرکت ملی نفت، از صفر تا صد اجرایی خواهند کرد و به آن اشراف دارند. در مجموع با توجه به تجربه موفق بازار نفت برنت در این زمینه، پیشنهاد می‌شود، شرکت ملی نفت ایران و امور بین الملل آن، نسبت به این پیشنهاد و کاری که از قبل شروع کردند، اهتمام به خرج داده و بازار گواهی سپرده کالایی را به نتیجه برسانند.