اقتصاد۲۴- دیپلمات‌های اروپایی که در تلاش برای شکستن بن بست بر سر توافق هسته‌ای ایران هستند، یک امتیاز چشمگیر تازه به تهران پیشنهاد داده اند که هدف آن خاتمه سریع یک تحقیق آژانس هسته‌ای درباره فعالیت‌های گذشته ایران است.
یک نکته کلیدی اختلافی برای احیای برجام، بررسی‌های سازمان بین المللی انرژی هسته‌ای درباره مواد هسته‌ای اعلام نشده‌ای بوده که در سال ۲۰۱۹ یافته شد. اسرائیل و مقامات غربی گمان دارند که آن مواد، شاهدی است بر اینکه ایران زمانی یک برنامه پنهانی هسته‌ای نظامی داشته، چیزی که تهران دیرزمانی است که انکار می‌کند.
ایران در گفتگو‌های هسته ای، دست کم از ماه مارس پافشاری کرده که این بررسی‌ها خاتمه یابد، اما ایالات متحده آمریکا و مقام‌های اروپایی گفته اند که درباره تحقیقات آژانس هسته‌ای که یک سازمان ناظر مستقل است، گفتگو نمی‌کنند و این تحقیقات ربطی به توافق هسته‌ای ندارد.
بر پایه یک متن پیش نویس پیشنهادی اتحادیه اروپایی که توسط وال استریت ژورنال دیده شد، ایران باید موافقت کند که نگرانی‌های آژانس را برطرف کند پیش از آنکه توافق به اجرا در آید. این متن می‌گوید که انتظار می‌رود ایران پرسش‌های آژانس را "با یک نگاه روشنگرانه" پاسخ دهد. اگر تهران همکاری کند، آمریکا و دیگر طرف‌های گفتگو هم شورای حکام آژانس را ترغیب خواهند کرد که پرونده تحقیقات را ببندد.
بیشتر بخوانید: روایت سی‌ان‌ان از خواسته برجامی ایران از آمریکا
اگر طرف‌های گفتگو با متن پیشنهادی موافقت کنند، آژانس بین المللی انرژی هسته‌ای در نقطه دشواری قرار خواهد گرفت چرا که اجرای توافق تا حد زیادی بر ارزیابی آن از همکاری تهران متکی خواهد بود.
یک سخنگوی آژانس هسته‌ای از اظهار نظر در این زمینه خودداری کرد. رافائل گروسی، مدیر کل آژانس بین المللی انرژی اتمی قول داده که هرگز این تحقیقات را رها نکند تا تهران پاسخ دهد که این مواد هسته‌ای از کجا سرچشمه گرفته و اکنون کجاست.
یک سخنگوی وزارت امور خارجه آمریکا گفت: "ما به دقت سرگرم مطالعه متن نهایی پیشنهاد شده توسط اتحادیه اروپایی هستیم و همان طور که خواسته شده، پاسخمان را خواهیم داد. " یک مقام ارشد آمریکایی هم گفت که واشنگتن می‌خواهد که این تحقیقات حل و فصل شود. وی گفت: "تنها راه برای انجام این کار این است که ایران اطلاعات مورد نیاز آژانس را فراهم آورد. این موضع ماست، صرف نظر از اینکه چنین چیزی در یک متن تفاهم یا در جای دیگری بیاید یا نیاید. "
مقام‌های ایران روز سه شنبه گفتند که کار بررسی متن را آغاز کرده اند. آن‌ها در روز‌های اخیر، اشاره کرده اند که شاید گفتگو‌های بیشتری نیاز باشد که این، سرنوشت توافق را بلاتکلیف می‌گذارد. یک مقام روس هم روز پنجشنبه گفت که اتحادیه اروپایی نمی‌تواند اولتیماتومی برای گفتگو‌ها بگذارد.
افرادی که از فرایند گفتگو‌ها آگاهی دارند می‌گویند هنگامی که اتحادیه اروپایی، پیشنهاد خود در متن توافق هسته‌ای را به گونه‌ای می‌نوشت که شامل سازشی بر سر تحقیقات آژانس باشد، این کار را با آگاهی آمریکا و سه کشور اروپایی انجام داد.
یک سخنگوی اتحادیه اروپایی هم گفت: "متنی که پس از مذاکرات اخیر در وین به طرف‌های گفتگو ارائه شده، منطبق بر سرشت محرمانه فرایند‌های دیپلماتیک و تنها برای بررسی توسط طرف‌های گفت وگوست و نه برای بحث در رسانه ها. "
این مسئله برای ایران، حساسیت بالایی دارد چرا که همیشه انکار کرده است که یک برنامه تسلیحاتی هسته‌ای را دنبال می‌کند... اگر ایران با آژانس همکاری نکند، این سازمان می‌تواند پرونده تحقیق را به شورای امنیت سازمان ملل ارسال کند.
این قول به تهران که در صورت پاسخ به پرسش‌های آژانس، پرونده تحقیقات بسته می‌شود، پاسخی است به ادعای مکرر ایران که آمریکا و قدرت‌های اروپایی در پس این تحقیقات هستند تا از آن به عنوان اهرمی علیه ایران استفاده کنند.
به گفته مقام‌های غربی آگاه به روند گفت وگوها، این امتیاز عمدتا توسط اتحادیه اروپایی طراحی شده است. مقام‌های آمریکایی و اروپایی این متن را تا زمانی که روز دوشنبه ارائه شد، ندیده بودند هرچند برخی آگاه بودند که این متن، دربردارنده لحن ایمنی هسته‌ای است.
منبع: وال استریت ژورنال / دیپلماسی ایرانی