رمز ارز ملی در چه مرحله ای قرار دارد؟

اقتصاد۲۴- حدود ۱۲- ۱۳ سال است که گرایش جدیدی در حوزه پولی دنیا با نام رمزارز‌ها به وجود آمده و این روز‌ها با توجه به اینکه جنبه‌های جدیدی از رمزارز‌ها نمود بیشتری یافته، بنابراین آن‌ها تحت عنوان رمزدارایی‌ها شناخته می‌شوند. فلسفه اصلی رمزارز‌ها مبتنی بر تمرکززدایی است؛ به این معنا که فضایی نوین را در حوزه پولی و سایر حوزه‌ها تصویر می‌کند که به جای آنکه یک مرکز مبدأ اعتماد مردم مانند نهاد‌هایی همچون بانک‌های مرکزی داشته باشیم، جایگزین آن و برمبنای آنچه مردم به آن اقبال دارند، ارزشی ارائه شود.

در این فضا بیشترین حوزه‌هایی که مورد هدف قرار می‌گیرند، نهاد‌هایی هستند که مردم برای حل مشکلاتشان به آن مراجعه می‌کنند و یکی از آن‌ها بانک مرکزی است. هر پولی که در هر کشوری تبادل می‌شود، به اعتبار بانک مرکزی آن کشور ارزش می‌یابد؛ به بیان بهتر در صورتی که بانک‌های مرکزی نباشند، تمام اسکناس‌های رایج، سکه‌ها و سایر موارد مرتبط از ارزش ساقط می‌شوند.

به گفته مهران محرمیان - معاون فناوری‌های نوین بانک مرکزی- در حال حاضر در حوزه رمزارزها، فضایی شکل گرفته که از آن تمرکززدایی شده بود؛ یعنی بانک مرکزی هیچ کشوری از آن ارز‌ها پشتیبانی نمی‌کند و ارزش فیزیکی و پشتوانه‌ای ندارد. طبیعتاً در چنین فضایی بانک‌های مرکزی طی چند سال در مقابل رمزارزها، مواجهه منفی داشتند و البته در همان حال این موضوع را بررسی می‌کردند. چراکه موضوع حاکمیت پولی در هر کشوری جزو خطر قرمز‌های آن کشور به حساب می‌آید. اما پس از چندی رویکردی در بانک‌های مرکزی شکل گرفته و بانک‌های مرکزی از این فناوری و برخی ویژگی‌های آن که به حاکمیت پولی لطمه‌ای وارد نمی‌کند، استفاده و مفهوم جدیدی ارائه شود. براین اساس در صورتی که پول‌های سنتی را یک سر طیف و سمت دیگر آن را رمزارز‌ها در نظر بگیریم، رمزپول بانک مرکزی (Central Bank Digital Currency) در میانه این دو طیف قرار دارد.

در سال‌های اخیر توجه سرمایه‌گذاران و عامه مردم به رمزارز‌ها برای سرمایه‌گذاری در این بازار به‌منظور حفظ ارزش پول و سرمایه جلب شد و افراد زیادی وارد این حوزه شدند که سوءاستفاده‌های زیادی نیز در پی این موضوع از استخراج غیرمجاز تا مالباختگی با مبادله رمزارز غیرقانونی صورت گرفت.

در این بین، به‌دلیل ناشناخته بودن دنیای رمزارزها، سیاستمداران در کشور‌های مختلف آگاهی کافی برای چارچوب‌گذاری و تدوین قانون در این حوزه نداشتند و تاکنون نیز تکلیف مجاز یا ممنوع بودن مبادله رمزارز‌ها مشخص نشده است. از سوی دیگر، از آنجا که در بسیاری از کشور‌های دنیا هنوز رمزارز‌ها را به رسمیت نشناخته‌اند و عمده واکنش نسبت به این فناوری مبتنی بر قاعده‌گذاری و کنترل فعالیت کاربران است، ایران نیز تلاش خود را می‌کند تا بتواند به تدوین قوانینی در این حوزه دست پیدا کند. در کنار تدوین قوانین برای رمزارزها، مسئولان در ایران به فکر راه‌اندازی رمز ارز ملی هستند که براساس اعلام رئیس کل بانک مرکزی، رمز ریال ملی از اوایل امسال راه‌اندازی و این رمز ریال توسط بانک مرکزی منتشر می‌شود.

بر این اساس، در اوایل پاییز سال گذشته بود که صحبت‌هایی از سوی مسئولان مبنی بر راه‌اندازی رمز ارز ملی بر پایه ریال مطرح می‌شد و رئیس کل بانک مرکزی نیز اعلام کرد رمزپول ملی از جمله موارد مهم در دستور کار بانک مرکزی است که زیرساخت و دستورالعمل‌های مربوط به آن تدوین شده و در آینده نزدیک به صورت آزمایشی راه اندازی خواهد شد.

در کنار تدوین قوانین برای رمزارزها، مسئولان در ایران به فکر راه‌اندازی رمز ارز ملی هستند که براساس اعلام رئیس کل بانک مرکزی، رمز ریال ملی از اوایل امسال راه‌اندازی و این رمز ریال توسط بانک مرکزی منتشر می‌شود.

طبق گفته صالح‌آبادی، با انتشار رمزریال، افراد اسکناس ریال خود را تحویل بانک مرکزی می‌دهند و رمز ریال تحویل می‌گیرند که این رمز ریال قابل استفاده برای سرمایه‌گذاری نیست و صرفا جایگزین اسکناس خواهد شد.

بانک مرکزی هدف خود از طراحی رمزریال را تبدیل اسکناس به یک موجودیت قابل برنامه‌ریزی و برنامه‌نویسی اعلام کرده تا با این فرآیند پول دارای موجودیت هوشمند شود.

یکی از ویژگی‌های حائز اهمیت رمز ارز ریال در مقایسه با اسکناس سطح امنیت بالای آن است؛ در واقع طراحی رمز ریال به صورتی است که ردیابی وجوه دقیق قابل انجام است و حتی درصورت سرقت اطلاعات رمز ریال و هک گوشی تلفن هوشمند توسط سارقان و هکر‌ها انکان ردیابی وجود دارد.

به گفته رئیس کل بانک مرکزی «رمز ریال» یا «ریال دیجیتال» جایگزین اسکناس ریال است و کار‌های آن انجام شده است و ریال دیجیتال طبق وعده به صورت آزمایشی در شهریور ماه اجرایی می‌شود. در چین نیز چنین اقدامی مشابه انجام شده و ۷۵ میلیون نفر از «یوآن دیجیتال» استفاده می‌کنند. ناشر ریال دیجیتال، بانک مرکزی است و مردم می‌توانند بجای اسکناس از آن استفاده کنند.

همچنین به تازگی هم علی صالح آبادی - رئیس کل بانک مرکزی- به ایسنا اعلام کرده بود ریال دیجیتال پایان شهریورماه به صورت آزمایشی اجرا خواهد شد.

وجه تمایز میان رمز ریال و رمز ارز‌های رایج چیست؟

در بسیاری از موارد زمانی که مردم عنوان رمزریال بانک مرکزی (رمزپول) به گوششان می‌خورد، تصوری به مانند رمزارز برای آن‌ها ایجاد می‌شود. لازم به توضیح است که رمزریال یک رمزارز جهان روا مانند بیت کوین و بی‌پشتوانه و نیازمند استخراج نیست؛ کمااینکه تمام رمزارز‌های جهان روا نیز قابل استخراج نیستند، اما بیت‌کوین به عنوان مشهورترین رمزارز قابلیت استخراج دارد. البته انتشار رمزریال مانند ریال در انحصار بانک مرکزی است.

بسیاری این تصور را دارند که رمزریال، مانند سایر رمزارز‌ها (coin)‌ها است که قابلیت سرمایه‌گذاری دارد، اما باید تأکید شود که اینگونه نیست، زیرا هیچ فردی بر روی پول سرمایه گذاری نمی‌کند به بیان بهتر رمزریال همچون اسکناس ابزار مبادله، دارای قوه ابراء و یک ابزار پرداخت است.

بیشتر بخوانید: ارز دیجیتال داخلی تولید و جایگزین اسکناس می‌شود

در تشریح ویژگی‌های رمز ریال ملی این‌گونه توضیح می‌دهند که در رمزریالی که در داخل گوشی قرار می‌گیرد، بانک به عنوان شخص سوم و واسط که امکان انتقال وجه را فراهم می‌کند، حذف و عین پول و اسکناسی که در جیب داریم به صورت الکترونیک منتقل می‌شود.

البته، کارشناسان یکی از ویژگی‌های حائز اهمیت رمز ریال را در مقایسه با اسکناس، سطح امنیت بالای آن می‌دانند و می‌گویند: در واقع طراحی رمز ریال به صورتی است که ردیابی وجوه به طور دقیق قابل انجام است و حتی در صورت سرقت اطلاعات رمز ریال و هک گوشی تلفن هوشمند توسط سارقین و هکر‌ها امکان ردیابی وجود دارد.

کارکرد رمزریال چگونه است؟

زمانی که اسکناسی میان مردم مبادله می‌شود، شخص سومی وجود ندارد. برای مثال فردی در شهر دیگری هست و در قبال خرید یک کالا نیاز به انتقال پول به واسطه یک روش از یک حساب به حساب دیگر دارد و برای این کار واسطه‌هایی نیاز است؛ زمانی که از رمزریال صحبت می‌شود واسطه‌ای در کار نیست، به عبارت دیگر همان اسکناس که بین مردم بدون حضور شخص سوم مبادله می‌شود، اینجا نیز همان اتفاق رخ می‌دهد با این تفاوت که بر روی بستر دیجیتال و در لحظه رخ می‌دهد.

چگونه می‌توان از رمزریال استفاده کرد؟

شهروندان مختارند پول و درآمد خود را در شکل‌های مختلف نگهداری کنند و عموما افراد ترجیح می‌دهند که ترکیبی از اشکال مختلف دارایی (اسکناس، طلا، حساب بانکی و ...) را برای این منظور به کار برند. رمزریال در واقع یک انتخاب جدید به امکان‌های شهروندان برای نگهداری دارایی اضافه می‌کند و مردم می‌تواند بخشی از پول خود را به صورت رمزریال نگهداری کنند و هر فرد می‌تواند با مراجعه به بانک، رمزریال در کیف پول الکترونیکی خود را دریافت کند. همچنین میزان رمزریال نگهداری شده در کیف پول بسته به نوع کیف پول (کیف پول تجاری یا شخصی) متفاوت خواهد بود.

در مجموع می‌توان گفت که هدف از طراحی رمزریال در بانک مرکزی تبدیل اسکناس به یک موجودیت قابل برنامه‌ریزی و برنامه‌نویسی است؛ با این فرآیند پول دارای موجودیت هوشمند خواهد شد. به عنوان مثال هنگامی که فرد تسهیلاتی را به صورت رمزریال دریافت کند، این امکان برای بانک و تسهیلات‌دهنده فراهم می‌کند که مبلغ موردنظر دقیقاً در جایی سرمایه‌گذاری شود که هدف گذاری شده است. این در حالی است که در مورد اسکناس و سایر روش‌های انتقال وجوه امکان این ردیابی هوشمند برای تسهیلات‌دهنده و سیاستگذار وجود ندارد. به بیان بهتر رمز پول‌ها فضای نوآورانه‌ای در عرصه پولی ایجاد خواهد کرد و بانک‌های مرکزی دنیا به سمت استفاده از ظرفیت‌های آن در حال حرکت هستند.