اقتصاد۲۴- امام رضا (ع) هشتمین اختر تابناک آسمان امامت است که بعد از پدر بزرگوارشان حضرت امام موسی کاظم (ع) به امامت رسیدند. ایشان در شهر مدینه متولد و در دیار طوس توسط مامون عباسی به شهادت رسید.
یکی از القاب امام هشتم ما عالم آل محمد (ص) بود، زیرا ایشان دانشمند و اهل علم و شخصیت و دارای هوش و ذکاوت محسوب می‌شدند، از ایشان سخن‌های ارزشمندی به جا مانده است که برخی از احادیث امام رضا (ع) را در این بخش از دین و مذهب نمناک آورده ایم.
حدیث امام رضا درباره فراگیری دانش
امام رضا (ع) می‌فرماید:
رَحِمَ اللّه ُ عَبْدا اَحیا اَمْرَنا … یَتَعَلَّمُ عُلومَنا وَ یُعَلِّمُهَا النّاسَ، فَاِنَّ النّاسَلَوْ عَلِموا مَحاسِنَ کَلامِنا لاَتَّبَعونا
رحمت خدا بر بنده‌ای که امر ما را زنده کند، دانش‌های ما را فرا گیرد و به مردم بیاموزد. اگر مردم زیبایی‌های سخنان ما را می‌دانستند از ما پیروی می‌کردند. (معانی الأخبار، ص ۱۸۰، ح ۱)
حدیث امام رضا
حدیث امام رضا درباره سه ویژگی برجسته مؤمن
امام رضا (ع) می‌فرماید:
لا یَکُونُ الْمُؤْمِنُ مُؤْمِنًا حَتّی تَکُونَ فیهِ ثَلاثُ خِصال:۱ ـ سُنَّةٌ مِنْ رَبِّهِ. ۲ ـ وَ سُنَّةٌ مِنْ نَبِیِّهِ. ۳ ـ وَ سُنَّةٌ مِنْ وَلِیِّهِ. فَأَمَّا السُّنَّةُ مِنْ رَبِّهِ فَکِتْمانُ سِرِّهِ. وَ أَمَّا السُّنَّةُ مِنْ نَبِیِّهِ فَمُداراةُ النّاسِ. وَ أَمَّا السُّنَّةُ مِنْ وَلِیِّهِ فَالصَّبْرُ فِی الْبَأْساءِ وَ الضَّرّاءِ.
مؤمن، مؤمن واقعی نیست، مگر آن که سه خصلت در او باشد:سنّتی از پروردگارش و سنّتی از پیامبرش و سنّتی از امامش. امّا سنّت پروردگارش، پوشاندن راز خود است، امّا سنّت پیغمبرش، مدارا و نرم رفتاری با مردم است، امّا سنّت امامش، صبر کردن در زمان تنگدستی و پریشان حالی است. (امالی صدوق، ج ۱، ص ۳۳۹)
حدیث امام رضا درباره پاداش نیکی پنهانی و سزای افشا کننده بدی
امام رضا (ع) می‌فرماید:
«أَلْمُسْتَتِرُ بِالْحَسَنَةِ یَعْدِلُ سَبْعینَ حَسَنَةً، وَ الْمُذیعُ بِالسَّیِّئَةِ مَخْذُولٌ، وَالْمُسْتَتِرُ بِالسَّیِّئَةِ مَغْفُورٌ لَهُ».
پنهان کننده کار نیک [پاداشش]برابر هفتاد حسنه است، و آشکارکننده کار بد سرافکنده است، و پنهان کننده کار بد آمرزیده است. (الکافی، ج ۲، ص ۴۲۸)
حدیث امام رضا درباره اطاعت از خدا
امام رضا (ع) می‌فرماید:
من کان منا و لم یطع الله فلیس منا
هر کس خودش را از ما بداند و خدا را اطاعت نکند از ما نیست!. (سفینه البحار ۲/ ص ۹۸)
حدیث امام رضا درباره سلامت معده
امام رضا (ع) می‌فرماید:
مَن أرادَ أن لایُؤذِیَهُ مِعدَتُهُ فَلا یَشرَب بَینَ طَعامِهِ ماءً
هر که می‌خواهد معده اش آزارش ندهد، در بین غذا آب نخورد. (بحار الأنوار، ج ۶۲، ص ۳۲۳)
سلامت معده
حدیث امام رضا درباره اهمیت زمان
امام رضا (ع) می‌فرماید:
إجتَهِدوا أن یَکونَ زَمانُکُم أربَعَ ساعاتٍ:ساعَهً مِنهُ لِمُناجاهِ اللّه ِ و ساعَهً لِأمر المَعاشِ و ساعهً لِمُعاشَرَهِ الإخوانِ و الثِّقاتِ و الَّذینَ یُعَرِّفُونَ عُیُوبَکُم و یَخلِصونَ لَکُم فِی الباطِنِ و ساعَهً تَخلُونَ فِیها لِلَذّاتِکُم و بِهذِهِ السّاعَهِ تَقدِروُن عَلَی الثَّلاثِ ساعاتٍ
بکوشید که زمانتان را به چهار بخش تقسیم کنید:
۱- زمانی برای مناجات با خدا
۲-زمانی برای تأمین معاش [کسب روزی]۳- زمانی برای معاشرت با برادران و معتمدانی که عیب هایتان را به شما می‌شناسانند و در دل شما را دوست دارند
۴- و ساعتی برای کسب لذّت‌های حلال
با بخش چهارم توانایی انجام دادن سه بخش دیگر را به دست می‌آورید. (فقه الرّضا علیه السلام، ص ۳۳۷)
حدیث امام رضا درباره گریه بر امام حسین (ع)
امام رضا (ع) می‌فرماید:
إن بَکَیتَ عَلَی الحُسَینِ حَتّی تَصیرَ دُموعُکَ عَلی خدَّیکَ غَفَرَاللّه ُ لَکَ کُلَّ ذَنبٍ أذنَبتَهُ
اگر بر حسین بگریی، چندان که اشک هایت بر گونه ات جاری شود، خداوند تمام گناهانت را می‌آمرزد. (امالی، ج ۴۴، ص ۲۸۶)
حدیث امام رضا درباره زیارت حرم امامان
امام رضا (ع) می‌فرماید:
إنَّ لِکُلِّ إمامٍ عَهدا فی عُنُقِ أولِیائِهِ و شیعَتِهِ و إنَّ مِن تَمامِ الوَفاءِ بِالعَهدِ و حُسنِ الأداءِ زیارَهَ قُبورِهِم
دوست داران و شیعیان هر امامی را با او عهدی است و تمامت وفای به عهد و نیکویی انجام دادن آن، زیارت قبر ایشان است. (وسائل الشیعه، ج ۱۴، ص ۳۲۲)
حدیث امام رضا درباره یاد کردن اهل بیت
امام رضا (ع) می‌فرماید:
مَن جَلَسَ مَجلِسا یُحیی فیهِ أمرُنا، لَم یَمُت قَلبُهُ یَومَ تَموتُ القُلوُبُ.
هر که در مجلسی بنشیند که در آن یاد ما (اهل بیت) زنده می‌شود، قلبش، در روزی که قلب‌ها می‌میرند، نمی‌میرد. (وسائل الشیعه، ج ۴۴، ص ۲۷۸)
زیباترین احادیث امام رضا
حدیث امام رضا درباره ترک دنیا و دین
امام رضا (ع) می‌فرماید:
لَیسَ مِنّا مَن تَرَکَ دُنیاهُ لِدِینِهِ و دِینَهُ لِدُنیاهُ
از ما نیست آن که دنیای خود را برای دینش و دین خود را برای دنیایش ترک گوید. (بحار الأنوار، ج ۷۸، ص ۳۴۶)
حدیث امام رضا درباره رفع اندوه مومن
امام رضا (ع) می‌فرماید:
مَن فَرَّجَ مِن مُؤمِنٍ، فَرَّجَ اللّه ُ عَن قَلبِهِ یَومَ القِیامَهِ
هر کس اندوه مؤمنی را بزداید، خداوند در روز قیامت، غم از دلش می‌زداید. (الکافی، ج ۲، ص ۲۰۰)
حدیث امام رضا درباره خوش رفتاری با خانواده
امام رضا (ع) می‌فرماید:
أَقْرَبُکُمْ مِنِّی مَجْلِساً یَوْمَ الْقِیَامَهِ أَحْسَنُکُمْ خُلُقاً وَ خَیْرُکُمْ لِأَهْلِهِچ
امام رضا علیه السلام به نقل از پیامبر صلی الله علیه و آله فرمودند:نزدیکترین شما به من از نظر مقام در روز قیامت، کسی است که در مورد خانواده خود خوش رفتار باشد. (صحیفه الإمام الرضا علیه السلام، ص:۶۷)
حدیث امام رضا درباره همسرداری
امام رضا (ع) می‌فرماید:
وَ قَالَ إِنَّهَا تَشْتَهِی مِنْکَ مِثْلَ الَّذِی تَشْتَهِی مِنْهَا
همسرت از تو همان را می‌خواهد که تو از او توقع داری. (بحار الأنوار (ط – بیروت)، ج۷۳، ص:۱۰۲)
همسرداری
حدیث امام رضا درباره برترین خرد
امام رضا (ع) می‌فرماید:
أفضَلُ العَقلِ مَعرِفَةُ الإِنسانِ نَفسَهُ.
برترین خِرد، خودشناسی است. (العدد القویة:ص ۲۹۲ ح ۱۸)
حدیث امام رضا درباره ایمان
امام رضا (ع) می‌فرماید:
الإیمانُ:عَقدٌ بِالقَلبِ؛ ولَفظٌ بِاللِّسانِ؛ وعَمَلٌ بِالجَوارِحِ، لا یکونُ الإیمانُ إلاّ هکذا.
ایمان، عبارت است از:باور قلبی، اظهار به زبان و عمل با اندام ها. ایمان، جز این گونه نیست. (معانی الأخبار:ص ۱۸۶ ح ۲)
حدیث امام رضا درباره حقوق مؤمن بر مؤمن
امام رضا (ع) می‌فرماید:
إنَّ مِن حَقِّ المُؤمِنِ عَلَی المُؤمِنِ:المَوَدَّةَ لَهُ فی صَدرِهِ، وَالمُواساةَ لَهُ فی مالِهِ، وَالنُّصرَةَ لَهُ عَلی مَن ظَلَمَهُ، وإن کانَ فَیءٌ لِلمُسلِمینَ وکانَ غائِباً أخَذَ لَهُ بِنَصیبِهِ، وإذا ماتَ فَالزِّیارَةُ إلی قَبرِهِ، ولا یظلِمَهُ، ولا یغُشَّهُ، ولا یخونَهُ، ولا یخذُلَهُ، ولا یغتابَهُ، ولا یکذِّبَهُ...
از جمله حقوق مؤمن بر مؤمن، این است که در دل، او را دوست بدارد، با مالش به او کمک برساند، او را در برابر کسی که به وی ستم کند، یاری دهد، اگر مسلمانان غنیمت و خراجی داشتند و او غایب بود، سهم او را برایش بگیرد، هر گاه درگذشت، تا قبرش او را تشییع کند، به او ستم نکند، با او دغلی نکند، به او خیانت نکند، او را وا نگذارد، از او غیبت نکند، دروغگویش نشمارد... (قضاء حقوق المؤمنین:ص ۳۵ ح ۴۵)
حدیث امام رضا درباره وساطت اهل بیت (ع)
امام رضا (ع) می‌فرماید:
إذا نَزَلَت بِکم شِدَّةٌ فاستَعینوا بِنا عَلَی اللّهِ.
هر گاه سختی‌ای به شما رسید، به واسطه ما از خدا کمک بجویید. (تفسیر العیاشی:ج ۲ ص ۱۷۶ ح ۱۶۶۲)
کمک از خدا
حدیث امام رضا درباره نقش انگشتر حضرت موسی (ع)
امام رضا (ع) می‌فرماید:
کانَ نَقشُ خاتَمِ موسی (ع) حَرفَینِ اشتَقَّهُما مِنَ التَّوراةِ: «اصبِر تُؤَر، اُصدُق تَنجُ».
نقش انگشتر موسی (ع) دو جمله بود که آن‌ها را از تورات گرفته بود:شکیبا باش تا مزد بگیری، راستگو باش تا بِرَهی». (عیون أخبار الرضا (ع)، ج ۲، ص ۵۵)
حدیث امام رضا درباره نقش انگشتر حضرت عیسی (ع)
امام رضا (ع) می‌فرماید:
کانَ نَقشُ خاتَمِ عیسی (ع) حَرفَینِ اشتَقَّهُما مِنَ الإِنجیلِ:طوبی لِعَبدٍ ذُکرَ اللّهُ مِن أجلِهِ، ووَیلٌ لِعَبدٍ نُسِی اللّهُ مِن أجلِهِ.
نقش انگشتر عیسی (ع) این دو جمله بود که آن‌ها را از انجیل برگرفته بود: «خوشا به حال بنده‌ای که موجب یاد خدا شود و وای به حال بنده‌ای که باعث فراموشی خدا گردد». (عیون أخبار الرضا (ع)، ج ۲، ص ۵۵)
حدیث امام رضا درباره نماز شب
امام رضا (ع) می‌فرماید:
عَلَیکم بِصَلاةِ اللَّیلِ! فَما مِن عَبدٍ یقومُ فی آخِرِ اللَّیلِ فَیصَلّی ثَمانِی رَکعاتٍ ورَکعَتَینِ لِلشَّفعِ ورَکعَةً لِلوَترِ؛ ثُمَّ قَنَتَ وَاستَغفَرَ اللّهَ فی قُنوتِهِ سَبعینَ مَرَّةً، إلاّ اُجیرَ مِن عَذابِ القَبرِ وعَذابِ النّارِ.
بر شما باد خواندن نماز شب؛ زیرا هیچ بنده‌ای نیست که در آخرِ شب بر خیزد و هشت رکعت [نماز]و دو رکعت [نماز]شَفع و یک رکعت [نماز]وَتر بگزارد، سپس قنوت بخواند و در قنوتش هفتاد بار از خدا آمرزش بخواهد، مگر آن که از عذاب قبر و از عذاب آتش [دوزخ]، پناه داده می‌شود. (الدعوات، ص ۲۷۲، ح ۷۷۸)
حدیث امام رضا درباره تبسم به برادر مؤمن
امام رضا (ع) می‌فرماید:
مَن تَبَسَّمَ فی وَجهِ أخیهِ المُؤمِنِ کتَبَ اللّهُ لَهُ حَسَنَةً؛ ومَن کتَبَ اللّهُ لَهُ حَسَنَةً لم یعَذِّبهُ.
هر کس به روی برادر مؤمنش لبخند بزند، خداوند، برایش یک ثواب می‌نویسد و کسی که خدا برایش ثوابی بنویسد، عذابش نمی‌کند. (گزیده حکمت نامه رضوی، ص ۲۵۰)
لبخند
حدیث امام رضا درباره امامان بعد از امام رضا (ع)
امام رضا (ع) می‌فرماید:
الإمامُ بَعدی مُحَمَّدٌ ابنی، وبَعدَ مُحَمَّدٍ ابنُهُ عَلی، وبَعدَ عَلی ابنُهُ الحَسَنُ، وبَعدَ الحَسَنِ ابنُهُ الحُجَّةُ القائِمُ المُنتَظَرُ فی غَیبَتِهِ، المُطاعُ فی ظُهورِهِ.
امامِ پس از من، پسرم محمّد است، و پس از محمّد، پسرش علی است و پس از علی، پسرش حسن و پس از حسن، پسرش حجّت قائم که در غیبتش منتظر او هستند و در ظهورش، همه فرمان بردارش. (کمال الدین، ص ۳۷۲، ح ۶)
حدیث امام رضا درباره پوشاندن گناه
امام رضا (ع) می‌فرماید:
المُستَتِرُ بالسَّیئَةِ مَغفورٌ لَهُ.
پوشاننده گناه آمرزیده می‌گردد. (الکافی، ج ۲، ص ۴۲۸)
حدیث امام رضا درباره بوی خوش
امام رضا (ع) می‌فرماید:
الطّیبُ مِن أخلاقِ الأَنبیاءِ.
به کار بردن بوی خوش، از اخلاق پیامبران است. (الکافی، ج ۶، ص ۵۱۰)
حدیث امام رضا درباره افطاری دادن
امام رضا (ع) می‌فرماید:
فِطرُک أخاک الصّائِمَ أفضَلُ مِن صیامِک.
افطاری دادن تو به برادر روزه دارت، فضیلتش بیشتر از روزه داشتن توست. (مصباح المتهجّد، ص ۶۲۶، ح ۷۰۴)
افطاری دادن
حدیث امام رضا درباره حفظ آبرو با مال
امام رضا (ع) می‌فرماید:
أفضَلُ المالِ ما وُقِی بِهِ العِرضُ.
برترین دارایی آن است که آبرو با آن حفظ شود. (العدد القویة، ص ۲۹۲، ح ۱۷)
حدیث امام رضا درباره دست کشیدن از غذا پیش از سیری کامل
امام رضا (ع) می‌فرماید:
رفَع یدَیک مِنَ الطَّعامِ وبِک إِلَیهِ بَعضُ القَرَمِ؛ فإنَّهُ أصَحُّ لِبَدَنِک، وأذکی لِعَقلِک، وأخَفُّ عَلی نَفسِک إن شاءَ اللّهُ.
در حالی که هنوز اندک اشتهایی داری، دست از غذا بکش؛ زیرا این کار، به خواست خدا جسم تو را سالم تر، فکرت را تیزتر و روانت را سبک‌تر می‌دارد. (گزیده حکمت نامه رضوی، ص ۵۰۰)
حدیث امام رضا درباره سکوت
امام رضا (ع) می‌فرماید:
ما أحسَنَ الصَّمتَ لا مِن عی، وَالمِهذارُ لَهُ سَقَطاتٌ.
چه نیکوست آن خاموشی‌ای که از روی درماندگی [در سخن گفتن]نباشد! و برای پُرگو لغزش هاست. (گزیده حکمت نامه رضوی، صفحه، ۴۶۸)
حدیث امام رضا درباره خشم
امام رضا (ع) می‌فرماید:
الغَضَبُ مِفتاحُ کلِّ شَرٍّ.
خشم، کلید هر بدی است. (مشکاة الأنوار، ص ۳۸۳، ح ۱۲۶۶)
خشم
حدیث امام رضا درباره زیارت حضرت معصومه (ع)
امام رضا (ع) می‌فرماید:
مَن زارَها بِقُمَّ کَمَن زارَنی
هر کس (حضرت معصومه علیهاالسلام) را در قم زیارت کند، چنان است که مرا زیارت کرده است. (کامل الزیارات، ص ۵۳۶)
حدیث امام رضا درباره سپاسگذاری از والدین
امام رضا (ع) می‌فرماید:
إنَّ اللّه َ أمَرَ بِالشُّکرِ لَهُ و لِلوالِدَینِ، فَمَن لَم یَشکُر والِدَیهِ لَم یَشکُرِ اللّه َ
خداوند به سپاس گزاری از خود و پدر و مادر فرمان داده است؛ پس هر که از پدر و مادرش سپاس گزاری نکند، خداوند را سپاس نگفته است!. (الخصال، ص ۱۵۶)
حدیث امام رضا درباره همسایه
امام رضا (ع) می‌فرماید:
المُسلِمُ الَّذی یَسلَمُ المُسلِمونَ مِن لِسانِهِ و یَدِهُ ولَیسَ مِنّا مَن لَم یَأمَن جارُهُ بَوائِقَهُ
مسلمان کسی است که مردم از دست و زبان او آسوده باشند و از ما نیست آن که همسایه اش از شرّ او در امان نباشد. (عیون أخبار الرّضا علیه السلام، ج ۱، ص ۲۴)
حدیث امام رضا درباره تلاش نکردن
امام رضا (ع) می‌فرماید:
مَن سَألَ اللّه َ التَّوفیقَ و لَم یَجتَهِد فَقَدِ استَهزَأَ بِنَفسِهِ
هر کس از خدا توفیق بخواهد و تلاش نکند، خود را مسخره کرده است. (میزان الحکمه، ح ۲۷۹۰)
سخنان زیبای امام رضا
حدیث امام رضا درباره اطاعت از خدا
امام رضا (ع) می‌فرماید:
مَنِ اتَّقَی اللّه َ یُتَّقی وَ مَنْ اَطاعَ اللّه َ یُطاعُ
هر کس حریم خدا را حفظ کند، حرمتش حفظ می‌شود و هر کس خدا را اطاعت کند، اطاعت می‌شود. (کافی، ج ۱، ص ۱۳۷، ح ۳)
حدیث امام رضا درباره دروغ نگفتن
امام رضا (ع) می‌فرماید:
السلام:اَنَّ رَجُلاً اَتَی سَیِّدَنا رَسولَ اللّه ِ صلی الله علیه و آله فَقالَ یا رَسولَ اللّه ِ عَلِّمْنی خُلُقایَجْمَعُ لی خَیْرَ الدُّنْیا وَ الآْخِرَهِ فَقالَ صلی الله علیه و آله لا تَکْذِبْ.
مردی نزد سرور ما رسول خدا صلی الله علیه و آله آمد و عرض کرد:به من اخلاقی بیاموزید که خیردنیا و آخرت در آن جمع باشد، حضرت فرمودند:دروغ نگو. (فقه الرضا علیه السلام، ص ۳۵۴)
حدیث امام رضا درباره ربا
امام رضا (ع) می‌فرماید:
اِعْلَمْ ـ یَرْحَمُکَ اللّه ُ ـ اَنَّ الرِّبا حَرامٌ سُحتٌ، مِنَ الکَبائِرِ وَ مِمّا قَدْ وَعَدَاللّه ُ عَلَیْهِ النّارَ فَنَعوذُ بِاللّه ِ مِنْها، وَهُوَ مُحَرَّمٌ عَلی لِسانِ کُلِّ نَبیٍّ وَفی کُلِّ کِتابٍ
خدایت رحمت کند! بدان که ربا حرام و از گناهان کبیره است و خداوند بر آن وعده آتش داده است پس پناه می‌بریم به خدا از آتش. ربا را همه پیامبران و همه کتاب‌های آسمانی حرام کرده اند. (فقه الرضا، ح ۲۵۶)