اقتصاد۲۴- رکود مسکن ابعاد مختلفی دارد که به اثرگذاری و اثرپذیری این بازار در اقتصاد کشور مربوط می‌شود. بازار سرمایه‌گذاری ساختمانی تهران در بهار امسال با سقوطی تاریخی روبه‌رو شد. در این فصل تیراژ ماهانه تولید مسکن به کمترین میزان در ۱۸سال گذشته رسید.
آمار و ارقام بهار امسال از افت ۴۸ درصدی ساخت‌و‌ساز در تهران نسبت به سال گذشته حکایت داشت. در کل کشور نیز تولید مسکن حدود ۱۳ درصد در مقایسه با سال قبل کاهش یافت. همزمان با نزول تولید مسکن، معاملات واحد‌های نوساز نیز کاهش یافته که عوامل مختلفی از جمله جهش قیمت مسکن و رکود معاملات در این مساله اثرگذار است. کارشناسان عواملی نظیر افزایش نرخ نهاده‌های ساختمانی را نیز در این خصوص موثر می‌دانند.
در حال حاضر پروژه‌های عمرانی نیمه‌کاره و بلاتکلیف بسیاری در سطح کشور وجود دارند؛ پروژه‌هایی اعم از دولتی و خصوصی که در مرحله‌های مختلف و بعضا در مراحل ابتدایی رها می‌شوند؛ موضوعی که دلیلی جز مشکلات اقتصادی را نمی‌توان برایش متصور بود.
این امر سبب شده تا تعداد بسیاری از مهندسان عمران به مشاغل فرعی و غیرتخصصی روی بیاورند؛ مشاغلی نظیر رانندگی تاکسی‌های اینترنتی! سوالی که در این خصوص در ذهن مطرح می‌شود این است که چرا نحوه سیاستگذاری مسوولان در بخش‌های کلان اقتصاد باید به گونه‌ای باشد که عاقبت تحصیلات آکادمیک، رانندگی تاکسی باشد؟ چرا شرایط باید به گونه‌ای رقم بخورد که متخصصان پس از طی مدارج عالیه و صرف هزینه‌های بسیار برای تحصیل، سر از مشاغلی اینچنینی درآورند؟
به تازگی یکی از اعضای سازمان نظام مهندسی ساختمان گفت: به دلیل رکود فعالیت‌های عمرانی و ساختمانی درصدی از مهندسان، راننده تاکسی‌های اینترنتی شده‌اند. تورم روی قیمت زمین، آهن، سیمان، شیرآلات، دستمزد کارگر، مهندس و ... تاثیر می‌گذارد. در نتیجه قیمت تمام شده بالا رفته است. از آن طرف مشتری برای خرید آپارتمان نیست، لذا ساخت و ساز به شدت کاهش یافته و بعضی پروژه‌های ساختمانی نیمه‌کاره رها شده است.
دستمزد‌های پایین مهندسان را فراری داده است
عضو شورای مدیریت جامعه مهندسان مشاور ایران گفت: کاهش میزان ساخت و ساز را شاید بتوان به عنوان یکی از دلایل روی آوردن متخصصان و مهندسان به مشاغل فرعی نام برد. ولی یکی از دلایل اصلی این موضوع این است که متاسفانه در بخش صنعت آنقدر میزان دستمزدها پایین است که جذابیتی برای ماندگاری ندارد. علیرضا فندرسکی در ادامه خاطرنشان کرد: به عنوان مثال در شرکت مهندسین مشاورین که در آن اشتغال دارم، برای یک مهندس با پنج سال سابقه کار، ۱۰ تا ۱۱ میلیون تومان در ماه در نظر گرفته می‌شود. در چنین شرایطی جذابیت بازار‌های دیگر سبب می‌شود تا این نیرو‌ها به صورت پاره‌وقت در رشته‌های تخصصی خود کار کنند. این افراد ترجیح می‌دهند مابقی وقت خود را با اشتغال در مشاغل دیگر و به منظور جبران هزینه‌های خود بگذرانند؛ مشاغلی از قبیل آژانس‌های املاک و رانندگی تاکسی‌های اینترنتی. این‌ها مسائلی هستند که واقعیت دارند و نمی‌توان انکارشان کرد.
نابودی شرکت‌های پیمانکار و مشاور
عضو شورای مدیریت جامعه مهندسان مشاور ایران در ادامه خاطرنشان کرد: پرداخت حقوق‌های بالاتر، از توان شرکت‌های مشاور و پیمانکاری خارج است. بیشتر شرکت‌های پیمانکاری و مشاور در حال تعطیل شدن هستند. ادامه فعالیت برای بسیاری از شرکت‌ها دیگر توجیهی ندارد.
فندرسکی افزود: بودجه‌های عمرانی با کاهش چشمگیری روبه‌رو شده‌اند. دولت از ابتدای سال تاکنون تنها یک یا دو بار به ما پرداختی داشته است، آن هم مبلغی بسیار ناچیز.
او گفت: در چنین شرایطی چطور می‌توان به تداوم فعالیت در این حوزه فکر کرد؟ شرایط به گونه‌ای است که حقوق پرسنل با ۶ ماه تاخیر پرداخت می‌شود.
لزوم تخصیص بودجه عمرانی مناسب
فندرسکی در خصوص امکان بهبود وضعیت نامساعد موجود گفت: راهکار برون‌رفت از این شرایط تنها این است که بودجه‌های عمرانی مناسب‌تری تخصیص داده شود. وقتی پیمانکاران و مشاوران که بیشتر نیروهایشان را مهندسان تشکیل می‌دهند، بودجه لازمه را به موقع دریافت کنند، قادرند پرداخت حقوق نیروهایشان را نیز به موقع انجام دهند. در این صورت حتی قادر خواهند بود دستمزد‌های بالاتری را نیز به نیرو‌های خود پرداخت کنند.
او در ادامه گفت: به پروژه‌های عمرانی اسناد خزانه اسلامی تعلق می‌گیرد. این اسناد در بورس با ۳۰ تا ۴۰ درصد تنزل به فروش می‌رسد. همین موضوع سبب شده تا شرکت‌های مشاور و پیمانکاری قادر نباشند حقوق مناسبی به متخصصان و مهندسان پرداخت کنند.
عضو شورای مدیریت جامعه مهندسان مشاور ایران ادامه داد: این امر باعث خروج مهندسان از مشاغل تخصصی خود شده است. خود شرکت‌های مشاور نیز در چنین وضعیتی در حال نابودی هستند؛ شرکت‌هایی که حتی به زور قادر به پرداخت اجاره دفاتر خود هستند. چه برسد به حقوق پرسنل و دیگر مسائل!
ناچار به واردات مهندس خواهیم شد
او در خصوص تبعات و عواقب چنین شرایطی در جامعه مهندسان گفت: متاسفانه یکی از نتایج این موضوع به وضوح در آزمون کنکور مشهود است. در حال حاضر تعداد دانشجویانی که در رشته ریاضی و بخش مهندسی مشغول به تحصیل هستند، به مراتب کمتر از رشته هنر و حتی علوم انسانی است. در صورتی که در سال‌های ۷۲ و ۷۳ رشته ریاضی یکی از پرتقاضاترین رشته‌ها بین رشته‌های تجربی و انسانی بود.
فندرسکی همچنین گفت: یکی دیگر از تبعات این مساله این است که متاسفانه در آینده وقتی مهندس خوب نداشته باشیم، مجبوریم از کشور‌های دیگر نیروی متخصص وارد کنیم. فردا ناچار خواهیم بود اقدام به واردات مهندس از چین کنیم.
او ادامه داد: اینکه در یک دهه اخیر توانسته‌ایم به خودکفایی در مشاوره و اجرای پروژه‌ها برسیم، دیگر بی‌ارزش می‌شود و ناچار خواهیم بود این زمینه‌ها را به مشاوران و پیمانکاران خارجی واگذار کنیم که در راس آن‌ها ترکیه و چین هستند.
عضو شورای مدیریت جامعه مهندسان مشاور ایران در پایان خاطرنشان کرد: یکی از تبعات نامطلوب این موضوع مهاجرت نیرو‌های متخصص به خارج از کشور است.
وقتی می‌بینیم در کشور‌های همسایه از جمله اربیل عراق دستمزد‌های بهتری به متخصصان پرداخت می‌شود، قطعا شاهد فرار و مهاجرت متخصصان و مهندسان از کشور خواهیم بود. تبدیل یک دانش‌آموز و دانشجو به یک نیروی متخصص هزینه‌های بسیاری برای مملکت دربر دارد، اما متاسفانه به راحتی جذب کشور‌های دیگر می‌شوند.