اقتصاد۲۴- نرخ انواع ارز در حالی بر مدار رشد قرار گرفته که به گفته کارشناسان این افزایش قیمت علاوه بر تاثیرگذاری عوامل متعدد، بیشتر ناشی از چگونگی شیوه معاملات توافقی ارز در این بازار است.
قیمت انواع ارز چند روزی است بر مدار رشد قرار گرفته آن طور که نرخ دلار آزاد برای اولین بار به بیش از ۳۵ هزار تومان رسید و این نرخ در بازار معاملات توافقی نیز فراتر از ۳۲ هزار تومان دادو ستدمی شود. بازار توافقی که قرار بود با راه اندازی آن ضربه گیر رشد قیمت ارز شود، اما فعالان این بازار اکنون در مواجه با رشد میزان تقاضا در تعیین قیمت ارز رویه دیگری را در پیش گرفته اند.
اواخر خرداد ماه سالجاری بانک مرکزی برای ساماندهی بازار ارز با اقدامی جدید بازار توافقی معاملات ارز را راه اندازی کرد. شیوه‌ای که به تعامل کانون صرافی‌ها، صرافی‌های معتبر و صادرکنندگان منجر به آن شد تا قیمت ارز در چنین بازاری به صورت توافقی انجام و به نوعی بازار متشکل ارزی فراهم شود. این اقدام که با هدف ترغیب صادرکنندگان به آوردن ارز‌های خود به بازار بود شرایطی را ایجاد کرد تا تعیین نرخ‌ها در بازار ارز به دست صرافی‌ها و صادر کنندگان بیفتد. اختیار صلاحیت نرخ گذاری ارز با معاملات توافقی در بازار متشکل ارزی در حالی است که کارشناسان معتقدند؛ فروشندگان ارز در این بازار بدنبال منفعت بوده و هیچ وقت چوب حراج به مال خود نمی‌زنند و چه بسا با مواجهه با رشد میزان تقاضا، قیمت‌ها را افزایش می‌دهند آنگونه که این روز‌ها شاهد چنین موضوعی هستیم.
دلار با نرخ توافقی ۳۲۷۰۰ تومان!
به طور مثال دیروز پنج شنبه و در آخرین روز معاملات هفتگی ارز توافقی، دلار با قیمت خرید ۳۱۸۰۰ تومان کار خود را آغاز کرد، اما با گذشت چند ساعت قیمت‌ها رشد کردند طوری که نرخ دلار توافقی در اواسط روز به ۳۲۷۰۰ تومان رسیده است. این در حالی که نرخ توافقی این کالا در اوایل روز ماقبل آن ۳۱۵۸۵ تومان بود یعنی فقط طی یک روز در معاملات توافقی ارز قیمت دلار به شدت افزایش یافت.
افزایش قیمتی که معمولا با نرخ بازارآزاد دلار فاصله بیش از ۲ هزار تومان دارد، آنطور که در بازار آزاد قیمت دلار به بیش از ۳۵ هزار تومان هم رسید.
البته افزایش نقدینگی، کسادی بورس و حرکت سرمایه‌ها به بازار‌های موازی، و افزایش ۳۵ درصدی سپرده‌های بانکی، تاثیرگذاری تشدید تحریم ها، اخبار ضد ونقیض از توافق برجام، مسائل اجتماعی و... در رشد قیمت‌ها در بازار ارز بی تاثیر نیست چرا که اکنون میزان تقاضا برای تهیه ارز در بازار زیاد شده است و نرخ‌ها نیز در این بازار بر مدار صعود قرار گرفته اند، آنطور که قیمت دلاربرای اولین بار با عبور از نرخ تاریخی ۳۳ هزار تومان درسال گذشته، در روز پنج شنبه در بازار آزاد به بیش از ۳۵ هزار تومان رسیده و معلوم نیست تا ساعات و یا روز‌های آینده بهای آن چه رقمی شود. افزایش قیمتی که خیلی سریع تاثیر خود را بر روی قیمت همه کالا و خدمات در بازار به جای گذاشته و باعث می‌شود تا هزینه‌های زندگی افزایش و گرانی‌ها همچنان در بازار سرسام آورتر شود.
قیمت ارز در بازار تابعی از عرضه و تقاضاست
مرتضی افقه، اقتصاددان و استاد دانشگاه درباره علل افزایش نرخ ارز و عملکرد بانک مرکزی در راه اندازی بازار معاملات توافقی این کالا گفت: قیمت ارز هم اکنون در بازار تابعی از عرضه و تقاضاست، بنابراین چه بازار توافقی باشد وچه نباشد وقتی تقاضا برای کالایی در بازار افزایش می‌یابد قیمت آن نیز رشد می‌کند این مسئله نه فقط در بازار ارز بلکه در همه بازار‌ها نیز صدق می‌کند. البته رشد قیمت‌ها این روز‌ها در بازار ارز به دلیل افق تاریک توافق در مذاکرات برجام، وجود نرخ بالای تورم، تشدید تحریم‌ها و مسائل و مباحث سیاسی و اجتماعی چه در داخل و چه خارج کشوراست که موجب شده تقاضا برای خرید ارز در بازار بشدت افزایش و این روند منجربه گرانی دلار و سایر ارز‌ها در بازار شود.
بیشتر بخوانید: ورود قیمت دلار به کانال ۳۵ هزار تومان
وی با بیان اینکه نرخ دلار به امید ایجاد توافق درمذاکرات برجام و رفع تحریم‌های بین المللی مدت‌ها در کانال ۳۰ و در نهایت ۳۱ هزارتومان قرار گرفته بود، اما اکنون قیمت آن به همراه سایر ارز‌های خارجی دیگر با رشد بالایی همراه شده است، گفت: رشد نرخ تورم درکشور، به دلیل بدبینی سرمایه گذاران نسبت به آینده اقتصاد و بیم ازکاهش ارزش پول ملی در کنار تصمیم برخی‌ها برای خروج از کشور و ... باعث شده تا مردم با هجوم به بازار ارز اقدام به تبدیل ریال به دلار کنند این موضوع موجب شده تا ارز همچنان بر مدار رشد قیمت قرار گیرد.
گرانی ارز به دلیل تبدیل ریال به دلار
این اقتصاددان اظهارداشت: خیلی از سرمایه گذاران مدتهاست به امید رفع تحریم‌ها برای ایجاد سرمایه گذاری نشسته بودند، اما از آنجایی که به جای توافق و رفع تحریم‌ها روزبه روز بر تحریم‌ها علیه کشورمان افزوده می‌شود و از طرفی نرخ تورم به جای مهار آن ره شتابانی را در پیش گرفته است؛ بنابراین سرمایه گذاران ترجیح می‌دهند در این آشفته بازار احتمالا با تبدیل منابع مالی خود به دلار یا سایر ارز‌های دیگر به دنبال حفظ سرمایه‌های خود باشند.
افقه در ادامه و در پاسخ به اینکه بانک مرکزی درچنین شرایطی برای جلوگیری از رشد قیمت‌ها در بازار ارز باید چه اقدامی کند؟ افزود: بانک مرکزی هم اکنون دچار سردرگمی شده و سیاست گذاری‌های ارزی از سوی این بانک نیز نتوانسته است چاره ساز جلوگیری از رشد قیمت ارز شود چرا که تسلط خاصی بر این بازار ندارد. از طرفی با راه اندازی بازارتوافقی ارز خود را به نوعی سرگرم کرده است غافل از اینکه در همین بازار عرضه و تقاضا فاکتورتعیین کننده قیمت‌ها بوده و فروشندگان ارز نیز این فرصت را به آسانی از دست نمی‌دهند.
بحران در فضای کسب و کار
شاهین شایان آرانی، کارشناس اقتصادی و بازار نیز درباره علل رشد قیمت‌ها در بازار ارز گفت: عوامل متعدد تحریک کننده‌ای باعث شده تا قیمت‌ها در بازار ارز دچارتغییر و افزایش یابد، طولانی شدن بحث مذاکرات برجام، تحریم و وجود نرخ بالای تورم موجب شده تا قیمت دلار و سایر ارز‌ها روندی افزایشی به خود گیرند. به طور مثال زمانی که نرخ تورم در کشور بالای ۴۰ درصد است این موضوع فضای کسب وکار را دچار بحران شدید می‌کند چنین محرک‌هایی درکنار نظام مدیریتی دولتی ضعیف دورنما نسبت به آینده را برای سرمایه گذاران غبار آلود کرده و باعث شده تا سرمایه‌ها به جای سرمایه گذاری در داخل تبدیل به ارز برای حفظ ارزش آن شود.
وی خاطرنشان کرد: اینکه اکنون با افزایش میزان تقاضا برای تهیه ارز قیمت‌ها در این بازار روندی صعودی به خود گرفته اند به ناامیدی خیلی‌ها از آینده اقتصاد کشور بر می‌گردد، چرا که تحریم‌ها و تشدید آن فضای کسب و کار را متلاطم کرده است حال در چنین شرایطی تقاضا برای خرید ارز در بازار افزایش و چنین روندی منجر به رشد قیمت ارز شده است.
به نظر میرسد تا اقدامات جدی برای مهار نرخ تورم بکار گرفته نشود نمی‌توان امیدی به تثبیت این بازار داشت. بنا به این گزارش، قیمت هادر بازار ارز چند روزی است سیر صعودی به خود گرفته آن طور که نرخ دلار در بازار آزاد برای اولین بار به بیش از ۳۵ هزارتومان رسیده است، افزایش قیمتی که ناشی ازبالارفتن سطح تقاضا در بازار برای خرید ارز بوده به گونه‌ای که قیمت‌ها در معاملات توافقی ارز نیز روز به روز در حال افزایش است. البته معلوم نیست که این روند ادامه دار باشد یا خیر و یا اینکه در روز‌های آینده نرخ ارز در بازار چه رقمی شود، زیرا رشد جهشی قیمت‌ها معمولا غیر منطقی و غیر کارشناسی است و به نظر میرسد در چنین شرایطی سرمایه گذاری در این بازار ریسک پذیر است.