اقتصاد۲۴- این روز‌ها شاید بیشترین دغدغه سرمایه گذاران نسبت به سرنوشت بازارهای دارایی باشد. هر چند در هفته‌های گذشته داغ شدن تنور معاملات در همه بازارها، صاحبان سرمایه را با واکنش مثبتی روبه‌رو کرده، اما در عین‌حال ابهام در وضعیت متغیر‌های اثرگذار امید به حصول نتیجه مثبت نسبت به روند طولانی صعود را با پرسش‌های بسیاری مواجه کرده‌است، از این‌رو سرمایه‌گذاران به دلیل چشم‌انداز نامشخص از وضعیت اقتصادی و سیاسی به‌دنبال انحراف مذاکرات برجامی از مسیر اصلی، مجبور هستند سناریو‌های مختلفی را در برنامه‌های معاملاتی خود بگنجانند.
در حالی‌که بی‌رغبتی و قهر سرمایه‌گذاران با بورس تهران طی ماه‌های گذشته به اوج خود رسیده بود، عمده فعالان بازارسرمایه به‌دنبال تغییر مسیر این بازار از هفته دوم آبان ماه تا حدودی گارد منفی خود را پایین‌آوردند تا بتوانند در رقابت با دیگر بازارهای دارایی به کسب سود بپردازند.
الاکلنگ بورس تهران که در دو سال‌گذشته ریسک گریزی صاحبان سرمایه را بیش از قبل رقم زده، هم‌اکنون در کنار جذابیت‌های این بازار باعث‌شده تا جریان دادوستد‌های بورسی با احتیاط بیشتری از سوی سرمایه‌گذاران رصد شود. تجربه نشان می‌دهد بازار سهام به‌عنوان بازاری ریسک پذیر در مواجهه با فاز اصلاح و ریزش معمولا با رفتار هیجانی سهامداران روبه‌رو می‌شود.
در هفته‌جاری نیز درحالی‌که نماگر اصلی این بازار پس از یازده روز صعود متوالی متوقف شد، برخی گمانه‌زنی‌ها از پایان رشد بازار خبر داد؛ با این حال عده‌ای از تحلیلگران با اشاره به اصلاح موقتی قیمت سهام، افت شاخص در روز‌های قبل را حق‌مسلم بازار برای شروع توفانی مجدد عنوان می‌کنند و معتقدند بازار سهام متاثر از ۴نیروی محرک افزایش قیمت دلار، اصلاح موقتی قیمت سهام، ثبات در وضعیت متغیر‌های اثرگذار و کاهش ریسک حاصل از قیمت‌گذاری حامل‌های انرژی، نرخ سوخت، خوراک پتروشیمی و نرخ بهره مالکانه در بودجه۱۴۰۲، پتانسیل ورود به مدار صعودی را دارد.
شاخص کل در مسیر تعادلی
روز گذشته ارزش معاملات خرد بورس بعد از ۸روز مجددا به زیر ۲همت بازگشت. آنطور که بررسی معاملات خرد نشان می‌دهد ممکن است بازارسهام در کوتاه‌مدت به سمت وضعیت رکودی چراغ‌سبز نشان دهد. کارشناسان بازارسرمایه دلایل متعددی را برای این موضوع مطرح می‌کنند.
به گفته آن‌ها با توجه به اینکه در روز‌های گذشته تا حدودی از سرعت رشد قیمت دلار (به‌عنوان یکی از مولفه‌های اصلی رشد قیمت سهام) کاسته شده‌است، امکان اصلاح موقتی قیمت سهام رخ‌دادی نیست که نگرانی سهامداران را به‌دنبال داشته باشد. گفت‌وگوی «دنیای‌اقتصاد» با کارشناسان بازارسهام نشان می‌دهد، بورس تهران برای کانال‌پیمایی‌های بالاتر به وضعیت جدیدی در دایره متغیر‌های اثرگذار نیاز دارد.
«بازارسرمایه ایران به دلایل متعددی به متغیر‌های اثرگذار وابسته است؛ از نوسان‌های نرخ ارز گرفته تا قیمت کامودیتی‌ها و تحولات اقتصادی و سیاسی. برهمین اساس درآمد و سودآوری بسیاری از شرکت‌ها بر اساس روند متغیر‌های اثرگذار تغییر می‌کند.»
علیرضا تاجبر، کارشناس بازار سرمایه ضمن بیان این مطلب اظهارکرد: بخش عمده‌ای از بازار سرمایه متاثر از قیمت جهانی کالا‌های اساسی (کامودیتی‌ها) در نوسان است. بررسی‌ها نشان می‌دهد با آغاز دور جدید افزایش جهانی قیمت فلزات به‌ویژه «روی» و «مس» سهام مرتبط با این بخش‌ها با اقبال سرمایه‌گذاران روبه‌رو شده‌است؛ این در حالی است که افزایش انتظارات تورمی در کنار سرد‌شدن تب مذاکرات برجام شرایطی را به‌وجود آورده تا بازارسهام از فضای رخوت‌انگیز رکودی ماه‌های قبل فاصله بگیرد.
بیشتر بخوانید: باند جهانی صعود بورس
به گفته این کارشناس درحالی که بازارسهام در ماه‌های گذشته به کسب بازدهی منفی معروف شده بود، هم‌اکنون در مسیری متفاوت حرکت می‌کند که به‌نظر می‌رسد بتواند همراه با نوسان‌های جزئی به سمت جلو گام بردارد. تاجبر به نقش افزایش قیمت دلار در آغاز موج جدید رشد قیمت سهام پرداخت و عنوان کرد: افزایش نرخ ارز یکی از مهمترین محرک‌های جهش صعودی بازار در دوران‌های مختلف بوده‌است. این محرک اثرگذار در مواقعی با تاخیر، اثرات خود را بر بازار سهام گذاشته است؛ با این حال همواره یکی از اصلی‌ترین مولفه‌های روند صعودی سهام به‌شمار می‌رود.
گرچه در ماه‌های گذشته بورس با تاخیر خود را با تحولات تورمی دلار وفق داد، اما این هماهنگی در نهایت در مسیر صعودی بورس نمایان شد. جهش قیمت ارز در ابتدا با تحت‌تاثیر قراردادن نماد‌های دلارمحور می‌تواند مسیری جدید را در بازارسهام ایجاد کند؛ این در حالی است که در ادامه سایر نماد‌ها نیز به‌دنبال این گزاره مهم می‌توانند در جهت مثبت تغییر مسیر دهند.
او در ادامه با اشاره به اصلاح بازار در هفته‌جاری تاکید کرد: بررسی عملکرد صنایع بورسی و عوامل بنیادی شرکت‌ها حاکی از آن است که این ۲ عامل در کنار انتظارات تورمی می‌توانند شرایط مثبت همراه با نوسان‌های جزئی را رقم بزنند. علاوه برآن یکی از موضوعات مهمی که نباید از کنار آن عبور کرد، آن است که با توجه به بازشدن دامنه‌نوسان و افزایش این مهم به مثبت و منفی ۷درصد، رشد شارپی قیمت سهام از ریسک‌پذیری بالایی برخوردار است. در چنین مواقعی شاخص برای صعود نیاز به تنفس و استراحت کوتاه‌مدت دارد.
در انتظار افزایش حجم معاملات
این کارشناس بازار سرمایه با اشاره به نقش عوامل مهم در تداوم معاملات داغ بورسی تصریح کرد: اگر بازار سهام طی چند روز متوالی با افزایش حجم معاملات (بالای ۵هزارمیلیاردتومان در روز) روبه‌رو شود، گام جدی در راه متعادل‌شدن برمی‌دارد. قرارگرفتن جریان دادوستد‌ها در مدار تعادلی منجر به افزایش قیمت تمام‌شده و در نهایت رالی صعودی جدیدی خواهد شد. بررسی رفتار معامله‌گران در روز‌های اخیر نیز به‌وضوح نشان می‌دهد بازار شاهد جابه‌جایی سهام درمیان گروه‌های مختلف است. گروهی از سهامداران با توجه به پرتفوی خود در حال فروش و شناسایی سود هستند و بخشی دیگر نیز درحال خرید سهام هستند. این روند یکی از ملزومات شروع روند صعودی محسوب می‌شود.
علیرضا تاجبر بازار سهام را تابع ۴ نیروی محرک افزایش قیمت دلار، اصلاح موقتی قیمت‌سهام، ثبات در وضعیت متغیر‌های اثرگذار و کاهش ریسک حاصل از قیمت‌گذاری حامل‌های انرژی، نرخ سوخت، خوراک پتروشیمی و نرخ بهره مالکانه در بودجه دانست. او در همین رابطه گفت: بازار مذکور در دو سال‌گذشته تحت‌تاثیر این عوامل دائما در نوسان بوده‌است، بنابراین روند رفت و آمد پول حقیقی و حقوقی در دو هفته اخیر نشان می‌دهد جریان معاملات آتی بورس متاثر از عوامل یادشده فوق با ورود پول حقیقی روبه‌رو خواهد شد. قدرت این سناریو در حالی می‌تواند نمایان شود که تغییری در مسیر محرک‌های اثرگذار به‌وقوع نپیوندد.
قدرمسلم شوک‌های داخلی و خارجی در کنار تحولات ناگهانی، بازارهای دارایی از جمله بورس را از مسیری که درپیش گرفته‌اند دور خواهد کرد، به‌همین‌دلیل پایداری در سودآوری شرکت‌ها منوط به ثبات وضعیت متغیر‌های اثرگذار کنونی است. از هفته دوم آبان ماه و همزمان با آغاز موج جدید رشد قیمت سهام، نماد‌های خودرویی سردمدار رشد اخیر شدند، اما در ادامه سایر نماد‌ها نیز به این روند پیوستند.
گزارش عملکرد نماد‌های پالایشی نیز حاکی از آن است که گروه مذکور از پتانسیل بالایی برای همسویی با رشد قیمت‌ها برخوردارند. از طرفی دیگر P/ E گروه‌های فلزی موید آن است که این دسته از سهام به‌مرور مورداقبال سهامداران قرار خواهند گرفت، اما وضعیت گروه‌های پتروشیمی کمی متفاوت از سایر سهام است. چشم‌انداز مبهم در سرنوشت نرخ خوراک و مباحث جهانی مرتبط با آن پرونده شرکت‌های مربوطه را با ابهام مواجه کرده‌است.