اقتصاد۲۴- شاید زمانی که با اخبار تعداد اشتغال ایجاد شده در کشور روبه‌رو می‌شویم برای‌مان این سوال پیش بیاید که این آمار چقدر به واقعیت نزدیک است؟ یکی از این خبرها، خبر مربوط به ایجاد یک میلیون شغل تا پایان سال است که از سوی وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی اعلام شده است. سیدصولت مرتضوی، در نشست کارگروه ملی قانون حمایت از توسعه و ایجاد اشتغال پایدار در مناطق روستایی و عشایری که در وزارت کار برگزار شد، طرح‌های اشتغال‌آفرین در مناطق روستایی را دارای بهره‌وری بالا توصیف کرد و گفت: در ماه‌های پایانی سال با هم‌افزایی ایجادشده در سطح ملی و تاکید ویژه رییس‌جمهور، مشکل تامین منابع برای ایجاد اشتغال نداریم و به هدف‌گذاری ایجاد یک میلیون شغل خواهیم رسید. مرتضوی، در این نشست ایجاد تعاونی‌های روستایی و شرکت‌های زراعی را تسهیلگر اشتغال پایدار و هزینه‌کرد واقعی تسهیلات دانست و گفت: خوشبختانه با گزارش‌های اعلام شده دستگاه‌های اجرایی میزان قابل‌توجهی از اشتغال پیش‌بینی شده محقق شده است. البته پیش از این محمود کریمی بیرانوند، معاون توسعه کارآفرینی و اشتغال وزارت کار، در مصاحبه‌ای که در آبان ماه با یکی از خبرگزاری‌ها داشت اعلام کرده بود از ابتدای سال تاکنون حدود ۷۵۰ هزار شغل از سوی دستگاه‌ها در سامانه ملی رصد اشتغال ثبت شده است که این آمار در راستای اجرای طرح زیست بوم ملی اشتغال است.
به گفته بیرانوند از نیمه دوم سال ۱۴۰۰ تا پایان سال ۱۴۰۱ طبق برنامه‌ریزی‌ها باید یک میلیون و ۸۵۰ هزار شغل در کشور ایجاد می‌شد که حدود ۶۵۰ هزار شغل در نیمه دوم سال ۱۴۰۰ محقق و بیش از ۶۰درصد تعهد ایجاد اشتغال عملیاتی شد و یک میلیون و ۲۰۰ هزار شغل دیگر هم می‌بایست تا پایان سال ۱۴۰۱ ایجاد شود. زمانی که حرف از ایجاد اشتغال به میان می‌آید، اغلب افراد به هزینه و سرمایه‌گذاری‌های میلیاردی فکر می‌کنند، اما آیا با هزینه کم هم می‌شود ایجاد اشتغال کرد؟ میزان سرمایه‌گذاری متوسط موردنیاز برای ایجاد یک شغل صنعتی از سال ۹۷ روند افزایشی به خود گرفته، به طوری که میزان سرمایه‌گذاری موردنیاز برای هر شغل در بخش صنعت در سال ۹۶ معادل ۲۸۰ میلیون تومان بوده و در سال بعد این رقم به ۵۹۰ میلیون تومان رسیده و در سال ۹۸ کمی افزایش را تجربه کرده و به ۶۲۰ میلیون تومان رسیده است. اما در سال ۹۹ این امر دستخوش جهش قابل‌توجهی شده، به طوری که میزان سرمایه‌گذاری موردنیاز برای هر شغل در حوزه صنعت در سال ۱۴۰۰ به یک میلیارد و ۴۸۰ میلیون تومان رسیده است. قطعا این عدد امروز حول و حوش دو میلیارد تومان است. بنابراین اگر این عدد مبنا قرار گیرد؛ هزینه ایجاد یک میلیون شغل تا پایان سال (اگر در بخش صنعتی باشد) عددی ۱۵ رقمی و تقریبا معادل ۵۵ میلیارد دلار (با دلار نرخ آزاد) است. آیا چنین پولی در ایران وجود دارد؟ البته اگر منظور آقای وزیر ایجاد شغل در بخش‌های خانگی، تعاون یا خدمات باشد؛ اعداد کوچک‌تر می‌شوند. مثلا در بخش خانگی با یک تا ۵ میلیون می‌شود یک شغل ایجاد کرد. یا در بخش تعاون چند نفر دور هم جمع می‌شوندو یک کسب و کار به راه می‌اندازند.
دولت: در ۷ ماهه ابتدای سال ۶۳۴ هزار شغل ایجاد شد
براساس این گزارش با استناد به آمارگیری سامانه ملی رصد اشتغال، در فاصله شهریور تا پایان اسفند ماه ۱۴۰۰ و هفت ماهه فعالیت دولت، ۶۳۴ هزار شغل در کشور به وجود آمده است. بررسی جنسیت اشتغال ثبت شده در پنج ماهه امسال نیز نشان می‌دهد که از مجموع ۳۴۱ هزار و ۶۳۳ شغل ایجادی، ۷۰درصد اشتغال ثبتی را مردان و ۳۰درصد را زنان به خود اختصاص داده‌اند و بیش از ۶۰درصد افراد دارای مدرک دیپلم و بالاتر بوده‌اند. اصغر آهنی‌ها، نماینده کارفرمایان در شورای عالی کار و رییس کمیسیون مالیات، کار و تامین اجتماعی اتاق بازرگانی ایران در واکنش به سخنان صولت مرتضوی، وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی درخصوص وعده ایجاد یک میلیون شغل تا پایان سال به «اعتماد» گفت: توزیع اشتغال در بخش‌های دولتی کمتر از بخش خصوصی است و وزیر کار نیز به استناد سرمایه‌گذاری‌ها در واحد‌های جدیدی که عمدتا در بخش خصوصی هستند این رقم را اعلام کرده است.
سکاندار اشتغال در کشور بخش خصوصی است و نه دولتی
نماینده کارفرمایان در شورای عالی کار در ادامه در پاسخ به این پرسش که بودجه این تعداد شغل از کدام بخش تامین شده است، گفت: بیشتر این شغل‌ها در بخش تولیدی، کشاورزی و خدماتی ایجاد شده است که نیازمند بودجه دولتی هم نیستند و بنده معتقدم در صورتی که فضای کسب و کار در کشور بهبود پیدا کند و مشکلات این حوزه کاهش پیدا کند.
بیشتر بخوانید: ابهامات در اجرای کالابرگ الکترونیکی
بخش خصوصی رغبت بیشتری برای حرکت رو به جلو خواهد داشت و قادر خواهد بود میزان اشتغال در کشور را افزایش دهد. رییس کمیسیون مالیات، کار و تامین اجتماعی اتاق بازرگانی ایران افزود: این آمار‌ها را می‌توان از بیمه‌شدگان جدید یا بیمه‌شدگان قبلی که از بیمه بیکاری استفاده می‌کنند به دست آورد، ضمن آنکه سامانه‌های مختلفی مانند سامانه رصد اشتغال وجود دارد که می‌توان به این آمار‌ها دست یافت.
حال فضای کسب و کار مساعد نیست
آهنی‌ها تصریح کرد: متاسفانه امروز شاهد آنیم که حال فضای کسب و کار در کشور مساعد نیست و بخش‌های مختلفی هم که به کسب و کار‌ها خدمت‌رسانی می‌کنند دارای مشکلات عدیده‌ای هستند و غالبا به صورت جزیره‌ای حرکت می‌کنند و گاهی نیز موانعی هم برای کسب و کار‌ها به وجود می‌آورند و در صورتی که این موانع (در قانون و در بخش اجرا) برطرف شود قطعا آمار اشتغال بیش از گذشته رشد خواهد کرد. رییس کمیسیون مالیات، کار و تامین اجتماعی اتاق بازرگانی ایران در پاسخ به این پرسش که چرا وزارت کار آدرس دقیقی از شغل‌های به وجود آمده از ابتدای سال ارایه نمی‌دهد، گفت: مسلما دیتا‌های شغل‌های ایجاد شده در دست وزیر کار وجود دارد، اما این انتقاد که به صورت کلی تعداد اشتغال اعلام شده وجود دارد و بهتر آن است که برای شفافیت بیشتر و اعتمادسازی در میان مردم، روابط عمومی این مجموعه در کنار آمار‌های ارایه شده در بخش اشتغال به صورت شفاف بخش‌های مربوط به آن را هم را اعلام کند تا در یک دیوار شیشه‌ای این موضوع به صورت مشخص‌تر روشن شود.
آموزش در ایران فن محور نیست
نماینده کارفرمایان در شورای عالی کار در واکنش به انتقاد برخی افراد که چطور ممکن است با وجود تحریم‌ها و عدم سرمایه‌گذاری‌های داخلی و خارجی این میزان شغل در کشور به وجود آمده باشد، افزود: هر چند تحریم‌ها وجود دارد، اما همین امروز شاهد آنیم که واحد‌های جدیدی در داخل شهرک‌های صنعتی در کشور راه‌اندازی شده‌اند و طبیعتا این واحد‌ها نیرو هم جذب کرده‌اند و در بخش دیگری که نیرو‌ها به شکل بازنشسته از فعالیت‌های قبلی خود خارج شده‌اند وارد بازار کار شده‌اند.
آهنی‌ها درخصوص آمار بالای بیکاری در بخش زنان، جوانان و فارغ‌التحصیلان نیز خاطرنشان کرد: متاسفانه آموزش در کشور ما فن محور نیست و حتی در برخی دانشگاه‌ها هم رشته‌های تحصیلی متناسب با نیاز جامعه طراحی نشده است و اصلاحی هم در آن انجام نشده و طبیعتا افراد پس از فارغ‌التحصیلی بیکار می‌شوند و به دلیل اینکه تحصیل کرده‌اند انتظارشان از شغلی که می‌خواهند داشته باشند هم بالاست و طبیعتا دوره بیکاری بیشتری را تجربه می‌کنند، اما همزمان در سطوح پایین‌تر جامعه که نیروی معمولی‌تر محسوب می‌شوند بیکاری کمتر است و واحد‌های بیشتری برای اشتغال این افراد خالی است و شاهد آنیم که این افراد از امکان اشتغال بیشتری در کشور برخوردارند.