اقتصاد۲۴- پس از ۱۰ روز تمدید وضعیت آلودگی هوای تهران، بالاخره نشست قانون هوای پاک در آخرین روز کاری هفته گذشته برگزار شد. این نشست به ریاست وزیر کشور و با حضور نمایندگانی از سازمان حفاظت محیط زیست، معاونت عمران، توسعه امور شهری و روستایی سازمان برنامه و بودجه، وزارت نفت، وزارت صمت، وزارت نیرو، استانداری تهران، شهرداری تهران و سازمان شهرداری‌ها و دهیاری‌های سراسر کشور برگزار و افراد به ارائه گزارش عملکرد خود پرداختند تا به این سوال پایتخت‌نشینان پاسخ داده شود که چرا با وجود بیش از ۲۰ دستگاه و نهادِ درگیر با موضوع آلودگی هوای تهران، شاهد افزایش میزان آلودگی حتی در شرایط بارش باران و برف بوده‌ایم.
فارغ از آنچه در این نشست مورد بررسی قرار گرفته، در گزارش پیش رو، مصوبات آخرین نشست قانون هوای پاک مورد بررسی قرار گرفته و به میزان اثرگذاری آن بر آلودگی هوای پایتخت در زمستان امسال پرداخته‌ایم:
برگزاری ماهانه جلسات کارگروه اجرای قانون هوای پاک
یکی از اولین تصمیمات مدیران در این جلسه، برگزاری ماهانه آن بوده است. این تکلیفی است که قانون هوای پاک به عهده مدیران شهری پایتخت گذاشته که در صورت تداوم وضعیت ناسالم در هوای شهر، این جلسات به صورت مستمر برگزار شود؛ بنابراین می‌توان این تصمیم را از فهرست تصمیمات موثر این نشست کنار گذاشت.
تدوین بسته ارتقای فضای سبز به خشکی و بوستان‌های اطراف تهران
در دو دهه گذشته کمربند سبزی که تهران را در برگرفته بود، عموما با دست‌اندازی شهرداران وقت شکسته شد تا جایی که دیگر نه از پارکِ سرخه‌حصار نشانی مانده و نه خرگوش‌دره و درختانِ پارک جنگلی چیتگر از شهرک‌سازی‌های لوکس‌نشین در امان مانده‌اند.
تاکید بر افزایش سرانه فضای سبز مبتنی بر گیاهان مقاوم در برابر خشکی را می‌توان تصمیم مهم و درازمدت این نشست قلمداد کرد، اما سوالی که مطرح می‌شود این است که چنین طرحی، در صورت اجرای چنین طرحی از فردا، چه زمانی شاهد اثر آن بر میزان آلودگی هوای پایتخت خواهیم بود.
توسعه ناوگان حمل و نقل عمومی شهرهای استان تهران
توسعه ناوگان حمل و نقل عمومی تهران و شهرهای دیگر استان، تصمیم یک نشست نیست بلکه می‌توان آن را برنامه کلی مدیران شهری در چهار دهه اخیر دانست. جدا از اینکه شهرداری تهران، توسعه شبکه مترویی کشور را منوط به پرداخت بدهی‌های دولت در این حوزه دانسته، افزایش و توسعه ناوگان حمل و نقل عمومی با چالش‌های گسترده و متنوع دیگری نیز مواجه است.
به عنوان نمونه در این نشست تصمیم گرفته شده که «زمینه‌های لازم برای تولید و تحویل ۵ هزار دستگاه اتوبوس درون شهری پایه‌گازسوز تا پایان سال ۱۴۰۲ از محل تولید داخل یا واردات» تامین شود این در حالی‌ست که می‌توانید در گزارش زیر بخوانید جدال میان دولت و شهرداری بر سر حمل و نقل عمومی پایتخت تا چه حد ریشه‌ای و فراتر از این حرف‌هاست.
در این نشست مصوب شده که دولت باید در بودجه ۱۴۰۲، بیش از ۱۰ هزار میلیارد تومان برای توسعه ناوگان حمل و نقل عمومی شهرهای استان تهران کنار بگذارد. اعلام این مصوبه آن هم در روزی که دولت قرار بود لایحه بودجه ۱۴۰۲ را به مجلس ببرد، گواه میزان اجرایی شدن آن است.
ارائه برنامه زمان‌بندی اجرای کامل طرح کهاب
طرح کهاب (کاهش، هدایت، انتقال و بازیافت بخار بنزین)، یک طرح فوری بود که در سال ۱۳۸۷ برای کاهش، هدایت، انتقال و بازیافت بخار بنزین به تصویب رسید و شرکت ملی پخش فرآورده‌های نفتی ایران، به عنوان بازوی اجرایی دولت در حوزه بنزین موظف شد با اجرای سه مرحله‌ای آن، به کاهش مصرف بنزین در کشور کمک کند.
به عبارت دیگر می‌توان گفت این طرح که بعد از ۱۳ سال، اعضای نشست «اجرای قانون هوای پاک» خواستار ارائه برنامه زمان بندی آن شده‌اند، حتی در صورت اجرا نیز به طور مستقیم روی کیفیت هوای پایتخت اثرگذار نخواهد بود بلکه بیشتر جنبه صرفه‌جویی در تولید و مصرف بنزین دارد.
به گفته کارشناسان، طرح کهاب در چند بخش اجرا می‌شود تا بخارات بنزین در تمام طول مسیر تولید تا مصرف قابلیت بازیابی و استحصال داشته باشد؛ از مخازن زیرزمینی تا محل تخلیه در جایگاه‌های سوخت.
ارسال برنامه چگونگی توزیع سوخت منابع ثابت و متحرک
به نظر می‌رسد اعضای این کارگروه تنها در این بخش از تصمیمات خود، آن هم به صورت غیرمستقیم به وضعیت سوختِ نیروگاه‌های برق استان اشاره کرده‌اند با این همه از خروجی این نشست، سخنی در تایید یا تکذیب مازوت‌سوزی گزارش نشده است.
اگرچه که پلیس راهور، ۵۰ درصد از آلودگی هوای تهران را ناشی از منابع متحرک می‌داند، اما این موضوع که چرا میزان ذرات گوگرد در هوای پایتخت به چنان سطحی رسیده که در ۷ سال گذشته بی‌سابقه بوده را باید در جای دیگری جست شاید در منابعِ سوختی ثابت همچون صنایع و نیروگاه‌ها.
دولت اعلام کرده است که به هیچ عنوان به مازوت‌سوزی در نیروگاه‌ها روی نخواهد آورد و شاید اگر این بند از تصمیمات وزیر کشور در این نشست عملیاتی شود، شاهد پاسخی برای علت وجود ذرات گوگرد در هوای تهران باشیم.
کاهش استفاده از خودروهای شخصی تا پایان شرایط اضطرار آلودگی هوا در شهر تهران و تشدید برخورد با خودروهای فاقد معاینه فنی و دودزا توسط پلیس راهور
با وجود آنکه پلیس سهم منابع متحرک آلایندگی هوای تهران را ۵۰ درصد عنوان می‌کند، شهرداری تهران معتقد است این سهم بیش از ۸۰ درصد است. اما این میزان آلایندگی از کجا می‌آید؟
بهار امسال بود که شهرداری تهران پیش بینی کرد همزمان با بازگشایی مدارس و برگزاری حضوری کلاس‌های درس، ترافیک پایتخت تا ۳۰ درصد افزایش خواهد یافت. حالا هم گزارش پلیس راهور نشان می‌دهد که در حال حاضر بیش از ۹ میلیون خودرو و موتورسیکلت در شهر حرکت می‌کنند که این میزان، ۸ برابر ظرفیت معابر پایتخت است.
فارغ از تولیدات داخلی که شورای شهر، استاندارد‌های محیط زیستی ساخت آن‌ها را باور ندارد، خودروهای فرسوده تشدیدکننده وضعیت آلودگی هوای پایتخت به شمار می‌روند. با وجود نصب دوربین‌های شهری که امکان صدور جریمه برای خودروهای بدون معاینه فنی دارند، پلیس فقط در این ۹ ماه، بیش از ۲ میلیون خودروی فاقد معاینه فنی و ۱۴۲ هزار خودروی دارای نقص فنی را جریمه کرده است! این اطلاعات درباره موتورسیکلت‌های تهرانی چندان روشن نیست، اما یافته‌های شرکت کنترل کیفیت هوا می‌گوید هر موتورسیکلت، ۵ برابر یک پراید آلودگی ایجاد می‌کند!