اقتصاد۲۴- میناسادات حسینی: رئیس کل جدید بانک مرکزی در حالی شب گذشته نرخ ۴۴ هزار تومانی دلار را به رسمیت نشناخت و ادعا کرد که برنامه ویژه و جدیدی برای کنترل بازار ارز دارد که تجربه نشان داده سیاست‌ها باید تغییر کند و جایگزینی افراد، مشکلی را حل نمی‌کند.
دولتمردان در حالی نگران افزایش قیمت دلار هستند و تصور می‌کنند که با تغییر رئیس کل بانک مرکزی جلوی افزایش قیمت دلار گرفته می‌شود یا نرخ آن کاهش می‌یابد که آنچه سبب افزایش قیمت دلار شده، همان دلایلی است که باعث افزایش قیمت همه کالا‌های دیگر شده است.
اما سوال اصلی این است که قیمت دلار با توجه به سیاست‌هایی که محمدرضا فرزین، رئیس کل بانک مرکزی در پیش گرفته به چه سمت و سویی می‌رود؟
چرا تغییر رئیس کل بانک مرکزی چاره کار نیست؟
سید مرتضی افقه، اقتصاددان و عضو هیات علمی دانشگاه شهید چمران اهواز در این رابطه به اقتصاد ۲۴ اظهار کرد: افزایش قیمت دلار با خبر تغییر ریاست کل بانک مرکزی چند روزی کُند یا متوقف می‌شود؛ اما اگر در مدتی کوتاه مشکل تحریم‌ها حل نشود یا حرفی از تداوم مذاکرات زده نشود، قیمت دلار به روند افزایشی خود بازخواهد گشت.
وی با بیان اینکه یکی از مهم‌ترین عوامل کسری بودجه دولت و افزایش نقدینگی به تحریم‌ها بازمی‌گردد، ادامه داد: تحریم به‌تنهایی و مستقیما بر قیمت دلار اثرگذار است. فقط و فقط حرف‌های خوش بینانه یا بدبینانه نسبت به توافق آتی برجام یا مشابه آن و ترسیم افقی که تحریم‌ها رفع شوند می‌تواند فعلا روند گرانی قیمت دلار را متوقف کند.
امید بستن به کاهش قیمت دلار بیهوده است
به گفته این اقتصاددان، بدون هیچ تردیدی مساله رفع تحریم‌ها در کوتاه مدت و در بلندمدت تحولات ساختاری است که افزایش قیمت دلار و کاهش ارزش پول ملی را متوقف خواهد کرد.
افقه ادامه داد: شکی نیست که تحولات ساختاری از عهده این دولت برنمی آید، زیرا اصلا اعتقادی به آن ندارد؛ بنابراین اگر توافق برجام هم انجام شود دوباره مثل سه دهه گذشته با دوپینگ درآمد‌های نفتی، بی کفایتی‌ها مثل گذشته کتمان می‌شود و همچنان وابسته به فروش نفت و آسیب پذیر باقی می‌مانیم.
تب بالای خرید دلار در بین مردم
عضو هیات علمی دانشگاه شهید چمران اهواز معتقد است: افزایش قیمت دلار متوقف نخواهد شد، زیرا ریشه آن به افزایش نقدینگی و تورم بزرگی برمی گردد که دولتمردان اعتقادی به حل آن ندارند. همه این عوامل موجب ایجاد التهابی در بین مردم شده تا به بازار‌های مختلف به ویژه بازار دلار هجوم برند و دارایی خود را به کالایی تبدیل کنند.
افقه در ادامه گفتگو با اقتصاد ۲۴ با اشاره به حجم بالای تقاضای دلار از سوی مردم در شرایط کنونی، تصریح کرد: از طرف دیگر عرضه ارز توسط بانک مرکزی به دلیل تداوم تحریم‌ها محدود است؛ بنابراین تغییر رئیس کل بانک مرکزی در شرایط فعلی تاثیر محسوسی بر قیمت دلار ندارد.
مردم هزینه ناکارآمدی وزیران و دولتمردان را می‌دهند
این اقتصاددان در گفتگو با اقتصاد ۲۴ گفت: اکنون وقت آن است که از آقای ابراهیم رئیسی انتقاد کنیم که در سخت‌ترین شرایط اقتصادی کشور چرا تیم اقتصادی‌ای را انتخاب کرده که هنوز یک سال از عمر آن نگذشته دو وزیرش استعفا داده اند یا برکنار شده اند، یک رئیس بانک مرکزی اش برکنار شده و چند استاندار تغییر کرده اند؟
بیشتر بخوانید: پیش بینی قیمت دلار تا پایان دی
افقه ادامه داد: چرا رئیس دولت سیزدهم، افرادی را در این شرایط سخت اقتصادی انتخاب کرده که ۱۶ ماه بعد مجبور شد آن‌ها را تغییر دهد؛ آن هم در شرایطی که هر تغییری کلی فرصت را از دست داده و کلی هزینه به مردم تحمیل کرده است. در این اشتباه، مجلس هم شریک است به خصوص در مورد وزرا و استانداران؛ بنابراین مجلس هم حق ندارد ژست مخالفت یا انتقاد از دولت را بگیرد.
رانت فاصله نرخ ارز نیمایی و ارز آزاد به جیب چه کسی می‌رود؟
این اقتصاددان معتقد است: در شرایط بسیار بحرانی کنونی، دولت باید با تثبیت قیمت دلار از مردم، تولیدکننده و هم مصرف کننده حمایت کند و اگر هم رانتی به دلیل فاصله ارز نیمایی و ارز آزاد ایجاد می‌شود مراقبت کند که به تولید و مصرف کننده واقعی برسد نه افراد سودجو.
افقه با اشاره به اینکه مشکل افزایش نرخ دلار با تغییر رئیس بانک مرکزی حل نخواهد شد، افزود: تغییر رئیس کل بانک مرکزی ممکن است موقتا تاثیری مختصر بر قیمت دلار داشته باشد، اما تا مشکل تحریم‌ها و مشکلات جانبی ازجمله مشکلات سیاسی، ناکارآمدی دولتمردان و... حل نشود، بعید است روند افزایش قیمت دلار و به تبع افزایش نقدینگی و نرخ تورم متوقف شود.
نقش معاون اقتصادی رئیسی در سایه
عضو هیات علمی دانشگاه شهید چمران اهواز گفت: تیم اقتصادی ابراهیم رئیسی از همان اول ضعیف نبود، بلکه بسیار ضعیف بود. الان هم که ریاست بانک مرکزی اش مشمول تغییر قرار گرفته، آقای رضایی هم که خاموش هستند و ظاهرا حذف شده، زمزمه تغییر آقای میرکاظمی هم که به گوش می‌رسد، معاون اولش هم که اقتصادی نمی‌داند؛ بنابراین تیم اقتصادی فعلی به شدت ضعیف است. البته حتی اگر قوی هم می‌بود در این ساختار غیر اقتصادیِ ضدِ تولید و ضدِ توسعه یک تیم اقتصادی قوی هم نمی‌توانست مشکلات را حل کند.
به گفته افقه، برای توقف افزایش قیمت دلار در کوتاه مدت باید تحریم‌ها حل شوند، ولی در میان مدت و بلندمدت تحولات اساسی ساختاری در نظام ارزشی و نظام انتخاب و انتساب مدیران باید اتفاق بیفتد آن هم تغییری در جهت افزایش تولید و رفاه، در غیر این صورت مشکل با تغییر افراد آن هم با افراد ضعیف دیگر قابل حل نخواهد بود.