اقتصاد۲۴ تورم دور از انتظاری که این کشور‌ها طی سال۲۰۲۲ تجربه کردند موجب واکنش متقابل مقام پولی هرکدام از آنها شد، به‌نحوی‌که نرخ‌های بهره روند صعودی مداومی را طی ماههای گذشته تجربه کردند. حال تحلیلگران بر سر اینکه این افزایش نرخ‌ها ادامه‌دار خواهد بود یا خیر، اختلافاتی دارند. برخی از آنها معتقدند که تورم در اقتصاد‌های مطرح جهان به‌خصوص آمریکا، دیگر وارد روند نزولی شده و سیاست‌های انقباضی فدرال‌رزرو نیز روند کاهشی پیدا خواهد کرد، اما از طرف دیگر عده‌ای خبر از رکود چند ماهه در بازار‌های جهانی می‌دهند که ناشی از افزایش نرخ بهره آمریکا طی ماههای آینده است، بنابراین با وقوع هر کدام از این شرایط، می‌توان شاهد اثرات متفاوت و همچنین متضادی از این تحولات در بورس تهران بود.
مروری بر سال گذشته
بررسی‌ها نشان می‌دهد که سال۲۰۲۲ یکی از مهم‌ترین سال‌ها در تاریخ اقتصاد کشور‌ها و به‌خصوص آمریکا بوده‌است. این سال‌با شروع جنگ میان روسیه و اوکراین آغاز شد و در ادامه موجب به‌وجود آمدن اتفاقات متعددی شد که بر اقتصاد‌های بزرگ جهان اثری ژرف برجای گذاشت. از طرفی تحریم صادرات نفت روسیه و همچنین مواجه‌شدن کشور‌ها با کمبود عرضه محصولات غذایی و به‌خصوص غلات، سبب افزایش چشمگیر نرخ انرژی و همچنین قیمت مواد خوراکی شد.
با رشد قیمت تعداد زیادی از محصولات، کم‌کم دیگر کالا‌ها نیز از این رشد اثر پذیرفته و افزایش نرخ را تجربه کردند، بنابراین کشور‌های متعددی مانند آمریکا، اروپا، آلمان، استرالیا و دیگر کشور‌ها، دچار یک تورم در حال رشد شدند. در پی این تورم بسیاری از بانک‌های مرکزی کشور‌ها، اقدام به رشد پله‌ای نرخ بهره کردند. این اقدام باعث شد تا ارزش زمانی پول و همچنین نرخ بازده موردانتظار فعالان در بازار‌های مالی، افزایش پیدا کند.
با توجه به اینکه این دو عامل موجب کاهش تمایل سرمایه‌گذاران به واردکردن پول خود در بازار‌های مالی مانند بورس، کامودیتی‌ها، پروژه‌ها و دیگر فعالیت‌های اقتصادی می‌شود، این بازار‌ها با افت قابل‌توجه تقاضا مواجه شدند، زیرا مردم ترجیح می‌دادند تا به‌جای سرمایه‌گذاری در این دارایی‌های پرریسک، اقدام به وام‌دهی به بانک‌ها یا خرید اوراق منتشرشده توسط بانک‌مرکزی کنند. در ادامه این اتفاقات، قیمت سهام و کامودیتی‌ها از سقف‌هایی که در فصل بهار تجربه کرده بودند، روند نزولی پر قدرتی را طی‌کردند که این روند در برخی از دارایی‌ها همچنان نیز ادامه دارد.
سال ۲۰۲۳ چه خواهد شد
برای اینکه بتوان تحلیل منطقی برای سال۲۰۲۳ انجام داد، ابتدا باید مفروضات کلان اثرگذار بر سال‌آینده را معین کرد و سپس تخمینی از آنها ارائه داد. به جرأت می‌توان گفت که یکی از مهم‌ترین اتفاق‌هایی که روند اکثر بازار‌های مالی در سال۲۰۲۳ را مشخص می‌کند، آمار تورم نقطه‌به‌نقطه آمریکا و به‌تبع آن نرخ بهره تعیین‌شده از سوی فدرال‌رزرو است.
چنانچه تورم این کشور همچنان شاهد رشد باشد، باید سال‌نسبتا منفی و رکودی را در بازار‌های مالی شاهد باشیم. اما اگر فدرال‌رزرو در کنترل تورم موفق شود و تصمیمی مبنی‌بر کاهش نرخ بهره بگیرد، احتمالا سال‌آینده شرایط بازار‌های سرمایه بسیار بهتر خواهد شد، زیرا قیمت دارایی‌های قابل‌معامله مانند سهام نسبت به قله سال۲۰۲۲، افت قابل‌توجهی را به‌ثبت رساندند، در نتیجه کارشناسان بر این باورند که با آمدن اخبار مثبت درخصوص تورم آمریکا، روند صعودی این دارایی‌ها آغاز خواهد شد، اما همچنان یک مسیر دیگر نیز پیش‌روی این اقتصاد قدرتمند وجود دارد و آن کاهش تورم به‌همراه افزایش نرخ بهره است.
این شرایط باعث می‌شود که رکود حاکم بر بازار‌های مالی در جهان، از رکود کنونی نیز فرا‌تر رفته و اکثر آنها دچار بحران شوند، اما باید توجه داشت که در صورت وقوع این شرایط، نباید انتظار داشت که برای مدت طولانی رکود ادامه پیدا کند.
برخی از کارشناسان مورگان‌استنلی بر این باورند که با توجه به آخرین آمار‌های منتشرشده توسط بانک‌مرکزی آمریکا، کاهش تورم و بالطبع افت نرخ بهره، بیشتر از دیگر پیشامد‌ها احتمال وقوع دارد، اما در این میان برخی دیگر خبر از رکودی کوتاه‌مدت می‌دهند.
بررسی‌ها نشان می‌دهد که میانگین دوران رکود در گذشته برابر با ۱۰ ماه بوده و در صورت وقوع یک رکود در سال‌آینده مدت زمان آن کمتر از میانگین خواهد بود. در همین خصوص یکی از تحلیلگران cnbc معتقد است که به دلیل بالابودن سهم مصرف خانوار‌ها از GDP که‌برابر با ۷۰درصد از آن بوده، رکودی در سال‌آینده رخ نخواهد داد.
همچنین به دلیل اینکه آمار‌ها مانند نرخ بهره و تورم نوسان‌های نه‌چندان بزرگی را تجربه می‌کنند، این خود به به‌وجود آمدن ثبات و همچنین جلوگیری از یک رکود کمک می‌کند.
در این میان برخی دیگر از کارشناسان مورگان‌استنلی بر این باورند که در سال‌آینده اوراق‌بدهی، بزرگ‌ترین برنده درمیان بازار‌های دارایی خواهد بود که دلیل آن را می‌توان رشد کم اقتصاد، کاهش تورم و همچنین سیاست‌های پولی جدید بیان کرد.
عده‌ای از کارشناسان در کیتکو نرخ فدرال برای سال۲۰۲۳ را بین ۲۵/ ۴درصد و ۵/ ۴درصد ارزیابی می‌کنند، اما برخی دیگر عدد ۱/ ۵درصد را برای این نرخ پیش‌بینی می‌کنند. در این میان تنها موضوعی که اکثر تحلیلگران بر آن اتفاق‌نظر دارند، افت شاخص دلار است. با توجه به رشد قابل‌توجه این شاخص در سال۲۰۲۲، انتظار یک افت در سال۲۰۲۳ از سوی کارشناسان می‌رود، به‌نحوی‌که برخی از آنها افت ۱۵ الی ۲۰درصدی در این شاخص را برای سال‌آینده متصور هستند.
کامودیتی‌ها را چه می‌شود
یکی از مهم‌ترین مواردی که می‌تواند برای بورس تهران اثرگذار باشد، روند نرخ کامودیتی‌ها است، اما آینده قیمت این دارایی‌ها خود به شرایط اقتصاد‌های بزرگ و به‌خصوص آمریکا بستگی دارد. با توجه به اینکه اکثر کارشناسان بر این باورند که در سال۲۰۲۳ تورم کاهش پیدا خواهد کرد و در این میان نرخ بهره نیز دچار افت خواهد شد، رشد قیمتی کامودیتی‌ها دور از انتظار نیست.
یکی از کارشناسان مورگان‌استنلی بر این باور است که در سال‌پیش‌رو، نفت از طلا و مس بازدهی بیشتری را به‌ثمر خواهد رساند، به‌نحوی‌که قیمت نفت‌برنت در پایان سال۲۰۲۳برابر با ۱۱۰ دلار به ازای هر بشکه خواهد شد.
همچنین بررسی آمار‌های گذشته حاکی از آن است که رابطه میان شاخص دلار و قیمت طلا دارای یک همبستگی منفی است. به این معنا که با رشد یکی از آنها، دیگری کاهش پیدا کرده‌است، بنابراین اگر در سال‌آینده شاخص دلار کاهش پیدا کند می‌توان انتظار شرایط صعودی برای طلا را نیز داشت.
بیشتر بخوانید: پیش بینی بورس فردا ۱۲ دی ۱۴۰۱/ حمایت شاخص بورس ادامه دارد؟
یکی از فلزاتی که چند سالی است با رشد تقاضا مواجه شده، فلز مس است. دلیل آن نیز ناشی از رشد تکنولوژی‌های جدید است که مهم‌ترین آنها خودرو‌های الکتریکی است. برای تحلیلگران متعددی، مس یک فلز مهم در بلندمدت تلقی شده و دلیل آن حرکت جهان به‌سوی انرژی سبز و رشد تکنولوژی است.
به گفته یکی از کارشناسان شرکت S&P تقاضا برای فلز مس تا سال۲۰۳۵ دوبرابر خواهد شد. همچنین برای سال‌آینده تحلیلگران گلدمن‌ساکس میانگین قیمت مس را برابر با ۹هزار و ۷۵۰ دلار به ازای هر‌تن پیش‌بینی می‌کنند که این عدد برای سال۲۰۲۴ به ۱۲هزار دلار نیز خواهد رسید، بنابراین می‌توان نتیجه گرفت اکثر تحلیلگران انتظار روند صعودی برای کامودیتی‌ها در سال‌آینده را بیشتر از دیگر پیشامد‌ها محتمل می‌دانند. طبیعتا هر کدام از کامودیتی‌های یادشده که در این تحلیل‌ها آمده و البته محصولات فولادی اگر با افزایش قیمت جدی مواجه شوند، این افزایش عاملی بسیار مناسب برای بازار سهام داخل خواهد بود.
اثر بازار‌های جهانی بر بورس
بررسی‌ها نشان می‌دهد که تحولات مختلفی در جهان می‌توانند بر بورس تهران نیز اثرگذار باشند. به‌عنوان مثال با شروع روند نزولی کامودیتی‌ها، سر انجام بازار سهام در ایران نیز از اواخر اردیبهشت ماه روند نزولی را آغاز کرد، اما هم‌اکنون که به‌نظر می‌رسد تورم در آمریکا تا حدودی تحت‌کنترل درآمده و اکثر کارشناسان بر این باور هستند که در سال‌آینده تورم آمریکا و همچنین نرخ بهره معین شده توسط فدرال‌رزرو، کمتر از ارقام کنونی خواهد بود، بنابراین همان‌طور که گفته شد، قیمت‌های بالاتری برای کامودیتی‌ها در سال۲۰۲۳ انتظار می‌رود.
از آنجایی‌که اکثر نماد‌های موجود در بورس تهران به‌نحوی از قیمت کامودیتی‌ها اثر می‌پذیرند، می‌توان انتظار داشت که شرکت‌های بورسی و فرابورسی اثر پذیر نیز رشد درآمد و سود را تجربه کنند، در نتیجه رشد سودآوری، افزایش قیمت سهام نیز در انتظار این شرکت‌ها خواهد بود.
به‌عنوان مثال شرکت‌های فعال در صنعت فلزات اساسی یا شیمیایی که از نرخ‌های جهانی فلزات و نفت اثر می‌پذیرند، در دسته نماد‌های کامودیتی‌محور قرار دارند، اما بالطبع اگر آنطور که برخی دیگر از تحلیلگران و کارشناسان انتظار دارند رکود چند ماههای بر اقتصاد آمریکا و دیگر کشور‌ها حاکم شود، شرایط بازار‌های جهانی نیز از این اتفاق متاثر می‌شوند. در پی رخ‌دادن این اتفاق باید انتظار داشت که قیمت‌های کامودیتی‌ها دوباره به روند نزولی باز‌گردند و بالطبع این موضوع بر بازار سهام در ایران یک اثر منفی به‌شمار می‌رود.
جدا از تاثیر مثبت یا منفی کامودیتی‌ها بر بورس تهران، نوسان‌های نرخ ارز نیز می‌تواند بر شرکت‌های مختلف اثرات متفاوتی نیز بگذارد. به‌عنوان مثال در شرکت‌هایی که تنها نرخ فروش آنها به نرخ ارز وابسته است، رشد این نرخ سبب افزایش فروش و در نتیجه رشد سودآوری شرکت خواهد شد، اما در برخی از شرکت‌ها که مواد اولیه از خارج از کشور وارد و محصولات تولیدشده توسط شرکت در داخل کشور به‌فروش می‌رسند، رشد این نرخ سبب افزایش بهای تمام‌شده می‌شود که اثر منفی بر سود شرکت می‌گذارد.
در این میان تعداد زیادی از شرکت‌ها وجود دارند که هم در بخشی از مواد اولیه و هم در قسمتی از فروش محصولات، با خارج از کشور ارتباط دارند. در این دسته از شرکت‌ها نوسان نرخ ارز اثرات مختلفی را به‌همراه دارد، اما در اکثر آنها رشد نرخ ارز در کوتاه‌مدت به سود شرکت بوده و باعث رشد سود آن خواهد شد. حال با توجه به‌نظر تحلیلگران که خبر از افت شاخص دلار در سال۲۰۲۳ می‌دهند، می‌توان انتظار داشت که در صورت ثبات دیگر شرایط، نرخ دلار در ایران رشد زیادی را در سال پیش‌رو تجربه نکند.