اقتصاد۲۴ روز گذشته وزارت امور اقتصادی و دارایی و مرکز اطلاعات مالی به نوعی تکلیف همکاری با FATF را مشخص کرد. این مرکز عنوان کرده که «به هیچ‌وجه عضویت در نهاد FATF محوریت فعالیت این مرکز در دولت نیست»، اما «وزارت امور اقتصادی و دارایی و مرکز اطلاعات مالی بر اجرای کامل قانون و مقررات مبارزه با پولشویی و تامین مالی تروریسم در داخل کشور تمرکز دارد.»
در ادامه مرکز اطلاعات مالی ضمن تکذیب مباحث مطرح شده از قول هادی خانی، دبیر شورای عالی پیشگیری و مقابله با پولشویی و تامین مالی تروریسم اعلام کرد که این مرکز رخداد‌های بین‌المللی در خصوص کشور را مستمرا رصد کرده و در تعاملات بین‌المللی توسعه روابط با کشور‌های دوست و همسو در مبارزه با پولشویی و تامین مالی تروریسم آن هم در چارچوب آیین‌نامه مصوب شورای عالی امنیت ملی را در دستور کار دارد و نه عضویت در FATF را.
گروه ویژه اقدام مالی یا FATF در بیانیه اکتبر ۲۰۱۹، اعلام کرده بود که اگر ایران تا قبل از فوریه ۲۰۲۰ کنوانسیون پالرمو و مبارزه با تروریسم را اجرایی نکند، FATF از اعضای خود برای مقابله با ایران درخواست خواهد کرد تا ایران وارد لیست سیاه این گروه ویژه اقدام مالی شود. پس از آن و با ادامه سیاست‌های مالی گذشته، در دوم اسفند ماه ۱۳۹۸ ایران به فهرست سیاه FATF اضافه شد و براساس بیانیه‌ای که در پایان نشست دوره‌ای این سازمان صادر شد، از همه کشور‌ها درخواست شد تا اقدامات مقابله‌ای را در مبادلات مالی با ایران به کار گیرند و مطمئن شوند که خطر پولشویی و تامین مالی تروریسم از درون سامانه بانکی ایران دامن کشور‌های دیگر را نگیرد. از آن زمان تاکنون گروه ویژه اقدام مالی علیه پولشویی، (FATF) جمهوری اسلامی ایران را به دلیل پایبند نبودن به مقررات این نهاد کماکان در لیست سیاه خود نگه داشته است. گفته می‌شود با افزایش تحریم‌ها و قطع ارتباطات بانکی دنیا تنها بانکی که با ایران مراودات مالی دارد یک بانک کونلون چین است و هیچ یک از بانک‌های دیگر دنیا با ایران همکاری ندارند.
تمام وعده‌هایی که امکان‌پذیر نبود
سید مرتضی افقه، اقتصاددان و استاد دانشکده اقتصاد دانشگاه چمران اهواز در این باره بر این باور است؛ در حالی که همه مسوولان و حتی اصولگرایانی که امروز بر سرکار آمده‌اند و بر مسند قدرت هستند متوجه شده‌اند که وعده‌هایی که در فضای مجازی و رسانه‌ها می‌دادند از جمله اینکه بدون برجام هم می‌توان کشور را اداره کرد و با کشور‌های همسایه و به صورت پایاپای مراودات تجاری و مالی داشت هم پس از یک‌سال و ۶ ماه خودشان به این نتیجه رسیده‌اند که هیچ کدام از این وعده‌ها در عمل شدنی نبودند. این اقتصاددان در ادامه به «اعتماد» گفت: به نظر می‌رسد دلیل این‌گونه ادعا‌ها بی‌تجربگی یا کم تجربگی مسوولان در دولت بوده که این مسائل را مطرح می‌کردند.
افقه تصریح کرد: اعلام جدید وزارت امور اقتصادی و دارایی و مرکز اطلاعات مالی درباره FATF به این دلیل است که مسوولان در دولت معتقدند؛ مادامی که تحریم‌ها برداشته نشود عضویت در نهاد FATF چندان کمکی به آن‌ها نخواهد کرد. این در حالی است که اگر مدعی هستند که می‌توانند تحریم‌ها را دور بزنند و با برخی کشور‌ها مراودات مالی برقرار می‌کنند و نفت را هم می‌فروشند و منابع آن را به داخل می‌آورند باز هم باید گفت که این مدل از تجارت بسیار پرهزینه است.
او ادامه داد: ضمن آنکه دور زدن تحریم‌ها نیازمند همکاری با واسطه‌هایی است که این فرآیند را بتوانند محرمانه نگه دارند، اما ادامه این مدل فعالیت‌ها به گونه‌ای است که مردم باید هزینه این تجارت گران را هم بدهند.
بیشتر بخوانید: عباس عبدی: مساله برجام و FATF را حل می‌کنید یا نه؟
افقه تصریح کرد: وزارت اقتصاد باید به مردم پاسخ دهد که چرا عضویت در نهاد FATF در اولویت این وزارتخانه نیست و با چه هدفی این موضوع را بیان کرده است؟ و اینکه چرا کشور نباید یک ارتباط مالی کم‌هزینه و روان داشته باشد؟ این کارشناس اقتصادی در پاسخ به این پرسش که کدام کشور جز ایران با نهاد FATF همکاری ندارد، خاطرنشان کرد: بعید است جز کره شمالی که تقریبا ارتباط چندان مناسبی با دنیا ندارد بقیه کشور‌ها با این نهاد همکاری نداشته باشند، چراکه اغلب کشور‌ها از نظام بین‌المللی مالی به خوبی بهره‌برداری می‌کنند.
این اقتصاددان گفت: ادامه این سیاست‌ها شبیه ادامه تحریم‌هاست و قطعا فشار‌های اقتصادی را بیشتر از قبل خواهد کرد و حتی اگر تجارتی هم برقرار شود بسیار پرهزینه‌تر از تجارت در شرایط عادی است و به لحاظ مالی و تجاری بسیار تاثیرگذار است. امروز نه تنها از سیالی مراودات مالی و تجاری محروم هستیم، بلکه از اصل تجارت آزاد هم محروم هستیم و آثار همه این سیاست‌ها را در افزایش‌های پی در پی نرخ ارز و گرانی در بازار‌های مختلف می‌بینیم.
کنترل نقدینگی در شرایط تحریمی موقتی است
او افزود: هر چند اعلام می‌شود که نقدینگی هم کنترل می‌شود، اما این کنترل‌ها هم موقتی است. به نظر می‌رسد در شرایط تداوم تحریم‌ها و عدم همکاری با FATF نرخ ارز مجددا با رشد‌های بالایی روبه‌رو خواهد شد. افقه در خصوص مقاومت‌های داخلی در عدم همکاری با این نهاد مالی بین‌المللی خاطرنشان کرد: اصل همکاری با نهاد FATF از سوی مسوولان نفی نشده، اما به دلیل ادامه‌دار شدن تحریم‌ها همکاری با این نهاد مالی را مفید نمی‌دانند.
در حالی که تصور این است که این تجارت مختصر را هم می‌توانند با همکاری با این نهاد بین‌المللی کم هزینه‌تر کنند. این کارشناس اقتصادی خاطرنشان کرد: باید دید تعریف موفقیت در دور زدن تحریم‌ها، از نگاه چه کسی است؟ ذی‌نفعان یا مردم؟ اگر تعریف موفقیت این است که فشار‌های اقتصادی بر مردم کمتر شده خیر، کمتر نشده و موفق هم نبوده‌اند و زیان آن هم به توده مردم وارد شده و نفع آن را هم کشور‌هایی برده‌اند که در شرایط تحریمی ایران قدرت چانه‌زنی بیشتری داشتند و نفت را با قیمت‌های ارزان‌تری از ایران خریداری کردند یا صرافی‌هایی که اقدام به رد و بدل کردن این منابع مالی داشتند و هزینه بیشتری را هم طلب کردند یا افرادی مانند بابک زنجانی و افراد مشابه او که سوءاستفاده‌های زیادی در این مدت از دور زدن تحریم‌ها کردند.