اقتصاد۲۴- رحم اجاره ای ، ترکیبی است که حالا به گوش بسیاری که حتی با آن نیز کاری نداشته‌اند آشناست. اکنون دیگر یکی از روش‌های مدرنی که برای زوج‌های نابارور تجویز می‌شود، استفاده از روش رحم اجاره‌ای است، روشی که در آن رحم زن دیگری به جز مادر بیولوژیک میزبان جنینی می‌شود که قرار است به زودی گرمابخش خانه یک زوج جوان و گاه حتی میانسال باشد.
ماجرا‌های یک انجمن اجاره ای
این روش، اما حالا آنچنان فراگیر و گسترده شده است که صاحب انجمن است، انجمن رحم اجاره ای! و اگر وارد صفحه این انجمن و تارنمای اینترنتی آن شوید، با این توضیح مواجه خواهید شد «اولین و تنها انجمن اینترنتی رحم اجاره ای در ایران».
وارد صفحه نخست تارنمای این انجمن که می‌شوید با انبوهی از آگهی‌ها روبه رو می‌شوید که آگهی دهندگان شهر و خلاصه‌ای از مشخصات و مبلغ درخواستی خود را نوشته اند و البته برخی از آگهی دهندگان نیز مبلغ را با شرح توافقی منوط به یافتن زوج نابارور کرده اند.
البته تا پیش از یافتن این انجمن، اگر سری به شبکه‌های اجتماعی دیگر همچون اینستاگرام بزنید و هشتگ رحم اجاره ای را سرچ کنید می‌توانید با رابط و یا خود زنانی که قصد اجاره رحم را دارند نیز صحبت کنید و البته باید در این موارد، زوج نابارور خواهان رحم اجاره‌ای باید دقت کند که مورد سوء استفاده سودجویان قرار نگیرد. کما اینکه حمید و بهاره به اقتصاد ۲۴ می‌گویند که یکبار ۳۰ میلیون تومان پیش پرداخت به زن و شوهری برای رحم اجاره‌ای پرداخت کردند، اما در ادامه هر دو آنان ناپدید شدند و در ادامه نیز با گذشتن از خیر پول داده شده به سراغ پزشک متخصصی رفته اند و پزشک زوج دیگری را به آنان معرفی کرده است.
از سوی دیگر انجمن رحم اجاره ای در توضیحی که روی تارنمای خود منتشر کرده، نوشته است: «وب سایت رحم اجاره ای از بهار سال ۱۳۹۵ با هدف حذف دلالان بازار رحم اجاره ای و ساده سازی یافتن جویندگان رحم اجاره ای طراحی و راه اندازی شد. این وب سایت ایمن‌ترین محل اینترنتی برای فعالیت در زمینه خرید و فروش رحم اجاره ای در کشور است که بدون دخالت هیچ فردی، این امکان را به شما می‌دهد که به شکل مستقیم با خریداران و فروشندگان رحم اجاره ای ارتباط برقرار کنید.» در واقع به نظر می‌رسد این انجمن سعی دارد زوج نابارور و شخصی که تمایل به اجاره رحم دارد به طور مستقیم بهم وصل کند.
رحم اجاره ای؛ چرا و چطور و چگونه؟
این البته در حالی است که هنوز در بسیاری از کشور‌های جهان، روش درمانی رحم اجاره ای، یا رحم جایگزین ممنوع است. در برخی دیگر پرداخت و دریافت پول به این علت ممنوع است و فردی که رحم خود را اجاره می‌دهد باید به شکل داوطلبانه حاضر به این کار شود. اما در ایران هر دو جایز است و در این روش زنی که تخمک متعلق به اوست مادر بوده و زنی که رحم خود را در اختیار قرار می‌دهد نیز مادر رضایی خواهد بود، یعنی برخلاف کشوری همچون فرانسه، حدود ۱۲ سال است که زوج‌های نابارور در ایران می‌توانند از این شیوه درمان استفاده کنند.
به گزارش اقتصاد ۲۴ ، روند این شیوه درمان نیز اینگونه است که اسپرم مرد و تخمک زن در آزمایشگاه لقاح داده می‌شوند و «گامت» به رحم زن دیگری منتقل می‌شود تا او این جنین را تا تولد در رحم خود نگهداری کند. در ایران این مجوز به زوج‌هایی که خانم، به دلایل پزشکی توان حمل جنین و وضع حمل را ندارد ارایه می‌شود.
البته این شیوه مشکلات حقوقی نیز در پی دارد، برای مثال سازمان ثبت احوال همچنان شناسنامه را به نام مادر رضایی (زنی که جنین در رحم وی رشد کرده است) صادر می‌کند و همین باعث می‌شود در بسیاری موارد پزشک و بیمارستان که در جریان نحوه تولد نوزاد هستند، به جای شناسنامه مادر رضایی، شناسنامه مادر اصلی را ثبت کنند تا در نهایت شناسنامه به نام مادر ثبت شود.
مادران رضایی و ماجرای رحم اجاره ای
در این میان البته موسسه رویان نیز خود لیستی از خانم‌های معتمد برای معرفی به زوج‌های خواهان دارند، اما زوج نابارور برای این لیست موسسه رویان گاه باید در صف‌های انتظار چند ساله منتظر بماند و در نهایت به دلیل همین انتظار طولانی است که زوج‌ها به سراغ رابط‌ها و مواردی از گزینه‌های رحم اجاره ای بروند که لزوما در موسساتی مثل رویان ثبت نشده اند.
یکی از این رابط‌ها به اقتصاد ۲۴ می‌گوید که یکی از امتیازات در مساله رحم اجاره ای این است که گزینه برای مادر رضایی می‌تواند متاهل یا مطلقه باشد و در صورت متاهل بودن فقط رضایت شوهر لازم است. او البته در ادامه نیز می‌گوید: «من خانم‌هایی را به زوج‌ها معرفی می‌کنم که خودم از هر لحاظ آن‌ها را ضمانت کنم و این خانم‌ها از طریق آشنایان معرفی می‌شوند. من هم تحقیقات می‌کنم و آزمایش‌های پزشکی کاملی نیز انجام می‌شود. در بیشتر موارد نیز این خانم‌ها متاهل هستند و باید حتما رضایت زبانی و کتبی همسرانشان وجود داشته باشد و به طور معمول نیز ۱۵ روز پس از وارد شدن نطفه به رحم، آزمایش حاملگی گرفته می‌شود، در صورتی که آزمایش مثبت باشد قرارداد نهایی بین والدین و خانم صاحب رحم بسته می‌شود و پیش پرداخت اول پرداخت شده و البته شرایط تعیین شده نیز رسمی می‌شوند.»
البته باید توجه داشت که هزینه رحم‌های اجاره ای متفاوت است.
بیشتر بخوانید: توضیح وزارت بهداشت درباره اجاره قانونی رحم در کشور
لیلا زنی حدودا ۳۶ ساله است که یک دختر از همسرش دارد و پیش از این نیز رحمش را اجاره داده و هرگز فرزندی را که به دنیا آورده، ندیده است. او حالا قصد دارد برای بار دوم رحمش را اجاره بدهد، اما می‌گوید شرایط با توجه به سنش برایش متفاوت است و می‌گوید با زنی آشنا شده که ۲۳ ساله بوده و رحمش را ۲۰۰ میلیون به همراه همه هزینه‌های ۹ ماه بارداری و مسکن اجاره داده بوده، اما در مورد وی اولا با توجه به سنش تمایل چندانی وجود ندارد و از سوی دیگر یک رابط به وی پیشنهاد رقمی در حدود ۸۰ میلیون تومان داده تا شاید زوجی به دلیل قیمت پایین‌تر برای رحم اجاره ای، مورد او را بپذیرند.
ارقام متغییر برای رحم های اجاره ای
به گزارش اقتصاد ۲۴ ، مساله‌ای که لیلا به آن اشاره می‌کند را به وضوح می‌توان درباره رقم رحم اجاره ای متوجه شد، اینکه هیچ رقم ثابتی وجود ندارد را با اندکی جستجو می‌توان یافت.
کمترین مبلغی که می‌توان برای رحم اجاره ای یافت، رقمی حدود ۱۰۰ میلیون تومان به همراه ماهی ۲ میلیون تومان هزینه ۹ ماه بوده است.
از سوی دیگر این رقم ۱۰۰ میلیون تومان می‌تواند در مواردی تا ۲۵۰ میلیون تومان نیز افزایش یابد.
ندا در ۱۷ سالگی ازدواج کرده است و یک دختر دو ساله نیز دارد، او که اکنون ۲۲ ساله و ساکن تهران است رقم پیشنهادی اش ۲۵۰ میلیون تومان به همراه کلیه هزینه‌های خرد و خوراک و هزینه‌های درمان و پزشک و ... است که خودش فکر می‌کند رقمی حدود ۵ میلیون تومان باشد، اما می‌گوید اگر خانواده‌ای فکر می‌کند کمتر از ۵ میلیون هزینه دارد خودش می‌تواند همه خرید‌ها را انجام دهد و هزینه آزمایش و دکتر را تقبل کند.
رقمی که برای رحم اجاره‌ای باید به ندا در نهایت پرداخت شود حدود ۳۰۰ میلیون تومان خواهد بود که این جدا از هزینه بیمارستان و زایمان سزارین است.
این البته در شرایطی است که در برخی موارد مساله تحصیلات زنی که درخواست ارائه رحم اجاره ای داشته نیز بر قیمت تاثیر گذاشته است و برای مثال زوجی اصرار داشتند که مادر رضایی نوزادشان حداقل تحصیلات لیسانس داشته باشد و حتی می گفتند رقم بیشتری پرداخت می کنند چرا که معتقد بودند کتاب خواندن و موسیقی گوش کردن در زمان بارداری را لازم می دانند.
تهران شهری گران‌تر برای ناباروران
در همین حال، اما مواردی با مبالغ کمتر نیز وجود دارد. اما آن چه مشخص است این که هزینه رحم اجاره ای در تهران بیشتر از سایر شهر‌ها و شهرستان‌های کشور است. در واقع گزینه‌های موجود در تهران به ندرت به رقمی زیر ۱۸۰ میلیون تومان رضایت می‌دهند در حالی که این ارقام در شهرستان‌ها تا ۱۳۰ و گاه ۱۱۰ میلیون تومان نیز کاهش می‌یابد.
از سوی دیگر سن گزینه‌های مورد نظر نیز تاثیر مستقیم بر رقم موارد توافق دارد.
کما این که گزینه مادران رضایی متولد دهه ۷۰ به طور معمول بین ۱۵۰ تا ۲۰۰ میلیون تومان دریافت می‌کنند، در حالی که مواردی که بیشتر از ۳۳ سال دارند و متولد دهه ۶۰ هستند گاه ارقامی که برای توافق ارائه می‌دهند حتی تا ۸۰ میلیون تومان نیز می‌تواند کاهش یابد.
هزینه‌های متغییری که زوج نابارور باید بپردازند
کما این که باید در نظر گرفت که هزینه فرزند آوری توسط رحم اجاره ای نیز تنها منوط به هزینه پرداختی مستقیم به مادر رضایی نیست بلکه هزینه‌های ماهانه مادر، هزینه‌های درمانی و زایمان سزارین به صورت خصوصی را نیز در بر می‌گیرد.
کمترین رقم دریافتی ماهانه توسط مادر رضایی حدود یک میلیون و پانصد هزارتومان و بیشترین رقم نیز درخواست ۵ میلیون تومان به همراه هزینه‌های مسکن و اقامت است.
در واقع به جز هزینه قرارداد مستقیم بین زوج نابارور و زن حامل کودک، رقمی بین ۱۳ میلیون تا ۴۵ میلیون تومان (و گاه تا ۶۰ میلیون تومان) نیز هزینه‌ای است که برای دوره ۹ ماهه بارداری باید هزینه شود. این هزینه‌ها باز جدا از ارقامی است که برای بیمارستان و عمل سزارین توسط خانواده مقتضی کودک پرداخت می‌شود.
با یک حساب سرجمعی و ساده می‌توان متوجه شد که در روش باروری با رحم اجاره ای، زوج باید حداقل رقمی بین ۱۳۰ میلیون تومان تا ۳۶۰ میلیون تومان در حساب خود داشته باشد.
همین تفاوت ارقام البته سبب شده است برخی از زوج‌های نابارور به سراغ گزینه‌های رحم اجاره‌ای در شهرستان‌ها بروند. نگار و علی در همین باره به اقتصاد ۲۴ می‌گویند که طبق برآوردشان در تهران باید ۲۵۰ میلیون تومان هزینه می‌کردند، اما آن‌ها در نهایت به خانه پدری نگار در یک شهرستان غربی کشور رفتند و این هزینه‌ها برای آنان تا ۱۴۰ میلیون تومان کاهش یافت.
علی به اقتصاد ۲۴ می‌گوید: «دوری از نگار سخت بود، چون محل کار من تهران بود، اما نگار می‌خواست پیش خانمی باشد که کودکمان در بدنش رشد می‌کرد و در نهایت وقتی بچه را تحویل گرفتیم نیز چند ماه اول خانواده نگار کمکی خوبی بودند و به این ترتیب هم هزینه‌ها چند ده میلیون برایمان کاهش یافت و هم نوزادمان بدون کمک بزرگ نشد.»
البته مساله دوقلوزایی نیز در درمان ناباروری رحم اجاره ای بسیار دیده می‌شود و جالب اینکه اگر زوجی درخواست دوقلو داشته باشد یا لقاح منجر به دوقلوزایی شود خود این مورد نیز به افزایش رقم می‌افزاید و بسیاری از زنانی که متقاضی رحم اجاره ای هستند یا رابطان آنان به دقت این موضوع را نیز در قرارداد فی‌مابین ذکر می‌کنند.
در پایان البته باید ذکر کرد که با توجه به شناسایی حدود ۴ میلیون زوج نابارور در کشور، مساله رحم اجاره ای یا درخواست برای دریافت تخمک بسیار افزایش یافته است، اما بنا به گفته‌های معاون دفتر خدمات تخصصی بیمه سلامت ایران درباره پوشش هزینه‌های رحم اجاره ای، «مبلغی که بین دهنده و گیرنده به عنوان اجاره تعهد داده می‌شود تحت پوشش هیچ سازمانی نیست، اما خدمات مرتبط با درمان، سونوگرافی، دارو و خدمات پاراکلینیک آن تحت پوشش بیمه قرار می‌گیرد.»
البته قوانین نارسا در این میان همچنان از جمله مواردی است که همین مدل از بیمه را نیز گاهی چندان کافی پوشش نمی‌دهد.