اقتصاد۲۴- عبدالملکی دبیر شورای عالی مناطق آزاد در برنامه صف اول به سوالات زیر پاسخ داد:
برخی کارشناسان معتقدند پیش از این مناطق آزاد آورده اقتصادی برای کشور نداشت، مصوبه جدید مناطق آزاد چقدر مشکلات این بخش را کاهش می‌دهد؟
عبدالملکی: مناطق آزاد درگاه‌های اصلی اقتصاد ایران به جهان محسوب می‌شوند. با ۷ منطقه اخیر اکنون ۱۵ منطقه آزاد در کشور داریم که همه مرز‌ها با کشور‌های همسایه را شامل می‌شود.
از شهریور ۱۴۰۰ تا شهریور ۱۴۰۱ میزان صادراتی که از تولیدات خود مناطق آزاد انجام شده نسبت به وارداتی که در خود این مناطق مصرف شده بیشتر بوده یعنی تراز تجاری این مناطق مثبت شده است.
۱۹۰۰ واحد تولیدی در این مناطق مستقر هستند که در تراز بین المللی فعالیت دارند و تا حد زیادی صادرات محور هستند. مشکل ما ضعف در بازاریابی بین المللی است که باید آن را رفع کنیم. واحد‌های تولیدی این مناطق می‌توانند بیشتر صادرات انجام دهند.
مصوبه اخیر دولت درباره مناطق آزاد در هیات وزیران به تصویب رسید و ۳ بهمن ابلاغ شده است. این مصوبه ۱۰ بندی، نقطه عطفی در مناطق آزاد است و تسهیل گری در امور صادرات و واردات در این مناطق ایجاد می‌کند.
در این مصوبه گشایش هاش ویژه‌ای اتفاق افتاده و نقش مناطق آزاد در پیشرفت اقتصاد کشور بیشتر خواهد شد.
۳ رویکرد اساسی این مصوبه، شفاف سازی در عملکرد مناطق آزاد، بین المللی کردن مناطق آزاد کشور و تسهیل فرآیند واردات و صادرات در این مناطق است.
حجم سرمایه گذاری خارجی در این مناطق به چه صورت بوده است؟
عبد الملکی: تاکنون در حوزه سرمایه گذاری خارجی در مناطق آزاد موفق نبوده ایم، ۱۰ درصد در این مناطق سرمایه گذاری خارجی انجام شده است. یک سوم کل صادرات کشور از مناطق آزاد و ویژه انجام می‌شود با این وجود عملکرد مناطق آزاد در جلب سرمایه خارجی موفق نبوده است.
هزینه تولید در کشور ما پایین است. نیروی کار ارزان، منابع طبیعی فراوان، انرژی ارزان و موقعیت اقلیمی مناسبی داریم که سبب شده که تولید در کشور ما سودآور و کم هزینه باشد، اما به دو دلیل بروکراسی و قوانین زائد و ناشناخته بودن مناطق آزاد، تاکنون سرمایه گذاری خارجی مطلوبی در کشور انجام نشده است.
بیشتر بخوانید: سرمایه گذاری بیش از ۱۰ میلیارد دلاری در مناطق آزاد کشور
برای حذف بروکراسی و قوانین زائد، موضوع ضابطه زدایی و تسهیل امور کسب و کار را در این مناطق دنبال می‌کنیم. همچنین برنامه برندینگ مناطق آزاد را برای شناختن این مناطق به سایر کشور‌ها در دستور کار داریم.
یکی از رویکرد‌های اصلی ما جهانی کردن مناطق آزاد کشور است که این امر علاوه بر توسعه سرمایه گذاری خارجی به جذب گردشگر کمک می‌کند و در این خصوص برنامه جذب گردشگر از عراق به کیش را داشته ایم؛ بنابراین علاوه بر حذف بروکراسی و تسهیل فرآیند کسب و کار همچنین اطلاع رسانی درباره مناطق آزاد کشور در جهان، دنبال سرمایه گذار خارجی هم می‌رویم و در آینده نزدیک حجم قابل ملاحظه‌ای سرمایه گذاری خارجی در این مناطق خواهیم داشت.
مناطق آزاد مشترک به کجا رسید؟
عبدالملکی: در بند ۶ مصوبه دولت، گره گشایی برای دریافت تسهیلات برای فعالان اقتصادی در مناطق آزاد شده است و طبق آن همه تسهیلاتی که به سایر فعالان اقتصادی داده می‌شود به فعالان این مناطق هم داده می‌شود.
در خصوص بین المللی کردن مناطق آزاد، دنیا تجربه ایجاد مناطق آزاد مشترک یا متناظر را دارد و یکی از راهبرد‌های ما هم این موضوع است.
اولین مصوبه دولتی در هیات وزیران را داریم که به موضوع ایجاد مناطق آزاد مشترک اشاره می‌کند و اهمیت زیادی دارد.
با ۱۶ کشور برای ایجاد مناطق آزاد مشترک یا متناظر وارد مذاکره شده ایم. برخی مناطق آزاد مشترک مرزی هستند و برخی در خود سرزمین اصلی است. به عنوان مثال ترکیه ۲۱ منطقه آزاد دارد که اغلب در وسط کشور هستند و تفاهمنامه‌ای با این کشور داریم و اکنون بحث این است که منطقه آزاد مشترک در مرز ایران و ترکیه ایجاد شود یا به طور متناظر کار کنیم.
با روس‌ها در انزلی در این خصوص کار شده و به تبع آن در چابهار هم منطقه آزاد مشترک خواهیم داشت.
ایجاد مناطق آزاد مشترک مجرایی برای واردات آن کشور‌ها به کشور ما می‌شود؟
عبدالملکی: در این جا بحث مزیت‌های نسبی مطرح است. ما مزیت‌های قابل ملاحظه‌ای در کشور داریم و نباید نگرانی بابت وارد رقابت شدن با سایر کشور‌ها داشته باشیم. کلیت کیفیت کالا‌های ایرانی خوب است و کشور‌ها عمدتا راغب هستند از ایران واردات داشته باشند.
ایجاد مناطق آزاد مشترک زیرساختی را فراهم می‌کند که خام فروشی کمتر شود و انتقال فناوری به کشور داشته باشیم. وقتی سرمایه گذاری در این مناطق بیاید و به جای اینکه مواد خام از کشور ما خارج کند، فرآوری این مواد را داشته باشد، فناوری هم می‌آورد و دانش فنی که به این مناطق آمده به سایر بخش‌های کشور هم انتقال پیدا می‌کند ضمن اینکه این کار در اشتغال هم تاثیر گذار است.
بورس بین الملل در مناطق آزاد به کجا رسید؟
عبدالملکی: یکی از بند‌های این مصوبه، ایجاد بورس‌های بین الملل در مناطق آزاد است. سازمان بورس قرار است در تاسیس بورس‌های بین الملل به ما کمک کند و ما نیز نظارت بر این بورس‌ها خواهیم داشت.
بر این اساس موافقت تشکیل بورس پنجم کشور در مناطق آزاد از سازمان بورس گرفته شده است و منتظر امضای نهایی این سازمان هستیم.
اولین اوراقی که در این بورس بین الملل عرضه می‌شود صکوک ارزی است. با کارگزاری‌های متعددی در دنیا در این خصوص تعامل داشته ایم.
تا آخر بهار ۱۴۰۲ اولین اوراق در بورس بین الملل مناطق آزاد عرضه می‌شود که صکوک ارزی است.