اقتصاد۲۴- اعتراضات و نگرانی‌ها به تصمیمات اخیر وزارت صمت و مجلس در حوزه خودرو این روز‌ها بالا گرفته است. برخی کارشناسان این حوزه بر این باورند که در شرایط کمبود منابع ارزی، کاهش میزان تعرفه و پیش‌بینی ورود خودروی دست دوم در لایحه بودجه ۱۴۰۲ با هدف ساماندهی این بازار بسیار عجیب است.
البته بازار شب عید خودرو، تازه شروع شده و قیمت خودرو در سایت‌ها و مراکز خرید و فروش خودرو با شوک‌های جدیدی روبه‌رو است. بررسی‌ها نشان می‌دهد قیمت خودرو در روز‌های گذشته شرایط بی‌ثباتی را هم در پیش گرفته و زمزمه‌های ورود مجدد شورای رقابت در بحث قیمت‌گذاری خودرو و افزایش مجدد قیمت کارخانه‌ای خودرو، باعث نگرانی بیشتر مصرف‌کنندگان نسبت به قیمت خودرو در ماه‌های آتی شده است.
هرچند وزیر صمت در تازه‌ترین وعده‌ای که ارایه کرده از «تصمیم برای پلاک عادی شدن خودرو‌های پلاک مناطق آزاد و امکان تردد آن‌ها در کل کشور» گفته و این تصمیم را برای «افزایش عرضه خودرو به بازار» عنوان کرده است. اما چیزی که دیده می‌شود، قیمت‌های نجومی در بازار خودرو است.
به‌طور مثال، خودروی تولید داخل تندر ۹۰ پلاس در بازار آزاد در آستانه یک میلیارد تومان قرار گرفته که در نوع خود رکورد وحشتناکی محسوب می‌شود. این در حالی است که این خودرو ۳ سال است از چرخه تولید خارج شده! یا قیمت دنا پلاس اتوماتیک در محدوده ۶۰۰ تا ۷۰۰ میلیونی قرار گرفته و کف قیمت خودروی صفر برای برند پرطرفداری مانند پراید به ۳۰۰ میلیون رسیده است.
چرا قیمت خودرو اینچنین بالا رفته و همچنان افزایشی است؟ به نظر می‌رسد که بخش عمده‌ای از دلایل را باید در کاهش عرضه جست‌وجو کرد. امیرحسن کاکایی، کارشناس صنعت خودرو در این باره به «اعتماد» گفت: هر چند ادعای دولت بر این است که تولیداتش در حوزه خودرو حدود ۲۰ درصد افزایش داشته و قول‌هایی هم در مورد واردات خودرو و حتی واردات خودرو‌های دست دوم داده شده تا قیمت‌ها شکسته شوند، اما باز هم می‌بینیم روند قیمت‌ها همچنان صعودی است.
عضو هیات علمی دانشکده مهندسی خودرو گفت: چند روز قبل بورس در یک رکوردشکنی تاریخی با شکستی بزرگ همراه شد و این به معنی خروج سرمایه‌ها از این بازار بود و سوال این است که این سرمایه‌هایی که از بورس خارج شد به کدام بخش سرازیر شدند؟
او افزود: بازار یا (هوش بزرگ جمعی) زمانی که امروز تشخیص دهد قیمت خودرویی مانند ال ۹۰ به یک میلیارد تومان رسیده این قیمت قطعا درست است و خلاف این قیمت اشتباه است. هوش جمعی امروز به این نتیجه رسیده که سخنان مسوولان در بخش افت قیمت خودرو را باور ندارد و فعلا این بازار برای سرمایه‌گذاری نسبت به سایر بازار‌ها بهتر است.
وعده‌هایی که با واقعیت فاصله دارد
کاکایی خاطرنشان کرد: نکته اینجاست وعده‌هایی که دولت در مورد کاهش قیمت‌ها می‌دهد از واقعیت فاصله دارد. موضوعی که در مورد واردات خودرو مطرح است، این است که تقاضای ارز در بازار بالا رفته و قیمت‌ها رشد می‌کند و همسو با قیمت ارز همه کالا‌ها با رشد قیمتی مواجه می‌شوند.
بیشتر بخوانید: آیا قیمت خودرو سقوط خواهد کرد؟
او ادامه داد: فردی که امروز ۵۰۰ میلیون تومان پس‌انداز دارد و می‌خواهد در بازاری آن را سرمایه‌گذاری کند باید ارزیابی درستی از بازار‌ها داشته باشد که البته مسلما با این میزان سرمایه نمی‌تواند در بازار مسکن سرمایه‌گذاری کند و در بورس هم با این شرایط موجود بعید است وارد شود.
در بخش خودرو هم با صحبت‌های ضد و نقیض مسوولان روبه‌رو شده و در حالی که یک‌سال است وعده واردات خودرو داده شده هنور وارداتی هم صورت نگرفته است و در نتیجه این سرمایه‌ها به سمتی می‌روند که هوش جمعی تشخیص داده که آن بازار آینده بهتری نسبت به سایر بازار‌ها خواهد داشت.
واردات خودروی دست دوم یعنی کفگیر به ته دیگ خورده است
آیا واردات خودروی دست دوم که به تازگی توسط کمیسیون تلفیق مجلس تصویب شده و نیاز به تصویب نهایی در صحن علنی دارد، می‌تواند بخش عرضه را پاسخ دهد؟ کاکایی در این باره گفت: واردات خودروی دست دوم تا ۵ سال کارکرد، نشان‌دهنده آن است که کفگیر به ته دیگ خورده است و مسوولان دیگر از اصلاح صنعت خودرو و حتی از واردات خودروی نو ناامید شده‌اند و فهمیده‌اند که چندان پشتوانه قوی در این خصوص وجود ندارد. هر کسی هم کمی در این حوزه سررشته‌ای دارد، می‌داند که واردات خودروی دست دوم چه تبعاتی در پی دارد.
این کارشناس حوزه خودرو ادامه داد: امروز وضعیت خودرو به گونه‌ای است که نمی‌توان این بازار را به صورت جداگانه تحلیل کرد، بلکه بازار خودرو نیز به عنوان یکی از بازار‌های موازی بازار سرمایه باید مورد بررسی قرار گیرد، وقتی با سقوط سنگینی در بورس روبه‌رو شدیم باید تبعات آن را در بازار‌های ارز و سکه و خودرو می‌دیدیم.
واردات خودروی دست دوم چه تبعاتی دارد؟
او خاطرنشان کرد: در صورتی که خودروی دست دوم وارد ایران شود قیمت ارز باز هم بالاتر خواهد رفت و پس از آن قیمت خودرو بالا می‌رود. نمونه این مساله را در بخش خوراکی‌ها (گوشت و مرغ) هم می‌توان مشاهده کرد و می‌بینیم که هر چند وقت یک‌بار برای اینکه قیمت‌ها را پایین بیاورند به واردات گوشت و مرغ دست می‌زنند و طی یکی، دو هفته قیمت‌ها به صورت موقتی افت می‌کند، اما پس از آن قیمت‌ها قطعا بالا می‌رود.
این کارشناس صنعت خودرو تصریح کرد: البته فرقی که میان این دو بخش وجود دارد، این است که گوشت و مرغ را به راحتی می‌توان از بازار‌های جهانی تهیه کرد، اما در زمینه خودرو به هیچ‌وجه این‌گونه نیست.
کاکایی در مورد خبر واردات خودرو تا مرز‌ها نیز ادامه داد: با یک نمایشی که چند خودرو از کشتی خارج شده که واردات خودرو انجام نمی‌شود و حتی زمانی که گفته می‌شود خودرویی وارد گمرک شده به معنی آن نیست که این خودرو وارد ایران شده است.
این خاک گمرک به نوعی خاکی بین‌المللی به شمار می‌رود و نمونه آن این است که یکسری از خودرو‌های سنگین حدود ۱۳ سال در یکی از مرز‌ها مانده بود و بعد از این مدت ترخیص شدند پس تا زمانی که مراحل قانونی و بین‌المللی و داخلی این خودرو‌ها طی نشود این خودرو‌ها وارد کشور نمی‌شوند.
در سال‌های طلایی چقدر خودرو وارد شد؟
این کارشناس صنعت خودرو تصریح کرد: واردات خودرو بسیار مفید است، اما به شرط آنکه کشورارتباطات جهانی داشته باشد و ارز هم به میزان لازم در کشور موجود باشد، اما در این موقعیت اقتصادی که همچنان در جنگ تحریمی به سر می‌بریم و با کمبود شدید ارزی مواجهیم و حتی قیمت دارو در ایران به چند برابر رسیده است اینکه یک‌باره در مورد واردات ۱۰۰ تا ۲۰۰ هزار خودرو صحبت شود واقعا عجیب است.
کاکایی در ادامه گفت: در بهترین سال‌هایی که واردات خودرو داشتیم و منابع مالی آن هم موجود بود در یک سال ۱۱۰ هزار خودرو وارد کردیم، اما در بقیه سال‌ها تنها ۷۰ هزار خودرو وارد کشور شد و هر چند این‌گونه وعده‌ها و گفتاردرمانی‌ها کمی از رکود بازار خودرو کاسته، اما امروز که به روز‌های پایانی سال نزدیک شده‌ایم، می‌بینیم باز هم قیمت خودرو رو به بالاست.
دولت نرخ آزاد ارز را به رسمیت شناخته است
او افزود: اعلام خرید ۵ هزار یورو از سوی بانک مرکزی با نرخ ۴۲ هزار تومان نشان‌دهنده آن است که بانک مرکزی قیمت ۴۲ هزار تومان را به رسمیت شناخته و نرخ نه ۲۸۵۰۰ تومان و این موضوع برای همه صنعت‌گران پیام رشد قیمتی دارد.
کاکایی تصریح کرد: یکی دیگر از عواملی که باعث سقوط بورس در روز‌های گذشته شد به دلیل رفتار شورای رقابت و دولت در رابطه با جلوگیری از عرضه خودرو در بورس کالا بود و این نشان‌دهنده آن است که دولت دچار سردرگمی شده و با توجه به اینکه سرمایه نیز به شدت ترسو است وضعیت اقتصادی هم پیچیده‌تر می‌شود و اخباری که دولت در مورد این حوزه می‌دهد نشان‌دهنده نگرانی شدید از تامین خودرو است و نتیجه اینکه کمبود‌ها همچنان وجود دارد و سرمایه‌گذاری در این حوزه همچنان سودده است.
او افزود: تنها راه نجات کشور از این بحران توسعه تولید به صورت اصولی است، اما متاسفانه بهره‌گیری از یکسری از سیاست‌ها باعث شده تا تولید ضربه بخورد و به‌رغم اینکه به صورت ظاهری تعداد تولید رشد کرده، اما ارزش‌آفرینی تولید بالا نرفته و نتیجه اینکه با جهش‌های جدیدی در این حوزه روبه‌رو هستیم.