اقتصاد۲۴ - نرخ برابری ارزش دلار در مقابل ریال، از زمان تغییر رویکرد بانک مرکزی به بازار ارز در کانالی زیر ۴۵ هزار تومان باقی مانده است. تحولات بازار نشان می‌دهد که هر زمان قیمت به کانال ۴۵ هزار تومان رسیده، بانک مرکزی به سرعت وارد شده و قیمت دلار به زیر این کانال رفته است. روز گذشته هم قیمت فروش هر دلار امریکا در صرافی بانک ملی ایران ۴۳ هزار و ۴۵۲ تومان اعلام شد و البته هنوز برخی صرافی‌ها آن‌گونه که دستورالعمل بانک مرکزی می‌گوید از فروش ارز استقبال نمی‌کنند.
بازار سهام از ابتدای بهمن ماه رو به نزول بوده و دو هفته است که سرمایه‌های خرد از بازار خارج می‌شود و این روند متوقف نشده. از طرفی قیمت خودرو‌های داخلی در بازار هر روز رکوردی تازه ثبت می‌کند و برخی کارشناسان دلیل آن را هجوم پول به این بازار می‌دانند. بازار مسکن نیز به تازگی با رشد شدید قیمتی طی دی ماه مواجه شده و گمانه‌زنی‌هایی برای ورود نقدینگی به این بازار از اوایل سال آینده به گوش می‌رسد. سوال این است که آیا شرایط بازار ارز به گونه‌ای شده که نشان دهد این بازار به ثبات نسبی نزدیک شده و سرمایه‌گذاران به سمت بازار‌های دیگر در حرکت هستند یا خیر؟
مهم‌ترین متغیر در بازار ارز متغیر سیاسی است
سید مرتضی افقه، اقتصاددان و استاد دانشگاه شهید چمران اهواز درخصوص رشد قیمت دلار در ماه‌های اخیر و رسیدن به ثبات نسبی قیمت ارز در این ایام بر این باور است که با توجه به همه متغیر‌های سیاسی و اقتصادی به نظر نمی‌رسد الان زمان مناسبی برای استراحت قیمت دلار باشد.
افقه در ادامه به «اعتماد» گفت: مهم‌ترین متغیر فعال در بازار ارز متغیر سیاسی است. در صورتی هم که امروز ثباتی در این بازار دیده می‌شود دلیل این است که فعلا با تنش سیاسی یا پیش‌بینی جدیدی در بخش سیاست خارجی روبه‌رو نیستیم، بنابراین هیچ تضمینی هم وجود ندارد که فردا یکی از مقامات امریکایی در مورد ایران واکنشی منفی نشان ندهد و بازار ارز هم مجدد متاثر از این صحبت‌ها نشود.
این کارشناس اقتصادی تصریح کرد: در حال حاضر هیچ‌گونه پیش‌بینی در بخش سیاسی نمی‌توان داشت و بنابراین هیچ امیدی هم برای کاهش یا ثبات قیمتی در بازار ارز وجود ندارد، سرمایه‌گذاران نیز با توجه به شناختی که از روند نوسانات قیمت دلار پیدا کرده‌اند چندان اعتمادی به این شرایط ندارند و قاعدتا چشم امید سرمایه‌گذاران هم به مذاکراتی است که احتمال ادامه آن وجود دارد، اما اینکه این مذاکرات چقدر موفق باشد یا موفق نباشد در نرخ‌گذاری ارز بسیار موثر است و می‌تواند منجر به آرامش یا بی‌ثباتی بازار ارزی در کشور شود.
دست و دلبازی در ارزپاشی تا حدودی از التهابات کاست
او درخصوص عرضه ارز در بازار و رسیدن ثبات در این بازار نیز افزود: در صورتی که عرضه ارز افزایش یابد این مساله در افت قیمتی تاثیرگذار است، اما مادامی که دولت امید آن را نداشته باشد که تحریم‌ها برداشته شود همین میزان عرضه ارز نیز به صورت موقت ادامه خواهد داشت. شاید شدت اعتراضات و انتقاداتی که در مورد ثبات و کاهش قیمت‌ها و تورم در جامعه به وجود آمده باعث شده تا حدودی از ذخایری که برای شرایط سخت (عدم حل مذاکرات) نگه داشته شده با دست و دلبازی به بازار تزریق شود تا کمی از التهابات ارزی بکاهند؛ اما در صورتی که مذاکرات به هیچ نتیجه‌ای نرسد این میزان عرضه هم متوقف خواهد شد و مجددا شاهد بی‌ثباتی‌ها در بازار ارز خواهیم بود.
سرمایه‌گذاران چندان رغبتی به سپرده گذاری در بانک‌ها ندارند
این اقتصاددان در پاسخ به این پرسش که چه میزان این احتمال وجود دارد که با افزایش نرخ بهره بانکی، دارایی‌ها به سمت سپرده‌های بانکی حرکت کند تصریح کرد: به نظر نمی‌رسد این اتفاق بیفتد. البته ممکن است سپرده‌های کوچک‌تر که گرایش یا تمایلی به خرید ارز و طلا ندارند نرخ سود ۲۰.۵ درصد برای‌شان جذاب باشد و به این بخش ورود کنند؛ اما باز هم این حرکت به سمت بانک‌ها چندان محسوس به نظر نمی‌رسد و بعید است که چندان استقبالی برای این نرخ سود صورت گیرد. ضمن آنکه اگر نرخ بهره به ۲۵ درصد هم برسد باز هم فاصله آن با نرخ تورم حداقل ۲۰ درصد است و بنابراین این موضوع اصلا صرفه اقتصادی ندارد که سپرده‌های افراد در حسابی باشد که این میزان سود دارد و با تورم موجود ۴۵ درصد فاصله دارد.
بیشتر بخوانید: گره بانک مرکزی برای فروش ۵۰۰۰ یورو در صرافی‌ها
افقه با پیش‌بینی نرخ دلار در سال ۱۴۰۲ خاطرنشان کرد: برخلاف بسیاری از اقتصاددان‌ها که نرخ دلار را تابعی از تورم می‌دانند بنده این نرخ را تابعی از تورم نمی‌دانم بلکه تورم را تابعی از نرخ دلار می‌دانم. نرخ دلار هم به شدت متاثر از آینده مذاکرات و تحریم‌هاست و هرگونه خوش‌بینی و بدبینی نسبت به احتمال موفقیت یا عدم موفقیت نسبت به عدم تحریم‌ها متغیر اصلی پیشرو محسوب می‌شود و هر زمان که قیمت دلار کاهش یا افزایش داشته باشد میزان تورم نیز از این قیمت تبعیت می‌کند و این موضوع به وضعیت اقتصادی در سال پیش رو برمی‌گردد. این کارشناس اقتصادی در ادامه گفت: دولت ایران و دولت‌های مقابل ایران هر چند تمایل به حل مشکلات تحریمی ایران دارند، اما هر کدام انگیزه خودشان برای حل این موضوع را دارند و فعلا هم هیچ نشانه‌ای دال بر اینکه تغییری در این بخش ایجاد شود وجود ندارد.
افزایش قیمت دلار روندی تدریجی دارد
پیمان مولوی، کارشناس اقتصادی در مورد آینده قیمت دلار معتقد است؛ وضعیت دلار در ایران همواره به این ترتیب بوده که یک رشدی را تجربه می‌کند و پس از ثبات نسبی در یک نقطه مجددا به حرکت خود ادامه می‌دهد. اما متاسفانه یک روند تدریجی و مداوم دارد و تا زمانی که تورم در کشور وجود دارد کاهش ارزش ریال ادامه خواهد یافت.
مولوی در ادامه به «اعتماد» گفت: اگر این‌گونه فکر کنیم که بازار ارز در حال حاضر به ثبات رسیده و حال زمان آن فرا رسیده که دارایی‌ها به سمت بازار سرمایه یا بازار‌های دیگر حرکت کنند باید گفت این روند تا حدودی آغاز شده، اما این حرکت به دلیل ریسک‌های بالا در بورس به سمت بازار سرمایه نیست بلکه به سمت بازار مسکن است. با وجود تورم ۴۶ درصدی تا زمانی که نرخ بهره افزایش پیدا نکند دارایی‌ها به سمت سپرده‌های بانکی حرکت نخواهند کرد.
مردم مانند گذشته برای خرید ارز صف نمی‌بندند
این اقتصاددان در پاسخ به این پرسش که آیا جذابیت بازار ارز کمتر از قبل شده است؟ خاطرنشان کرد: در ایران هر کسی که کار حرفه‌ای در اقتصاد می‌کند همواره در حال خرید ارز است؛ اما آن‌گونه نیست که دیگر مردم مانند گذشته صف ببندند و همواره شاهد آنیم که اغلب مردم در زمان پیک قیمتی به دنبال خرید دلار می‌روند.
مولوی افزود: ابتدای سال پیش‌بینی ما این بود که متوسط قیمت دلار در سال ۱۴۰۱ معادل ۳۲ تا ۳۳ هزار تومان شود که امروز این رقم در نقطه ۳۲ هزار تومان قرار گرفته است و برای سال ۱۴۰۲ هم پیش‌بینی می‌شود نرخ دلار ۴۰ درصد بیشتر از متوسط نرخ دلار در سال جاری باشد.