اقتصاد۲۴- مریم آیتی: سرطان سینه یا سرطان پستان یکی از بیماری‌های شایع در بین زنان است که تشخیص به موقع، مهم‌ترین و کلیدی‌ترین راه درمان آن است.
از کجا بفهمیم سرطان سینه داریم؟
شناخت ساختار طبیعی پستان و توجه به هر گونه تغییر در شکل ظاهری آن و مشورت با پزشک متخصص، می‌تواند نقش بسیار مهمی در درمان این بیماری داشته باشد. البته توجه داشته باشید که برخی اوقات، از هیچ گونه علائم ظاهری خبری نیست و تنها انجام آزمایش‌های غربالگری و ماموگرافی می‌تواند شما را از وجود آن آگاه سازد. بنابراین، داشتن چکاب منظم بهترین راه برای مقابله با این سرطان است.
سرطان سینه یک بیماری است که در نتیجه تومور ایجاد می‌شود که به دلیل تغییر و تکثیر کنترل نشده یکی از گروه‌های سلولی تشکیل‌دهنده بافت پستان ایجاد می‌شود.
بافت سرطانی ابتدا به اطراف خود و سپس به غدد لنفاوی نزدیک سینه گسترش مییابد. در بیمارانی که سرطان پستان به موقع تشخیص داده نمی‌شود و درمان نمی‌شوند، سرطان به سایر اندام‌ها گسترش مییابد و به مرحله غیرقابل درمان می‌رود.
در ایران سالانه چه تعداد به سرطان سینه مبتلا می‌شوند؟
بر پایه اظهار متخصصان در ایران، سالانه هشت هزار نفر به سرطان پستان مبتلا می‌شوند و شیوع ابتلا به سرطان پستان در بین زنان ایرانی حدود ۳۰ تا ۳۵ مورد در ۱۰۰ هزار نفر است.
متاسفانه گسترش این بیماری به حدی زیاد است که بعد از سرطان ریه، دومین عامل مرگ و میر در بانوان است. مهم‌ترین عاملی که شانس مرگ و میر را در آن کاهش می‌دهد، افزایش آگاهی درباره این بیماری است، زیرا این بیماری هر چقدر زودتر تشخیص داده شود، روند درمان بهتر خواهد بود.
علائم هشدار دهنده اولیه سرطان پستان
• ایجاد شدن برجستگی یا اجزای توده مانند در پستان یا حفره زیر بغل
• تورم بخشی از پستان
• قرمزی یا گود شدن پوست پستان (مانند پوست پرتغال)
• درد نوک پستان یا کشیده شدن نوک پستان به سمت داخل
• قرمز یا پوست پوست شدن نوک پستان
• ترشح هر نوع ماده‌ای غیر از شیر از نوک پستان مثل خون
• هرگونه تغییر در شکل پستان
• افزایش اندازه پستان‌ها
• تغییر در ظاهر نوک یک یا هر دو سینه
• درد عمومی در هر قسمت از پستان
• احساس توده‌ها یا گره‌هایی در داخل پستان
• خارش یا التهاب سینه
• تغییر رنگ سینه
• احساس تغییر حین لمس پستان
• ضخیم شدن سینه
• توده یا تورم در غدد لنفاوی زیر بغل
• تورفتگی یا برگشت نوک سینه به داخل
• بزرگ شدن یکی از سینه‌ها
• فرورفتگی در سطح سینه‌ها
• توده‌ای قدیمی که بزرگ‌تر شده است
• کاهش وزن بی‌دلیل
• رگ قابل دیدن روی سینه
توجه داشته باشید که این علائم ممکن است به دلایل دیگری غیر از سرطان پیش آمده باشند. به عنوان مثال، تغییر در بافت پوست پستان ممکن است در اثر اگزما ایجاد شود و گره‌های لنفاوی متورم ممکن است در اثر عفونت در پستان یا بیماری غیرمرتبط دیگری ایجاد شود. با مراجعه به پزشک می‌توانید مطمئن شوید آیا علائمی که مشاهده کرده‌اید، جای نگرانی دارد یا نه؟
چگونه سرطان سینه در بدن پخش می‌شود؟
هنگامی که سلول‌های سرطانی وارد خون یا سیستم لنفاوی می‌شوند و به قسمت‌های دیگر بدن منتقل می‌شوند، سرطان گسترش مییابد. سیستم لنفاوی شبکه‌ای از عروق لنفاوی است که در سرتاسر بدن وجود دارد و گره‌های لنفاوی را به هم وصل می‌کند. مایع شفاف درون عروق لنفاوی، تحت عنوان لنف، حاوی مواد فرعی و مواد زائد و همچنین سلول‌های سیستم ایمنی است. عروق لنفاوی مایع لنفاوی را به دور از پستان حمل می‌کنند. در مورد کانسر پستان، سلول‌های سرطانی می‌توانند وارد عروق لنفاوی شده و در غدد لنفاوی شروع به رشد کنند. اغلب رگ‌های لنفاوی پستان در نواحی زیر تخلیه می‌شوند:
• گره‌های لنفاوی زیر بازو
• گره‌های لنفاوی اطراف استخوان ترقوه و غدد لنفاوی زیر استخوان ترقوه
• غدد لنفاوی داخل قفسه سینه (غدد لنفاوی پستانی داخلی)
اگر سلول‌های سرطانی به غدد لنفاوی شما سرایت کرده باشند، احتمال بیشتری دارد که سلول‌ها بتوانند از طریق سیستم لنفاوی به قسمت‌های دیگر بدن منتقل شوند. هرچه غدد لنفاوی بیشتری با سلول‌های سرطانی پستان وجود داشته باشند، احتمال ابتلا به سرطان در بخش‌های دیگر بدن بیشتر می‌شود. به همین دلیل، یافتن سرطان در یک یا چند غدد لنفاوی اغلب بر برنامه درمانی شما تاثیر می‌گذارد. معمولاً برای تشخیص اینکه سرطان شیوع پیدا کرده است یا نه، نیاز به جراحی برای برداشتن یک یا چند غده لنفاوی دارید. با این وجود، تمام زنان مبتلا به سلول‌های سرطانی در غدد لنفاوی خود، متاستاز ایجاد نمی‌کنند و ممکن است برخی از زنان بدون هیچ سلول سرطانی در غدد لنفاوی، بعداً متاستاز ایجاد کنند.
آیا سرطان سینه کشنده است؟
سرطان سینه یک بیماری پنهان و خطرناک محسوب می‌شود که اگر به آن توجهی نشود، باعث مرگ فرد خواهد شد. تومور سینه به دو گروه تومور‌های خوش خیم و تومور‌های بدخیم وجود دارد. در هر دو نوع، رشد سلول‌ها سریع و زیاد است. البته تومور‌های دیگری نیز تحت عنوان تومور‌های بینابین وجود دارند که در ابتدا خوش خیم بوده و سپس تبدیل به تومور‌های بدخیم می‌شوند.
در تومور‌های خوش خیم، روند تکثیر سلول‌ها در مرحله مشخصی متوقف می‌شود، اما در تومور‌های بدخیم روند تکثیر بدون وقفه ادامه مییابد و قابل مهار نیست و در نهایت تبدیل به سرطان سینه می‌شود که در صورت عدم درمان به سایر قسمت‌های بدن گسترش مییابد و در کار آن‌ها اختلال ایجاد کرده و در نهایت با درگیر ساختن اعضای حیاتی بدن می‌تواند منجر به مرگ فرد شود.
زمان تشخیص در این نوع سرطان نیز در روند بهبودی و درمان بسیار موثر است. به گونه‌ای که هرچه این نوع سرطان در مرحله ابتدایی‌تری یعنی گرید ۱ و ۲ تشخیص داده شود، امکان حفظ عضو، درمان کامل و حفظ طول عمر طبیعی برای فرد بیشتر خواهد بود، اما تشخیص بیماری در گرید ۳ و ۴ یا مرحله پیشرفته بیماری تنها امکان کنترل سرطان پستان را فراهم می‌کند.
چه کسانی گروه‌های پرخطر در سرطان سینه را تشکیل می‌دهند؟
کسانی که ضایعه‌ای دارند که می‌توان آن‌ها را پیش‌ساز سرطان در نظر گرفت.
کسانی که استعداد ژنتیکی دارند.
کسانی که در خانواده یا نزدیکان خود به سرطان سینه مبتلا شده‌اند.
کسانی که طولانی مدت از قرص‌های ضدبارداری استفاده می‌کنند.
کسانی که در یائسگی طولانی مدت و با دوز بالا استروژن درمانی مصرف می‌کنند.
کسانی که در معرض تشعشع هستند.
کسانی که قاعدگی زودرس و دیررس دارند.
کسانی که یائسه شده اند.
کسانی که هرگز زایمان نکرده اند یا اولین تولد فرزند آن‌ها بعد از ۳۰ سالگی است.
کسانی که غذا‌های چرب می‌خورند.
پیشگیری از سرطان سینه
ورزش: تحقیقات نشان داده فعالیت‌های فیزیکی و انجام روزانه نیم تا یک ساعت ورزش می‌تواند خطر ابتلا را تا ۲۰ درصد کاهش دهد زیرا ورزش میزان هورمون‌های استروژن و تستوسترون را در خون متعادل می‌کند.
مصرف لبنیات: لبنیات غنی از کلسیم است که تحقیقات نشان داده استفاده از کلسیم در پیشگیری از سرطان نقش دارد.
مصرف میوه: میوه‌ها به دلیل داشتن فیبر و آنتی اکسیدان نقش به سزایی در کاهش ایجاد سرطان دارند. آنتی اکسیدان‌ها با جلوگیری از واکنش‌های اکسیداسیونی و جلوگیری از آزاد شدن رادیکال آزاد از ایجاد سلول‌های سرطانی جلوگیری می‌کنند. از آنتی اکسیدان‌ها می‌توان به ویتامین E، A، C و سلنیوم اشاره کرد که در میوه جات وجود دارند. فیبر علاوه بر پیشگیری از سرطان در متعادل نگه داشتن وزن بدن نیز نقش موثری دارد.
بچه دار شدن و بچه دار نشدن خیلی دیر: طبق گفته محققان زنانی که بچه دار می‌شوند سرطان در آن‌ها کمتر بروز می‌کند.
شیردهی: شیردهی در ۶ ماه اول برای افرادی که بچه دارند. شیردهی سالهاست مورد توجه محققان آنکولوژیست قرار گرفته و به نظر می‌رسد شیردهی با مکانیسم‌های خاصی مانع بروز سرطان می‌شود و هرچه تعداد دفعات و مدت شیردهی بیشتر باشد میزان ابتلا کمتر است.
بیشتر بخوانید: خوراکی‌هایی که تولید سرطان سینه می‌کنند
رژیم غذایی کم چرب: مصرف غذاهی پرچرب و دسر‌های پرچرب و پرکالری می‌توانند زمینه ساز ایجاد سرطان باشند؛ و بهتر است خانم‌ها در برنامه غذایی خود از غذا‌های بدون کلسترول و کم چرب مثل سویا استفاده کنند. سویا می‌تواند جایگزین خوبی برای گوشت‌های پرچرب باشد.
پرهیز از مواد سرطان زا مانند سیگار و الکل، مراقبت برای حفظ وزن ایده آل و توجه به مصرف دارو‌های هورمونی از دیگر موضعاتی است که باید به آن توجه داشت.
تست‌های تصویربرداری برای تشخیص سرطان پستان
آزمایش‌های مختلفی برای تشخیص سرطان پستان وجود دارد. اگر پزشک طی آزمایش، علائمی مبنی بر سرطان پیدا کند و یا نشانه‌هایی را ببینید که احتمال این نوع سرطان را بدهید، نیاز به انجام آزمایش‌های بیشتری جهت اطمینان از این موضوع است. آزمایش‌هایی مانند:
• ماموگرام
• سونوگرافی پستان یا اولتراسوند سینه
• MRI سینه
نمونه برداری
بیوپسی یا نمونه برداری هنگامی انجام می‌شود که ماموگرافی، سایر آزمایش‌های تصویربرداری یا معاینات فیزیکی تغییراتی در پستان را نشان دهند. بیوپسی تنها راه مطمئنی است که نشان می‌دهد آیا سرطان دارید یا نه.
خودآزمایی سرطان سینه
معاینه سرطان پستان از اهمیت بالایی برخوردار است، زیرا در مراحل اولیه علائم واضحی وجود ندارد. تشخیص زودهنگام سرطان سینه بیشتر در نتیجه معاینات انجام شده توسط خود بیماران امکان پذیر است. کنترل سرطان سینه که خود بیماران انجام می‌دهند، ناحیه سینه و زیر بغل را پوشش می‌دهد. به طور کلی این بررسی‌ها که باید ماهی یک بار توسط خانم‌های بالای ۲۰ سال انجام شود، زود تشخیص داده می‌شود.
این کنترل‌ها باید ۵-۴ روز پس از پایان دوره قاعدگی که اثر هورمون‌ها کمتر از حد طبیعی است انجام شود. معاینه سینه را می‌توان در مقابل آینه، زیر دوش یا در حالت درازکش انجام داد. در مقابل آینه در محیطی با نور کافی لازم است اطراف و زیر سینه ها، نوک سینه‌ها و زیر بغل‌ها را با دست و به صورت چشمی و با بالاتنه برهنه بررسی کرد.
اول از همه، هرگونه ناهنجاری در اندازه، تقارن و رنگ سینه‌ها جلوی آینه. افتادگی نوک پستان؛ پوست سینه باید از زوایای مختلف بررسی شود تا مشخص شود که آیا قرمزی وجود دارد یا خیر. سپس همان مشاهده را باید با بازو‌های بالا رفته انجام داد. در این مرحله باید توجه داشت که آیا تورم به خصوص زیر بغل وجود دارد یا خیر. در معاینه دستی که می‌تواند به صورت درازکش یا ایستاده انجام شود، بررسی می‌شود که آیا توده زیر سینه، نوک سینه و زیر بغل وجود دارد یا خیر.
در لمس ایستاده باید از دست چپ برای سینه راست و از دست راست برای سینه چپ استفاده شود. دور سینه و زیر بغل باید با انجام حرکات دایره‌ای با انگشت اشاره، وسط و حلقه و کمی افزایش فشار بررسی شود. در لمس انجام شده در وضعیت خوابیده به پشت، بازوی راست باید بالای سر برای کنترل سینه راست و بازوی چپ برای کنترل سینه چپ قرار گیرد. در این مرحله لازم است یک حوله یا بالش زیر شانه‌ها برای معاینه گذاشته شود. درست مانند ایستادن باید با حرکات دایره‌ای بررسی شود که آیا توده‌ای در اطراف سینه و زیر بغل وجود دارد یا خیر.
در عین حال، نوک پستان باید برای بررسی ترشح یا خونریزی فشرده شود. در صورت مشاهده توده یا توده در حین انجام این حرکات، مراجعه به مراکز درمانی ضروری است.
درمان سرطان سینه
درمان موضعی
برخی از درمان‌ها موضعی هستند، به این معنی که بدون اثرگذاری روی دیگر بخش‌های بدن، تومور را درمان می‌کنند. اغلب زنان مبتلا به این نوع سرطان، نوعی جراحی را برای برداشتن تومور تجربه خواهند کرد. بسته به نوع سرطان و پیشرفت آن، ممکن است نیاز به انواع دیگری از درمان نیز داشته باشید، قبل یا بعد از عمل و گاهی اوقات هر دو بار. درمان‌های موضعی می‌توانند به صورت جراحی یا رادیوتراپی انجام گیرد.
درمان سیستمیک
دارو‌هایی که برای درمان سرطان استفاده می‌شوند، روش‌های درمانی سیستمیک محسوب می‌شوند، زیرا می‌توانند در هر نقطه از بدن به سلول‌های سرطانی برسند. آن‌ها می‌توانند از طریق دهان مصرف شوند یا به طور مستقیم وارد جریان خون شوند. بسته به نوع کانسر پستان، انواع مختلفی از درمان‌های دارویی ممکن است مورد استفاده قرار گیرد که شامل موارد زیر می‌باشند:
شیمی درمانی سرطان سینه
در شیمی درمانی از دارو‌های ضدسرطانی استفاده می‌کند که ممکن است به صورت داخل وریدی یا از طریق دهان وارد بدن شود. این دارو‌ها از طریق جریان خون حرکت می‌کنند تا در اکثر نقاط بدن به سلول‌های سرطانی برسند.
هورمون درمانی سرطان سینه
برخی از انواع سرطان پستان تحت تأثیر هورمون‌ها مانند استروژن و پروژسترون قرار دارند. به درمان‌هایی که اتصال این هورمون‌ها به این گیرنده‌ها را متوقف می‌کنند، هورمون درمانی می‌گویند.
درمان هدفمند سرطان سینه
در این روش، دارو‌ها مانند شیمی درمانی وارد جریان خون شده و تقریباً به تمام نقاط بدن می‌رسند و همین امر باعث می‌شود آن‌ها در برابر سرطان‌هایی که در نقاط دور دست پخش شده اند، مفید باشند. دارو‌های هدفمند متفاوت از دارو‌های شیمی درمانی کار می‌کنند.
ایمونوتراپی سرطان سینه
در این روش، از دارو‌هایی برای تحریک سیستم ایمنی بدن فرد برای تشخیص و از بین بردن سلول‌های سرطانی استفاده می‌کنند.