اقتصاد۲۴- الهام عندلیب‌مقدم: ریزش مو یکی از معضلات در حوزه سلامت و زیبایی است که آقایان و خانم‌های بسیاری را در سنین مختلف درگیر کرده است. ریزش مو انواع مختلف دارد که یکی از آن‌ها ریزش موی سکه‌ای است.
ریزش موی سکه‌ای (آلوپسی آره آتا) نوعی اختلال خودایمنی است و هنگامی اتفاق می‌افتد که سیستم ایمنی بدن، سلول‌های سالم را با مواد خارجی و مهاجم اشتباه می‌گیرد؛ در چنین وضعیتی یک حالت خودایمنی ایجاد شده و گلبول‌های سفید خون به سلول‌های خودی، که در اینجا فولیکول مو منظور است، حمله می‌کنند و این امر منجر به ریزش مو و کاهش رشد موها می‌شود.
در این نوع بیماری، ریزش مو به شکل نواحی کوچک دایره‌ای یا بیضی شکل به اندازه یک سکه بر روی پوست سر یا ریش (آلوپسی باربی) نمایان می‌شود. البته نواحی ریزش می‌تواند شکلی غیر از دایره و اندازه‌ای بزرگ‌تر از سکه داشته باشد.
گاهی ریزش مو به شکل نواری است که در این حالت به آن اوفیاز می‌گویند. در برخی موارد هم ریزش مو به قدری زیاد است که تقریباً تمام سر را فرا می‌گیرد.
انواع ریزش موی سکه ای
• آلوپسی آره آتا: ریزش موی منطقه‌ای شایع‌ترین نوع ریزش سکه‌ای است که در آن تعداد کمی ناحیه کوچک طاسی به اندازه یک سکه ایجاد شده و بعد از مدتی (چند ماه تا یک سال) رشد مجدد موها اتفاق می‌افتد.
• آلوپسی توتالیس: در این نوع تعداد زیادی ناحیه کوچک طاسی ایجاد می‌شود که ممکن است بعد از مدتی باعث ریزش تمام مو‌های سر شود.
• آلوپسی یونیورسالیس: نادرترین نوع ریزش سکه‌ای است که تمام مو‌های بدن می‌ریزد.
علت ریزش موی سکه ای
هنوز به صورت قطعی مشخص نیست که چه عاملی سبب می‌شود سیستم ایمنی بدن، سلول‌های خودی را مورد هدف قرار می‌دهد. با این‌که بسیاری تصور می‌کنند ریزش سکه‌ای مو ناشی از استرس است، اما شواهد علمی کمی برای تایید این نظریه وجود دارد.
استرس شدید ممکن است به‌طور بالقوه موجب چنین شرایطی شود، اما دیده شده ریزش سکه‌ای مو بیشتر در افرادی که سابقه خانوادگی سایر بیماری‌های خود ایمنی مثل دیابت نوع یک یا روماتیسم را دارند، اتفاق می‌افتد؛ بنابراین طبق تحقیقات، ژنتیک ممکن است در بروز این ناهنجاری دخیل باشد. محققان همچنین براین باورند که برخی عوامل محیطی منجر به تحریک این نوع ریزش در افرادی که از نظر ژنتیکی مستعد هستند، می‌شود.
همچنین دانشمندان مشاهده کرده‌اند که برخی مبتلایان به این عارضه، دچار کمبود ویتامین D هستند. البته با وجود ارتباط ویتامین D با بیماری‌های خود ایمنی، فعلاً نمی‌توان با قطعیت در این مورد نظر داد و نیاز به پژوهش‌های بیشتری دارد.
جنسیت و سن ابتلا به ریزش موی سکه ای
کمتر از یک درصد جمعیت ممکن است با این نوع ریزش مو مواجه شوند. این عارضه در بین زنان و مردان یکسان است. شروع بیماری می‌تواند در هر سنی باشد. با این حال شروع علائم بیشتر در سنین کودکی یا نوجوانی اتفاق می‌افتد. ریزش موی سکه‌ای در مبتلایان به سندرم داون بیشتر از افراد دیگر است.
علائم ریزش موی سکه ای
ریزش موی سکه‌ای اکثرا در مو‌های سر دیده می‌شود و در ریش مردان هم نسبتاً شایع است. اما بطور کلی هر نقطه از بدن می‌تواند دچار این نوع ریزش شود. کسانی که دچار این عارضه می‌شوند، سالم هستند، ولی همراهی با سایر بیماری‌های سیستم ایمنی مانند التهاب تیرویید، لوپوس، ویتیلیگو، آدیسون، آنمی بدخیم، کولیت اولسرو، دیابت نوع یک، آتوپی (اگزمای سرشتی یا درماتیت آتوپیک، آسم، رینیت آلرژیک)، لیکن پلان و میاستنی گراو گزارش شده است. این بیماری مسری نیست و هر قسمت از بدن که دچار این نوع از ریزش مو شود، فاقد آثاری مانند بثورات پوستی، قرمزی، زخم یا اسکار خواهد بود. علائم مشاهده شده در این بیماری به شرح ذیل است:
- ریزش موی ناحیه‌ای: آلوپسی آره آتا اغلب با ریزش موی سکه‌ای در یک یا چند ناحیه آغاز می‌شود. این نوع ریزش اغلب در سر اتفاق می‌افتد، اما می‌تواند ریش، ابروها، مژه‌ها و هر ناحیه‌ای که مو در آن رشد می‌کند را درگیر کند.
- نازک شدن تار موها: در بیشتر موارد مو‌های حاشیه نواحی ریزش، نازک می‌شوند.
- ریزش موی گسترده: گاهی ممکن است ریزش موی نواری در پشت سر اتفاق بیفتد که البته شایع نیست. گاهی هم با گذر زمان، فرد مبتلا به آلوپسی آره آتا دچار طاسی می‌شود. در برخی موارد هم مشاهده شده که فرد تمام مو‌های بدن خود را از دست می‌دهد، اما این حالت از آلوپسی آره آتا چندان شایع نیست.
- تغییر در ناخن‌ها: تغییر در ناخن‌ها از دیگر علائم این عارضه است که در حدود ۱۰ تا ۲۰ درصد از افراد مبتلا مشاهده شده است. از شایع‌ترین این تغییرات می‌توان به قرمزی ناخن، وجود چاله‌های کوچک یا ایجاد خطوط کم عمق به موازات خط طولی ناخن اشاره کرد. گاهی سطح ناخن‌ها مثل کاغذ سمباده زبر می‌شود. در مواردی نادر هم ناخن‌ها سست و شکننده می‌شوند.
تشخیص ریزش موی سکه ای
پزشک با مشاهده میزان و مدل ریزش مو و گا‌ها بررسی چند تار مو در زیر میکروسکوپ، بیماری را تشخیص می‌دهد. برای تشخیص دقیق‌تر و شناسایی عامل ریزش جهت درمان، می‌توان از پوست سر، نمونه‌برداری کرد. انواع آزمایش خون هم می‌تواند به تشخیص این بیماری کمک کند که عبارت است از:
• تستسترون آزاد
• سطح آهن خون
• هورمون‌های تیروئید
• تست آنتی بادی آنتی نوکلار
• آزمایش هورمون تحریک کننده فولیکولی
• پروتئین واکنشی C و میزان رسوب گلبول‌های قرمز
موقتی یا دائمی بودن ریزش موی سکه ای
ریزش مو در آلوپسی آره آتا قابل پیش‌بینی نیست و معمولاً ناگهانی و طی چند روز اتفاق می‌افتد. آن افرادی که دچار ریزش مو به شکل نواحی پراکنده سکه‌ای می‌شوند، معمولاً بدون نیاز به درمان خاصی تا حداکثر یک سال شاهد رشد دوباره مو‌های خود خواهند بود.
بیشتر بخوانید: روشی سریع برای توقف ریزش مو
در برخی موارد ریزش موی سکه‌ای تنها یکبار اتفاق می‌افتد و در برخی افراد هم به صورت چرخه‌های تکرار شونده در طول زندگی مشاهده می‌شود. اگر بیماری پیش از سنین بلوغ آغاز شود، احتمال مزمن شدن و تکرار آن بیشتر است. البته گاهی در کسانی که دچار ریزش موی کامل سر یا بدن می‌شوند، فقدان مو دائمی خواهد بود.
درمان ریزش موی سکه ای
برای درمان ریزش سکه‌ای مو، ابتدا باید علت آن را تشخیص داد. درصورتی‌که دلیل ریزش مو عفونت قارچی باشد، با درمان دارویی به‌موقع و از بین بردن عفونت، می‌توان شانس رویش مجدد موها را افزایش داد.
در ریزش موی سکه‌ای در بیشتر موارد بعد از مدت کوتاهی، فولیکول مو ترمیم شده و موها دوباره رشد می‌کنند و به ندرت باعث از بین رفتن کامل فولیکول می‌شود. مو‌های جدید در ابتدا نازک و سفیدرنگ هستند و به تدریج رنگ و جنس اولیه را پیدا می‌کنند.
تحقیقات نشان داده است که درمان قطعی برای ریزش سکه‌ای مو وجود ندارد؛ ولی با روش‌هایی می‌توان به بهبود شرایط کمک کرد و از شدت واکنش سیستم ایمنی بدن به فولیکول‌های مو کاست. در ادامه به چند نمونه از این روش‌ها اشاره می‌شود:
درمان دارویی
دارو‌هایی که پزشک برای این بیماری تجویز می‌کند، یا باعث تسریع و تحریک رشد مو می‌شوند یا سیستم ایمنی بدن را سرکوب می‌کنند اما نمی‌توانند از ایجاد ریزش سکه‌ای مو جلوگیری کنند.
رایج‌ترین شیوه درمان این بیماری، تزریق کورتیکواستروئید‌ها (مانند پردنیزون) است. این دارو‌ها با نام کورتون هم شناخته می‌شوند که به‌صورت خوراکی یا تزریق وریدی مورد استفاده قرار می‌گیرند. کورتیکواستروئید‌ها دارو‌های ضدالتهابی قوی هستند که باعث سرکوب سیستم ایمنی می‌شوند. (لازم به ذکر است که این دارو در موارد ریزش شدید و به مدت کوتاه برای بزرگسالان مورد استفاده قرار می‌گیرد.)
تزریق محلول کورتیزون یا مالیدن کرم کورتیزون بر ناحیه ریزش مو برای سرکوب واکنش سیستم ایمنی بدن، یک روش دارویی دیگر است.
داروی دیگر استفاده از ماینوکسیدیل در سطح مورد نظر است. ماینوکسیدیل با تسریع فاز استراحت در چرخه رویش مو باعث افزایش رشد مو شده و همچنین باعث افزایش قطر تار‌های مویی که با تازگی رشد کرده‌اند می‌شود.
داروی دیگر، آنترالین است که بروی پوست سر مالیده می‌شود. این دارو تحربا یک پوست سر باعث تحریک رشد زود هنگام موها می‌شود.
PRP
یکی از روش‌های درمان ریزش مو PRP است. در این روش مقداری خون از فرد گرفته می‌شود. سپس بخش‌های مختلف خون به وسیله دستگاهی به نام سانتریفیوژ، از هم جدا می‌شود. محلول به‌دست آمده غنی از پلاکت‌های خون است، پلاکت‌ها نقش مهمی در بهبود و ترمیم آسیب‌های بافتی دارند.
مزوتراپی
در این روش مواد مورد نیاز برای رشد موها در عمق ۳ تا ۴ میلی‌متری پوست سر یا ناحیه‌ای که دچار ریزش شده تزریق می‌شود. پزشک، ترکیبی از چند دارو ضروری برای رشد موها مانند ویتامین B۵ و ویتامین H بیوتین را در محل مورد نظر تزریق می‌کند. این ترکیبات با افزایش جریان خون و تامین مواد و عناصر مورد نیاز برای رشد موها به درمان ریزش مو سکه‌ای کمک می‌کنند. این درمان به صورت دوره‌ای و در چند جلسه به صورت هفته‌ای یک بار به مدت ۳ تا ۴ هفته و پس از آن هر دو هفته یک بار به مدت ۳ تا ۴ هفته انجام می‌شود.
کاشت مو
کاشت مو به معنای پیوند طبیعی مو است. برای درمان ریزش مو سکه‌ای با استفاده از این روش، ابتدا باید علت ریزش مو درمان شده باشد. سپس کاشت مو در نواحی کم پشت انجام می‌گیرد. شرایط کاشت مو برای هر فرد بستگی به بانک مو و قسمت اهدا کننده آن دارد، به طوری که هرچه بانک مو قوی‌تر باشد، تراکم پیوند و کاشت مو بیشتر خواهد بود.