اقتصاد۲۴- الهام عندلیب‌مقدم: زلزله جزو بلایای طبیعی و ترسناکی است که در هنگام رخ دادن، همه را نگران و وحشت‌زده می‌کند، اما موضوع حائزاهمیت این است که در این هنگام، افراد چه کارهایی را باید انجام دهند. برای اطلاع از این موضوع، حتماً مقاله زیر را با دقت بخوانید.
زلزله یا زمین لرزه چیست؟
لرزش ناگهانی پوسته جامد زمین، زلزله یا زمین لرزه نامیده می‌شود؛ به این صورت که تجمع انرژی در درون زمین و عدم تحمل طبقات زمین برای نگهداری این انرژی، موجب شکسته شدن زمین در بعضی نقاط شده و انرژی از محل آن به شکل زمین لرزه آزاد می‌شود.
این انرژی به صورت امواج ارتعاشی در کلیه جهات منتشر می‌شود و میزان تخریب آن، به شدت، طول مدت و یا میزان تکانه‌های ایجاد شده بستگی دارد.
زلزله‌ها از نظر جهت آزاد شدن انرژی به دو گونه افقی و عمودی تقسیم می‌شوند. خرابی‌های عمده و وسیع معمولاً بر اثر زلزله‌هایی از نوع افقی است. چرا که اغلب بنا‌ها در برابر بار‌های عمودی مقاومت کافی دارند.
متداول‌ترین واحد اندازه‌گیری شدت زمین لرزه ریشتر است که در سال ۱۹۳۵ میلادی توسط چارلز ریشتر ابداع شد. معمولا زمین لرزه‌هایی با قدرت ۵/۴ ریشتر و بالاتر از آن، آنقدر قوی هستند که توسط اکثر لرزه نگار‌های جهان حس می‌شوند.
پیش بینی زلزله
منظور از پیش بینی زلزله این است که زلزله در کجا و چه زمانی و با چه قدرتی ممکن است اتفاق بیفتد. امروزه زلزله شناسان می‌توانند مکان‌های احتمالی وقوع زلزله را تعیین کنند، ولی هنوز از پیشگویی زمان دقیق آن ناتوان‌اند.
در زمان زلزله چه اقداماتی باید انجام داد؟
همه ساله، هزاران زلزله در سطح کره زمین ثبت می‌شود. از آنجاییکه زلزله واقعه‌ای است غیرقابل پیش بینی که خسارت‌های جانی، مالی و روانی زیادی به همراه دارد، شناخت این آسیب‌ها و عوامل موثر در آن نقش چشمگیری در کاهش عواقب آن خواهد داشت؛ بنابراین باید به گونه‌ای محیط زندگی خود را آماده کرد که در صورت بروز این حادثه، شاهد کمترین آسیب و خسارات بود. در این راستا، آموزش دادن و هشدار، قدم اصلی و اولیه است.
در زلزله، علاوه بر عوارض مستقیم ناشی از تخریب، حوادثی، چون آتش‌سوزی، خفگی ناشی از گاز، انفجار و… نیز ممکن است اتفاق بیفتد.
حفظ آرامش و خونسردی، لازمه رویارویی با هر حادثه‌ای است. رفتار‌های هیجانی و احساسی در زلزله، می‌تواند منجر به آسیب‌های جسمی و روانی شود.
اقدامات قبل از وقوع زلزله
*شناختن مناطق پرخطر و برنامه‌ریزی پیشگیرانه را به‌عنوان اولین اقدام قبل از وقوع زلزله در نظر بگیرید.
*مقاوم‌سازی سقف و فونداسیون بنا‌ها و رعایت استاندارد‌های مربوط به زلزله در ساختمان باعث کاهش اثرات تخریبی می‌شود.
*هرگونه شکاف عمیق در سقف و یا فونداسیون خانه را با مشاوره یک متخصص تعمیر کنید.
*به کمک یک متخصص، عیوب سیم‌کشی ساختمان، نشت لوله‌های گاز و ترکیدگی لوله‌های آب و فاضلاب را رفع کنید.
*اشیای بلند و سنگین (مانند یخچال، فریزر، گاز، آبگرمکن) را با بست یا تسمه‌های مناسب، به کف و دیوار خانه محکم کنید.
*وسایلی مانند کمد، قفسه‌ها، لوسترها، تابلو‌های دیواری و از این قبیل باید به خوبی در جای خود محکم شوند.
*اشیا بزرگ یا سنگین، ظروف شکستنی، ظروف حاوی مواد خوراکی و شیمیایی و محصولات قابل اشتعال مانند اسپری حشره‌کش باید در طبقات پایین کابینت قرار بگیرند.
*محل‌های امن هر اتاق را مشخص کنید (مثلاً زیر یک میز محکم یا کنار ستون‌ها یا دیوار‌های مجاور آن‌ها)
*یک کیف (شامل جعبه کمک‌های اولیه، مقداری پول نقد، اسناد مهم و کپی کارت شناسایی اعضای خانواده، آب بسته‌بندی شده، غذای خشک و فاسد نشدنی، زیرانداز پلاستیکی، رادیو باتری‌خور، چراغ قوه، باتری اضافه، سوت، مقداری طناب، کنسرو بازکن، کفش و لباس مناسب، وسایل بهداشت شخصی، دارو‌های مورد نیاز بیماران خانواده و …) را برای شرایطی که مجبور به ترک خانه هستید آماده کنید.
بیشتر بخوانید: باور غلط در مورد نکات ایمنی زلزله
*بعد از زلزله ممکن است امکان ارتباط وجود نداشته و سیستم‌های ارتباطی دچار اختلال شود؛ بنابراین با افراد خانواده یک جای امن مانند پارک نزدیک محل سکونت را هماهنگ کنید که اگر هنگام وقوع زلزله، بیرون از خانه بودید، بتوانید یکدیگر را پیدا کنید.
*کمک‌های اولیه و مهارت‌های خودامدادی را بیاموزید.
*به طور مرتب با اعضای خانواده، مراحل پناه‌گیری را به نحو زیر تمرین کنید.
اقدامات حین وقوع زلزله
اگر در فضای بسته هستید:
*بهترین اقدام پناه‌گیری است.
*برای اینکه زمین نخورید، روی زانو‌های خود بنشیند.
*برای اینکه از اشیای پرتاب شده در فضای ساختمان محفوظ بمانید، با بازوان خود، سر و گردنتان را بپوشانید.
*اگر در معرض خطر اشیائی که سقوط می‌کنند هستید، به حالت چهار دست و پا در زیر یک میز یا نیمکت محکم قرار بگیرید و تا پایان لرزه‌ها محکم آن را نگه دارید.
*اگر میز یا نیمکت محکمی در نزدیک شما نیست، به حالت چهار دست و پا به سمت یک دیوار داخلی حرکت کرده و کنار آن قرار بگیرید.
*هرگز کنار دیوار‌های خارجی، در‌های خروجی، پنجره‌ها و هر چیزی که ممکن است سقوط کند قرار نگیرید.
*برای پناه‌گیری، در چارچوب در‌ها قرار نگیرید، چون چارچوب در‌ها نمی‌توانند در مقابل اشیای پرتاب شده در فضای خانه و یا اشیائی که سقوط می‌کنند، از شما محافظت کنند. همچنین ممکن است نتوانید در حالت ایستاده در چارچوب در، تعادل خود را حفظ کنید.
*همان جا که پناه گرفته‌اید، بمانید تا لرزه‌ها تمام شود. به هیچ وجه جا به جا نشوید. بیشترین صدمات هنگام زلزله، زمانی است که افراد، هنگام ورود یا خروج در معرض خطر سقوط اشیا قرار می‌گیرند.
*اگر هنگام وقوع زلزله، در رختخواب هستید، همان‌جا بمانید و سر و گردن خود را با بالش محافظت کنید. اما اگر رختخواب زیر اشیائی مانند لوستر قرار دارد، فوراً جا به جا شده و به نزدیکترین محل امن پناه ببرید.
*اصلا از آسانسور استفاده نکنید. اگر داخل آسانسور هستید سریعاً در اولین توقف، از آن خارج شوید.
اگر در فضای باز هستید:
*هرجایی که هستید، توقف کنید. صبر کنید تا لرزه‌ها تمام شود.
*از دیوارها، ساختمان‌ها، پل‌ها، تیر‌های برق و درخت‌ها فاصله بگیرید.
*از ورود به داخل ساختمان‌ها خودداری کنید.
*بنشینید و سر و گردن خود را با دست و بازوانتان محافظت کنید.
اگر داخل خودرو در حال حرکت هستید:
*سریعاً در مکانی امن توقف کنید. بعد از توقف، در داخل خودرو بمانید.
*از توقف در مجاورت ساختمان‌ها، پل‌ها، تیرک‌های برق و تلفن، درختان و... خودداری کنید.
*بعد از اتام زلزله، با احتیاط به راه خود ادامه دهید، اما از پل‌ها و جاده‌های آسیب‌دیده دوری کنید.
اقدامات بعد از وقوع زلزله
*پس از پایان لرزه‌ها، اطراف را نگاه کنید. اگر ساختمان صدمه دیده و مسیر باز و امنی برای خروج وجود دارد، با احتیاط ساختمان را ترک کنید و به فضای باز و دور از نواحی آسیب‌دیده بروید.
*از نزدیک شدن به نواحی آسیب‌دیده دوری کنید، مگر آنکه پلیس، ماموران آتش‌نشانی یا سازمان‌های امدادی به کمک شما نیاز داشته باشند.
*مراقب آوار و شیشه‌های شکسته باشید و کفش محکم یا چکمه بپوشید.
*لوله‌های آب و گاز و خطوط برق را بررسی کنید و در صورت آسیب، آن‌ها را قطع کنید.
*اگر در محل بوی گاز احساس کردید، در‌ها و پنجره‌ها را باز کنید، فورا محل را ترک کنید و به آتش‌نشانی اطلاع دهید.
*در صورتی که به هر دلیلی از خانه خارج می‌شوید، شیر اصلی گاز و آب را ببندید.
*قفسه‌ها و کابینت‌ها را باید با احتیاط باز کنید، چون اشیای موجود در آن ممکن است سقوط کند.
*بعد از وقوع زلزله برای تمیز کردن ساختمان‌ها احتیاط کنید. هرگز سعی نکنید آوار‌های سنگین را جا به جا کنید.
*درصورت گذراندن دوره کمک‌های اولیه، به افراد مصدوم کمک کنید.
*از طریق رادیو، تلویزیون و یا شبکه‌های اجتماعی رسمی و معتبر، اخبار و دستورالعمل‌های مربوط به اقدامات اضطراری را دنبال کنید.
*گاهی پس لرزه‌ها از زلزله اصلی شدیدتر هستند، بنابراین آماده لرزش‌های بعدی باشید.
اگر زیر آوار محبوس شده‌اید:
*جا به جا نشوید.
*با دستمال یا پارچه‌ای دهان خود را بپوشانید.
*کبریت روشن نکنید.
*اگر تلفن همراه دارید، با تماس یا ارسال پیام، تقاضای کمک کنید.
*با هر وسیله‌ای که دم دست دارید به لوله یا دیوار ضربه بزنید تا تیم امداد قادر به یافتن شما باشند.
*درصورت ضرورت فریاد بزنید، چون فریاد زدن باعث ورود گرد و غبار به ریه‌ها می‌شود. در صورت امکان، از سوت استفاده کنید.
شماره‌های ضروری در خصوص زلزله
برای کسب اطلاعات بیشتر در مورد زلزله می‌توان با ستاد حوادث غیرمترقبه و یا جمعیت هلال احمر (۱۱۲) و تلفن ندای امداد جمعیت (۱۴۷) تماس گرفت.