اقتصاد۲۴- تاخیر، تاخیر، تاخیر، لغو و ابطال؛ وضعیت این روزهای پرواز‌های کشور است. در شلوغ‌ترین روزهای پروازی کشور، اما شرایط پرواز‌های ایرلاین‌های کشور از همیشه بدتر بود. وضعیتی که این بار لزوما بستگی به شرایط جوی کشور و یا نقص فنی هواپیما‌ها نداشت و به نظر می‌رسد این بار فارغ از این مساله، این بار با یک مساله دیگر نیز متفاوت بوده ایم؛ بلیت‌هایی برای پروازهایی فروخته شد که از اساس هیچ فکری برای هواپیما‌های آن نشده بود و به این ترتیب شاید رکوردی تازه از تاخیر و کنسلی در پرواز‌ها را در بهمن ماه شاهد بودیم.
تاخیر و ابطال ، بازی شرکت های هواپیمایی
به گزارش اقتصاد ۲۴ ، روز ۲۶ دی ماه، مسافران پرواز بوشهر هواپیمایی آسمان با یکی از عجیب‌ترین لغو پرواز‌های خود رو به رو شدند و در حالی که ساعت پرواز ۱۳:۴۵ دقیقه بود، ساعت ۱۰ صبح به آنان خبر داده شد که پروازشان حرکت کرده و به اصطلاح پریده است.
شاید این دیگر عجیب‌ترین نوع تاخیر پرواز باشد که ۴ ساعت پیش از زمان پرواز اعلام شود که هواپیمای مسافران پریده است و مسافران این پرواز با حدود ۱۵ ساعت تاخیر در ساعت ۴:۲۰ دقیقه صبح روز ۲۷ بهمن ماه به مقصد بوشهر حرکت کرد و این در حالی بود که نه با هواپیمایی آسمان که در نهایت پرواز هواپیمایی ساها جایگزین شده بود.
اما همین پرواز هواپیمایی ساها نیز با ماجرا‌های بسیار همراه شد و پرواز ابتدا به ساعت ۱۹:۴۰ دقیقه روز ۲۶ بهمن ماه منتقل شد و در ساعت ۲۰ به اطلاع مسافران رسید که پرواز به ساعت ۱:۵۰ دقیقه بامداد ۲۷ بهمن ماه منتقل شده است و در نهایت نیز این پرواز ساعت ۴:۲۰ دقیقه صبح روز ۲۷ بهمن ماه از تهران به مقصد بوشهر حرکت کرد.
در حقیقت پرواز شرکت هواپیمایی ساها نیز با بیش از ۸ ساعت تاخیر به سمت مقصد حرکت کرد بدون اینکه به شرایط مسافران، هزینه‌های انجام شده و زیانی که در پی دارد هیچ توجهی شود.
شرکت ساها و راه های ارتباطی که نیست و پروازهایی که لغو می‌کند
اما این تنها موارد از این دست نبود. در روز شنبه، ۲۹ بهمن ماه نیز، شرکت هواپیمایی ساها، پرواز ساعت ۲۱:۰۵ خود از بوشهر به مقصد تهران را در حالی کنسل کرد که به دلیل شرایط تعطیلی کشور تقریبا هیچ پروازی در آن روز وجود نداشت و ده‌ها شهروند که برای مسافرت به بوشهر رفته بودند تقریبا هیچ راه و دسترسی برای رسیدن به مقصد شهروندان وجود نداشت و اولین پرواز جایگزین متعلق به روز چهارشنبه ۳ اسفند بود و عجیب اینکه، شرکت هواپیمایی ساها در حالی که بر اساس مصوبه سازمان هواپیمایی کشور موظف بود حداقل پرواز جایگزینی به مسافران بدهد، بدون هیچ توضیحی و در حالی که حتی نماینده این شرکت در فرودگاه بوشهر حضور نداشت پرواز را کنسل کرد.
اما مورد عجیب‌تر این بود که شماره ۰۹۹۱۲۷۰۲۵۱۴ که به عنوان پشتیبانی ۲۴ ساعته این شرکت هواپیمایی ارائه شده بود در تمام مدت ۷۲ ساعت بین دو پرواز رفت و برگشت هیچ پاسخی به مخاطبان نمی‌داد و عجیب‌تر اینکه حتی در روز یکشنبه ۳۰ بهمن ماه که با شماره‌های این شرکت هواپیمایی تماس گرفته می‌شد باز هم دو شماره ارائه شده از سوی این شرکت یعنی شماره‌های ۴۶۱۰۶۲۰۸ و ۴۶۱۰۶۲۳۵ هیچ پاسخی به مخاطبان نمی‌دادند و همچنین شماره‌های روابط عمومی این شرکت نیز مسدود بودند.
جریمه‌های شرکت های هواپیمایی چرا وصول نمی‌شود؟
این شرایط در حالی است که بنا به توضیحات درج شده بر روی بلیت‌های هواپیمایی در صورت لغو بلیت توسط مسافر تا ۱۲ ظهر قبل از پرواز ۳۰ درصد از پول بلیت کسر می‌شود و تا ۴ ساعت پیش از پرواز ۵۰ درصد و از این زمان به بعد مسافر اگر بخواهد بلیت خود را کنسل کند رقم ۶۰ درصد از پول بلیت وی کسر خواهد شد؛ اما سوالی که برای بسیاری از شهروندان وجود دارد این است که پس جریمه این همه تاخیر و کسری پرواز‌ها برای شرکت‌های هواپیمایی چیست؟ آیا این شرکت‌ها نباید جریمه‌ای بابت سرگردانی و هزینه‌هایی که روی دست مسافر می‌گذارند بپردازند و در عین حال پاسخگو نیز باشند؟
در هر مورد از مدل‌های لغو و یا تاخیر در پرواز‌ها باید ایرلاین‌ها و شرکت‌های هواپیمایی بنا به شرایط موجود به مسافر جریمه بپردازند.
اگر به دلیل شرایط آب‌وهوایی تاخیر صورت‌گرفته باشد ایرلاین فقط موظف به استرداد کامل وجه و گزینه پذیرایی است و اگر تاخیر پرواز شما بیش از ۴ ساعت طول بکشد، شرکت هواپیمایی باید علاوه بر پرداخت وجه کامل بلیت شما، جریمه‌ای هم به‌عنوان خسارت پرداخت کند.
در صورتی که پرواز از سوی ایرلاین کنسل شود، شرکت هواپیمایی علاوه بر عودت کامل وجه باید خسارتی به میزان ۵۰ درصد نرخ پایه بلیت را نیز تقبل کند.
بیشتر بخوانید: سازمان هواپیمایی: نبود بلیت به دلیل افزایش تقاضاست
در واقع اگر اگر ابطال پرواز در زمان بلیت تا یک هفته قبل از انجام پرواز باشد در این صورت شرکت حمل‌کننده موظف به استرداد کامل وجه بلیت است. اگر ابطال پرواز از شش روز تا ۲۴ ساعت قبل از انجام پرواز باشد، در این صورت شرکت حمل‌کننده موظف به استرداد کامل وجه بلیت و جبران خسارت به میزان مقرر خواهد بود و اگر ابطال از ۲۴ ساعت مانده تا زمان انجام پرواز صورت پذیرد در این شرایط شرکت حمل‌کننده موظف به استرداد کامل وجه و موظف به جبران خسارت به میزان مقرر است.
البته دستورالعمل حقوق مسافر را می‌توانید به طور کامل از اینجا مطالعه کنید.
سوال، اما این است که چرا وقتی چنین قانونی وجود دارد، شرکت‌های هواپیمایی از دادن هر نوع جریمه بابت ابطال‌ها و تاخیر‌ها اجتناب می‌کنند و چطور است که مسافران باید جریمه‌های هنگفت روی بلیت را به شرکت‌های هواپیمایی پرداخت کنند و در مقابل شرکت‌ها به راحتی این ارقام را به مسافران پرداخت نکرده و به گونه‌ای برخورد می‌کنند که گویا دادن جریمه بخشی از روند آنان نیست.
یکی از دفاتر هواپیمایی در منطقه سهروردی به اقتصاد ۲۴ گفت که در بیش از یک دهه گذشته فعالیتشان حتی یک مورد را به یاد نمی‌آورد که ایرلاینی بابت تاخیر یا لغو پرواز و هزینه‌های تحمیل شده به مسافران جریمه‌ای پرداخت کرده باشد.
یک آژانس مسافرتی دیگر نیز به اقتصاد ۲۴ گفت: مردم همین که می‌توانند اصل پول خود را بگیرند نیز احساس خوشنودی می‌کنند.
این شرایط در حالی است که بسیاری برای بلیت هواپیمایی که کنسل شده است گاه بیش از یک ماه قبل پول پرداخت کرده اند و شاید جالب باشد اگر سازمان بازرسی کشور یکبار به حساب‌های این ایرلاین‌ها و پولی که در این حساب‌ها انباشته می‌شود و برای روز‌ها وجود دارد و در نهایت پروازی انجام نمی‌شود به مسافر با تاخیر بازپرداخته می‌شود نیز توجه کند.
هواپیما نیست پس عرضه و تقاضا متعادل نیست
اما در همین باره و تاخیر‌ها و کنسلی پرواز‌ها در ماه‌های اخیر و روزهای منتهی به پایان سال، علیرضا منظری، کارشناس هوانوردی که ۶ سال نیز نماینده جمهوری اسلامی ایران در سازمان بین المللی هوانوردی کشوری (ایکائو) بود، درباره به اقتصاد ۲۴ می‌گوید: «نکته مهم در این میان که باید به آن توجه شود بحث عرضه و تقاضا در کشور است. اینکه در روزهای پایانی سال همیشه درخواست برای بلیت هواپیما بیشتر بوده، مساله‌ای نیست که بتوان به آن بی توجه بود. با افزایش تقاضا‌ها در چند هفته اخیر و عدم وجود عرضه مناسب پس طبیعتا شرکت‌ها نیز تلاش می‌کنند که مسافران بیشتری را جا به جا کنند پس از هواپیما‌های محدودی که داریم نیز بیشتر در این میان استفاده می‌کنند و همین استفاده بیشتر از ناوگان مسافربری هواپیمایی کشور نیز باعث می‌شود که هواپیما‌ها بیشتر از قبل مشکل تامین قطعه و نگهداری پیدا کنند و همین باز باعث می‌شود که منجر به تاخیر بیشتر شود.»
منظری در ادامه می‌افزاید: «توجه کنید که شرکت‌های هواپیمایی نیز هیچ هواپیمای اضافه‌ای ندارند که در زمان لزوم و یا شرایط این گونه بتوانند از آن استفاده کنند و یا هواپیمایی برای جایگزینی در اختیار شرکت‌های هواپیمایی نیست.»
بیشتر بخوانید: بلیت هواپیما و قطار برای تعطیلات پیش رو کم آمد!
این مدیر اسبق هواپیمایی کشور در ادامه نیز درباره ارتباط بین افزایش قیمت و بحران ناواگان هوایی کشور به اقتصاد ۲۴ می‌گوید: «در سال‌های گذشته نیز عملا هیچ تناسبی بین افزایش قیمت و تقاضا و عرضه وجود نداشته است، چرا که می‌بینید در دو سال گذشته با افزایش بسیار هزینه ها، اما قیمت بلیت‌های هواپیما‌ها ثابت باقی مانده است و همین مساله نیز منجر به بیشتر شدن تقاضا شده است چرا که بسیاری از اشخاص با توجه به بالا رفتن میانگین قیمت ها، تصور می‌کنند که بهتر است با اندک هزینه اضافی از شبکه و ناوگان حمل و نقل پروازی کشور استفاده کنند.»
وی می‌افزاید: «همین که افزایش قیمت به نسبت تورم صورت نگرفته این یعنی تقاضا در این بخش افزایش پیدا کرده است و آن هم در حالی که در کل ناوگان هوایی نه افزایش ظرفیت داشته و نه افزایش تعداد هواپیما! همین تقاضای زیاد و عرضه کم، باعث بروز بحران می‌شود. کما اینکه اکنون اصلا قیمت بلیت و خدمات هواپیمایی با قیمت روز ارز و دلار هیچ تناسبی ندارد و این یعنی شرکت‌های هواپیمایی با توجه به هزینه‌ها توان بهبود وضعیت هواپیما‌هایی که به دلیل اشکال فنی از مدار خارج شده اند نیز ندارند.»
هزینه‌های تعمیر و نگهداری هواپیما دلاری است و دریافت‌ها ریالی
علیرضا منظری همچنین در ادامه می‌گوید: «بخشی از هزینه‌های شرکت‌های هواپیمایی مربوط به خرید از بیرون کشور است و وقتی این هزینه‌ها به دلار پرداخت می‌شود، خب مشخص است که امکان دادن خدمات درست و حتی به کارگیری همه توان موجود هم از دست می‌رود. وقتی قیمت دلار در این حد افزایش می‌یابد به تبع آن هزینه شرکت را نیز افزایش می‌دهد، کما اینکه می‌بینید در یک سال گذشته الباقی هزینه‌های ریالی کشور نیز افزایش یافته و کالا‌ها و دستمزد‌ها گران‌تر شده است و به همین تناسب قیمت هزینه نگهداری هواپیما‌ها و هزینه‌های شرکت‌های هواپیمایی نیز افزایش می‌یابد، اما در همین شرایط می‌بینید که دو سال است به شرکت‌های هواپیمایی اجازه افزایش قیمت بلیت هواپیما‌ها را نداده اند.»
این کارشناس در پاسخ به این سوال که شهروندان چرا باید تاوان لغو و کنسلی و تاخیر‌های چند ساعته را بدهند و آیا نباید شرکت‌های هواپیمایی از فروش بلیت در این شرایط اجتناب کنند نیز می‌گوید: «شرکت هواپیمایی باید حداقل یک هواپیمای رزرو برای این شرایط داشته باشد که به سرعت آن را جایگزین کند، اما مساله این است که با توجه به پایین بودن تعداد هواپیما‌های کشور و شلوغ بودن مسیر‌ها، احتمالا آن قدر تقاضا بوده که حتی هواپیمای خالی جایگزین نیز نداشته است.»
منظری همچنین درباره اینکه در چنین شرایطی چرا شرکت هواپیمایی از فروش بلیت اجتناب نمی‌کند، تصریح می‌کند: «مشکل این شده است که وقتی شرکت‌های هواپیمایی شرایط خود را توضیح می‌دهند و از فروش بلیت اجتناب می‌کنند نیز این اشکال به آنان گرفته می‌شود که این رفتار عمدی است و قصد دارند با این بهانه از جا به جایی مسافران جلوگیری کنند و اختلال ایجاد می‌کنند، اما حقیقت این است که بحران تحریم‌ها و عدم مدیریت صحیح منجر به وجود چنین شرایطی شده است.»
این مدیر سابق صنعت هوایی کشور در پایان با اشاره به جریمه‌های موجود برای شرکت‌های هواپیمایی به اقتصاد ۲۴ خاطرنشان می‌کند: «شرکت هواپیمایی برای لغو پرواز باید تا ۵۰ درصد و برای تاخیر بالای ۴ ساعت بنا به روند موجود باید تا ۳۰ درصد جریمه پرداخت کند و مسافر باید با بلیت ابطال شده در دفتر شرکت هواپیمایی حاضر شود و جریمه را دریافت کند.»