اقتصاد۲۴- طبق داده‌های مرکز آمار ایران، قیمت خوراکی‌ها و آشامیدنی‌ها در مقیاس میانگین، رشدی ۵، ۶۵ درصدی تجربه کرده است. البته وقتی تورم خوراکی‌ها را فقط دی ماه سال جاری با دی سال گذشته مقایسه می‌کنیم، می‌بینیم این رقم بیشتر است. داده‌های مرکز آمار رشد تورم دی را بیش از ۷۰ درصد اعلام کرده است. این آمار به خوبی نشان می‌دهد تخفیف‌هایی که دولت از طریق رسانه‌های حامی خود در بوق و کرنا کرده است حتی نیمی از رشد قیمت‌ها را نمی‌پوشاند. البته اگر تخفیفات اعلامی واقعی باشد، چون این شائبه وجود دارد که این تخفیفات واقعی نیست و امکان‌سنجی همه داده‌ها وجود ندارد.
حتی اگر این تخفیفات واقعی هم باشد، گزارش میدانی از فروشگاه‌های زنجیره‌ای نشان می‌دهد صرفا در یکسری از فروشگاه‌های زنجیره‌ای این طرح اجرا می‌شود و در یکسری دیگر خبری از طرح «فجر تا فطر» نیست. نکته قابل توجه دیگر اینکه در همه فروشگاه‌هایی که پوستر تبلیغاتی این طرح دیده می‌شود، طرح به طور کامل اجرا نمی‌شود، یعنی همه کالا‌های اساسی در همه فروشگاه‌ها تخفیف ندارند، حتی شیوه تخفیف هر فروشگاه هم متفاوت است. این تخفیفات هم از هیچ اصول خاصی تبعیت نمی‌کند.
البته در بین اقلام عرضه شده، کالا‌هایی که به اصطلاح تنظیم بازاری هستند؛ با قیمت یکسان عرضه می‌شود. عمده کالا‌های تنظیم بازای هم گوشت قرمز و مرغ، تخم‌مرغ، یکسری برنج‌ها و قند و شکر است. البته همان‌طور که گفته شد، شما هر روز هفته نمی‌توانید در فروشگاه نزدیک خانه‌تان با قیمت تنظیم بازاری این کالا‌ها را بخرید، چون در خیلی از فروشگاه‌ها همه این محصولات عرضه نمی‌شود؛ حتی گوشت قرمز هم در برخی فروشگاه‌ها یک هفته در میان است و در برخی اصلا عرضه نمی‌شود.
گذشته از تفاوت قیمت‌ها و نحوه عرضه کالا‌های اساسی، برند کالا‌هایی که در فروشگاه‌های مختلف برچسب تخفیف «فجر تا فطر» را دارند، هم متفاوت هستند. مثلا یک فروشگاهی یکسری برند لبنیات را تخفیف گذاشته و یک فروشگاهی فقط یک برند که آن‌هم در فروشگاه قبلی دیده نمی‌شود را تخفیف می‌دهد.
بیشتر بخوانید: کدام کالا‌ها گران می‌شوند؟
وقتی در فروشگاه‌های زنجیره‌ای تهران می‌چرخید، می‌بینید زمان اجرای طرح در هر فروشگاهی هم فرق دارد. این زمان کاملا سلیقه‌ای و براساس نظر هیات‌مدیره فروشگاه است. در برخی فروشگاه‌ها زمان اجرای طرح پایان ۱۴۰۰ است و در برخی دیگر زمان مشخصی برای آن اعلام نشده است. اما برخی رسما زمان اجرای طرح را عید فطر اعلام کرده‌اند.
حال اگر شما به دنبال تخفیف هستید، باید ترافیک مرکز به سمت جنوب یا شرق یا برعکس و حتی مرکز به غرب را پشت سر بگذارید تا بتوانید تخفیف کالا‌های موردنظر را به دست بیاورید.
چه کالا‌هایی تخفیف دارند؟
طبق اعلام سید سعید راد مدیرعامل شرکت بازرگانی دولتی کالا‌هایی که در طرح فجر تا فطر مشمول تخفیف ۱۰ تا ۲۵درصدی هستند، شامل گوشت منجمد، مرغ منجمد، قند و شکر است. در این طرح، پنیر یواف، ماست کم‌چرب یک کیلویی، شیر نایلونی کم‌چرب و شیر بطری کم‌چرب هم دیده شده است. طرح کره ۱۰۰ گرمی، روغن سرخ‌کردنی۸۱۰ گرمی و روغن پخت‌وپز ۸۱۰ گرمی نیز ازجمله کالا‌های موجود در طرح است. گفته می‌شود حبوبات، رب، تن‌ماهی، برنج، چای و برخی دیگر از کالا‌ها هم در این طرح هست.
ما گوشت تنظیم بازار نمی‌آوریم
قبل از اینکه وارد فروشگاه رفاه خیابان ولیعصر می‌شوید، پوستر طرح فجر تا فطر خودنمایی می‌کند. وقتی وارد فروشگاه می‌شوید، می‌بینید کالا‌های مخصوص «فطر تا فجر» را در یک گوشه و کنار هم و جدا از سایر کالا‌ها گذاشتند. کالا‌های یخچالی طرح هم با پلاکارد جدا کردند. وقتی لیست کالا‌های رفاه را با لیست کالا‌های اعلامی دولت مقایسه می‌کنید، می‌بینید ۵ قلم کالا وجود دارد که در طرح است. در این فروشگاه انواع روغن با ۱۰ درصد الی ۱۵ درصد تخفیف، قند فله با تخفیف ۱۰ درصد و برنج هندی، مرغ و تخم‌مرغ با قیمت تنظیم بازاری عرضه می‌شود.
در این فروشگاه گوشت قرمز را به دلیل اینکه معتقدند گوشت کم‌کیفیتی است، عرضه نمی‌کنند. یکی از فروشندگان بخش پروتئین به «اعتماد» می‌گوید: «ما گوشت قرمز تنظیم بازار نمی‌آوریم، چون صف طولانی ایجاد می‌کند. البته چربی زیادی هم دارد. این گوشت‌ها همان گوشت‌های منجمد وارداتی است که فقط شقه و نیم شقه می‌دهند. شما هم اگر می‌خواهید از آن گوشت بخرید باید بروید تربار و از صبح در صف باشید.»
وقتی در این فروشگاه بیشتر چرخ می‌زنید، همین کالا‌های محدود هم تا پایان سال ۱۴۰۱ تخفیف دارند. بنابراین طرح یک ماه زودتر از موعد مقرر در این فروشگاه به پایان می‌رسد.
فقط یک هفته برای ما گوشت آمد
اگر به فروشگاه کوروش خیابان مطهری هم سر بزنید، شما می‌توانید پوستر کوچکی از طرح «فجر تا فطر» را پشت شیشه ببینید. البته خیلی باید دقت کنید. همان‌طور که با دقت کالا‌ها را انتخاب کنید، چون در این فروشگاه غیر از گوشت، برنج، شکر و تخم‌مرغ تنظیم بازاری، فقط یک نوع لبنیات در قالب طرح عرضه می‌شود. بقیه کالا‌ها هم اگر تخفیفی داشته باشند، شرکتی است و در طرح نیستند.
درضمن با اینکه کالا‌های محدودی در این فروشگاه در قالب طرح «فجر تا فطر» عرضه می‌شود. اما شما نمی‌توانید در همه روز‌ها و هفته‌های اجرای طرح کالای موردنظر را پیدا کنید. مثلا در هفته دوم اجرای طرح در این فروشگاه، برنج و شکر تنظیم بازاری فروخته نمی‌شد. در یخچالش هم جای گوشت قرمز منجمد وارداتی خالی بود. یکی از فروشندگان این فروشگاه زنجیره‌ای می‌گوید: «این هفته فقط مرغ و تخم‌مرغ تنظیم بازاری داریم. گوشت قرمز فقط هفته اول طرح آمد و این هفته نیامده است. هفته دیگر هم معلوم نیست بیاید.»
او می‌افزاید: «این هفته لبنیات با برند «پگاه» داریم که تخفیف ۱۰ الی ۱۵ درصدی دارد.»
البته این مارک از لبنیات در هفته سوم بهمن در غرفه خودش در تربار جلال آل‌احمد، یکسری از کالاهایش را با ۲۵ درصد تخفیف عرضه می‌کرد. تخفیفی که فروشنده می‌گفت، ارتباطی با طرح دولت ندارد.
پس مراقب باشید، وقتی در کوروش چرخ می‌زنید و به دنبال کالای تخفیف‌دار دولتی می‌گردید، حتما از فروشنده‌های آن‌ها سوال کنید؛ چون در این فروشگاه هر هفته یکسری کالا عرضه می‌شود. حتی با وجود اینکه دستورالعمل عرضه کالا در همه فروشگاه‌های زنجیره‌ای که با یک برند کار می‌کنند، یکسان است. در برخی کوروش‌ها شما می‌توانید برنج و شکر تنظیم بازاری هم ببینید و در برخی دیگر نه.
طرح فجر تا فطر چی هست؟
خبری از طرح دولتی «فجر تا فطر» در فروشگاه جامبو خیابان نصر نیست. وقتی از یکی از فروشندگان فروشگاه سوال می‌کنیم می‌گوید «این طرح چی هست؟» وقتی برای او در مورد جزییات طرح می‌گویم، می‌گوید «طرح هنوز به ما نرسیده است. هنوز به ما در مورد این طرح اعلام نکرده‌اند.»
یکی از مشتریان این فروشگاه می‌گوید «این طرح برای یکسری از فروشگاه‌های خاص است؛ زیاد خودتان را خسته نکنید.» یکی دیگر از مشتری‌ها می‌گوید «وقتی قیمت یک کالا صددرصد رشد کرده حالا ۲۵ درصد تخفیف چه کمکی می‌کند؟»
فروشنده هم می‌گوید «ما تخفیف‌های خوبی داریم.»
همه تخفیف‌ها تا پایان طرح هست
وارد فروشگاه اتکا خیابان معلم که می‌شوید؛ جلوی درِ فروشگاه بنر بزرگی را می‌بینید که نشان از اعلام تخفیف‌های گسترده‌ای را می‌دهد. در این فروشگاه سرتان را به هر طرف که می‌چرخانید، برچسب‌های زرد تخفیف طرح دولتی «فجر تا فطر» را می‌بینید. تخفیفات شامل همه کالا‌های اساسی و غیراساسی است. طبق گفته یکی از فروشندگان این فروشگاه وابسته به سپاه تا پایان رسمی طرح ادامه دارد.
اما درصد تخفیفات در این فروشگاه بین ۶ درصد تا ۲۶ درصد است. برند‌هایی که در این فروشگاه کالا عرضه می‌کنند نسبت به فروشگاه‌های دیگر بیشتر است، اما این نشانه کیفیت خوب برند‌های عرضه شده در این فروشگاه نیست. همان‌طور که برند‌هایی که در فروشگاه‌های زنجیره‌ای دیگر عرضه می‌شد، به طور قطع باکیفیت نبود.
برای همین موقع خرید باید دقت کرد و فقط به تخفیف توجه نکرد، چون یک نکته مهم در جریان خرید از فروشگاه‌های زنجیره‌ای وجود دارد و آن اینکه آیا این فروشگاه‌ها تخفیف واقعی می‌دهند یا نه، چون همواره درمورد تخفیفات فروشگاه‌های زنجیره‌ای در همه مقاطع این شائبه مطرح بوده که چقدر تخفیف‌های آن‌ها واقعی است.
عکاسی از قیمت‌ها ممنوع
«عکاسی از قیمت‌ها ممنوع است؛ اگر می‌خواهی خرید کنی بخر» این جمله یکی از فروشندگان فروشگاه شهروند اتوبان جلال آل‌احمد است. او ادامه می‌دهد «شما از کجا هستید؟ شما فقط با اجازه مدیریت می‌توانید عکاسی کنید.» می‌گویم «برای خرید آمده‌ام ولی نیازمند یک لیست خرید هستم.» خودکار مشکلی و کاغذ سفیدی را از کیفم در می‌آورم تا از قیمت کالا‌هایی که در نزدیکی بخش اطلاعات است، نت بردارم. فروشنده می‌گوید «یادداشت‌برداری هم ممنوع.» از او فاصله می‌گیرم و بی‌توجه به اخطارهایش از قیمت حبوبات، برنج هندی، شکر، قند شکسته، روغن مایع و گوشت‌های تنظیم بازاری نت بر می‌دارم.
در این فروشگاه روغن مایع و روغن سرخ کردنی ۱۵ تا ۱۷ درصد تخفیف دارد. درضمن تخفیف شکر ۷ درصد، قند شکسته ۵۱ درصد و ماکارونی ۲۲درصد است. در این فروشگاه تُن ماهی با تخفیف ۱۸ درصد، رُب گوجه‌فرنگی با تخفیف ۲۹درصد و انواع حبوبات با تخفیف ۲۱ تا ۲۶درصد به فروش می‌رسد. وقتی در این فروشگاه چرخ می‌زنید می‌توانید انواع چای را هم با تخفیف ۱۹ تا ۲۶ درصدی ببینید. برنج هندی تنظیم بازاری هم مثل بقیه فروشگاه‌ها کیلویی ۳ هزار و ۵۰۰ تومان است.
یکی از فروشندگان این فروشگاه می‌گوید، طرح تا پایان عید فطر برقرار است. اما قیمت برخی کالا‌ها در برخی فروشگاه‌های شهروند تفاوت دارد.
سخن پایانی
طرح پرسروصدای فجر تا فطر برخلاف ادعای مقامات دولتی بسیار محدود در برخی فروشگاه‌های دولتی اجرا می‌شود. طرحی که در همان فروشگاه‌ها محدود هم با تفاوت بسیار زیاد نسبت به تورم ماه‌های اخیر عرضه می‌شود و از نگاه بسیاری از شهروندان تهرانی کمکی به مردم در جریان خرید کالا‌های اساسی‌شان نمی‌کند.