اقتصاد۲۴-امروز قیمت دلار عقب‌نشینی کرد. این اسکناس آمریکایی در دو روز گذشته رشد پلکانی داشت. ساعت ۱۱ امروز طی مراسمی مرکز مبادله ارز و طلا توسط رئیس کل بانک مرکزی راه‌اندازی شد. آغاز به کار همراه با تاخیر این سامانه منجر به کاهش محدود قیمت دلار در بازار ارز آزاد شد.
مرکز مبادله ارز و طلا جایگزین بازار آزاد شد
ساعاتی بعد از رونمایی از سامانه مذکور نخستین قیمت دلار در سایت بازار متشکل درج شد. به این ترتیب قیمت دلار با عنوان «دلار اسکناس» ۴۱ هزار و ۵۴۹ تومان و «دلار حواله» با نرخ ۳۶ هزار و ۱۳۰ تومان در تابلو سایت بازار متشکل درج شد.
هدف بانک مرکزی از راه‌اندازی مرکز مبادله ارز و طلا، جایگزینی برای بازار ارز آزاد است. این مرکز دارای چندین تالار معاملاتی برای عرضه ارز و طلا خواهد بود. در مرحله نخست تالار ارز خدماتی و تالار حواله مرکز مبادله ایران گشایش شده و فعالیت آن شروع خواهد شد.
ایجاد مرجعیت قیمت، افزایش حجم معاملات رسمی و سهولت دسترسی متقاضیان بازار ارز و طلا از مهمترین اهداف کلان مرکز مبادله ارز و طلای ایران عنوان شده است.
این در حالی است که ساعاتی قبل از راه‌اندازی رسمی مرکز مبادله ارز و طلا و یک روز پس از توقف معاملات از سوی بازار متشکل ارزی، برخی رسانه‌ها از توقف فروش ارز با ارائه کارت ملی خبر داده‌اند.
نکته مهم در سیاست‌های جدید ارزی بانک مرکزی این است که از این پس دیگر این بانک، ارز برای فروش با کارت ملی در اختیار صرافی‌ها قرار نمی‌دهد؛ البته صرافی‌ها می‌توانند از منابع داخلی خودشان در همان سرفصل ارز از مردم بخرند و به مردم بفروشند.
مدیریت روسی برای دلار
بانک مرکزی مدعی شده است در صورت اجرای موفق این مدل، امکان ریزش‌های سنگین در بازار ارز و بازیابی ارزش پول ملی مشابه آنچه در روسیه اتفاق افتاد محقق خواهد شد.
ارزش روبل روسیه در روز‌های پس از حمله روسیه به اوکراین در فوریه ۲۰۲۲ (اسفند ۱۴۰۰) و به‌دنبال اعمال تحریم‌های غرب، سقوط کرد. در آن بازه ارزش روبل به ازای یک دلار آمریکا به سرعت از حدود ۷۸ به ۱۳۸ کاهش پیدا کرد.
از آن زمان، تحریم‌ها تشدید شد و هنوز هیچ نشانه‌ای از پایان جنگ نیز دیده نمی‌شود، اما اتفاق غیرمنتظره‌ای برای روبل رخ داد. اکنون پول روسیه قوی‌تر از زمان آغاز جنگ است.
آیا ریال ایران هم می‌تواند مسیر روبل را طی کند؟ این موضوع را باید در نظر داشت که روبل روسیه پیش از جنگ هم پول قدرتمندی محسوب و تحت نظام تک‌نرخی مبادله می‌شد که از رانت و دلالی در این حوزه تا حد زیادی مصون بود.
بازار ارز انتظاری شد
با حذف دلار سهمیه‌ای و توقف فروش دلار و یورو و مقاومت قیمت دلار به کانال بالاتر و عدد رُند، فضای بازار معاملات ارز انتظاری است.
معامله‌گران معتقدند اگر این مرکز بتواند تمام نیاز‌های بازار را پاسخ دهد در طولانی مدت کارایی خواهد داشت. اما اگر محدودیت داشته باشد فقط منجر به اصلاح قیمت در کوتاه‌مدت خواهد شد و درمان نیست.
بازارساز فعلا ابزار کنترلی جدی در دست ندارد. تاثیرپذیری ارز از مرکز مبادله ارز و طلا به عملکرد آن در روز‌های آینده بستگی دارد. بازار، باز هم به موضوع مذاکرات هسته‌ای تاکید دارد و موثرترین متغیر را برجام و به ثمر نشستن آن می‌داند.
امروز قیمت دلار در بازار‌های موازی در پله ۹ کانال ۴۰ هزار تومان نوسان داشت. قیمت دلار هرات به ۴۹ هزار و ۲۵۰ تومان رسید و سلیمانیه اندکی بالاتر و با قیمت ۴۹ هزار و ۶۳۰ تومان معامله شد.
درهم امارات که گفته می‌شد روند صعودی دلار تهران را در روز‌های گذشته رقم زده، امروز کاهش داشت. حواله درهم که روز گذشته ۱۴ هزار تومانی شد، امروز با قیمت ۱۳ هزار و ۸۰۰ تومان معامله شد.
اثر افزایشی حرف‌درمانی در بازار
در همین راستا فردین آقابزرگی کارشناس بازار‌های مالی درباره روند روز‌های گذشته قیمت دلار و مرکز مبادله ارز و طلا به تجارت‌نیوز گفت: «رشد اقتصادی، حجم نقدینگی، درصد رشد حجم نقدینگی و تورم، متغیر‌های تعیین‌کننده مختصات قدرت پول ملی در هر کشور را تعیین می‌کنند. اینکه کسی توانمندی یا مازاد ارزی داشته باشد تا با حرف‌درمانی این متغیر‌ها را کنترل کند، بعید است.»
وی افزود: «با تورم بیش از ۵۰ درصدی، طرح موضوعی مانند اینکه ما خزانه‌مان پر است، سیاست داریم و می‌توانیم هر موقع خواستیم بازار ارز را کنترل و قیمت تعیین کنیم به جز اینکه اثر ملتهب کننده‌تر در بازار به جا بگذارد، فایده‌ای ندارد.»
این کارشناس اقتصادی به رشد نقدینگی اشاره کرد و افزود: «نقدینگی کشور ۶ هزار و ۱۰۰ همت است و رشد اقتصادی منفی داریم، بعد انتظار داریم قیمت دلار پایین بیاید.»
آقابزرگی با تاکید بر اینکه با حرف نمی‌توانیم آمارسازی کنیم گفت: «ارزپاشی در دوره‌ای بسیار کوتاه مدت قیمت را پایین می‌آورد؛ نهایتا رانت ایجاد می‌شود و بلافاصله بازار با نظام عرضه و تقاضا و سایر متغیر‌ها تعادل خود را به دست می‌آورد.»
وی یادآور شد: «چنانچه اخبار منفی مانند افزودن تحریم‌ها را داشته باشیم، قطعا بیش از اندازه‌ای که عوامل بنیادی روی نرخ ارز تاثیرگذار است، تشدید قیمت‌ها را خواهیم داشت.»
این کارشناس بازار‌های مالی به نرخ محاسباتی قیمت دلار در بازار لوازم خانگی، الکترونیک، خودرو و کلیه محصولات وارداتی اشاره و خاطرنشان کرد: «قیمت کالا‌های مذکور با دلار چند کانال بالاتر از قیمت فعلی معامله می‌شود؛ بنابراین قیمت دلار نه با صحبت‌های فرزین و نه راه‌اندازی انواع سامانه‌ها و نه با صحبت‌هایی مثل تحریم و رفع تحریم که پیش‌تر به عنوان پمپاژ اخبار مثبت از آن یاد می‌شد؛ تعیین می‌شود.»
دیدگاه غیر سازنده بانک مرکزی
وی با تاکید بر اینکه پول قیمت دارد و با دستور تعیین نمی‌شود، گفت: «تصور رئیس کل بانک مرکزی بر این است که، چون بیش از ۹۰ درصد ارز توسط دولت به صورت دستوری و قیمت‌گذاری در نیما و سایر حوزه‌های واردات و صادرات تبادل می‌شود، نرخش هم دست من است. این در حالی است در عمل دلار راه خود را می‌رود.»
آقابزرگی درباره راهکار برون‌رفت از وضعیت فعلی بازار ارز و مدیریت قیمت‌ها گفت: «کاهش هزینه تولید، کنترل حجم نقدینگی، انضباط مالی و اجرای برنامه‌های توسعه اقتصادی مواردی است که باید برای کنترل قیمت ارز رعایت شود. این در حالی است که برنامه ششم برنامه خوبی بود، اما به درستی اجرا نشد.»
وی در ادامه توضیح داد: «در سال آینده دولت حدود ۶۰۰ همت کسری بودجه دارد، با سه هزار و ۱۰۰ همت بودجه شرکت‌ها و موسسات دولتی که پیش‌بینی شده و نسبت به سال گذشته ۵۱ درصد رشد دارد، به وضوح می‌توانیم بگوییم از نقطه صفر تا پایان یک بازه زمانی یک ساله مثلا ۱۴۰۲ حداقل ۵۰ درصد رشد را روی نرخ‌های ارز خواهیم داشت.»