اقتصاد۲۴- میناسادات حسینی: محمدرضا فرزین، رئیس کل بانک مرکزی در حالی اعلام کرده قیمت دلار آزاد را قبول ندارد که به نظر می‌رسد بازار غیررسمی سال‌هاست وقعی به این سخنان مسئولان اقتصادی کشور نمی‌گذارد و راه خود را می‌رود.
به گزارش اقتصاد ۲۴، قیمت دلار در بازار غیررسمی یعنی تنها یک روز پس از راه اندازی مرکز مبادله ارز و طلای ایران (ناخدا) در حالی به ۵۱ هزار و ۵۰۰ تومان رسیده که رئیس کل بانک مرکزی ادعای عجیب همیشگی خود را مطرح کرده و مدعی کاهش قیمت ارز و دلار با راه اندازی سامانه جدید شده است.
اما سوال اصلی این است که آیا قیمت دلار با وجود راه اندازی این سامانه توسط بانک مرکزی مسیر کاهشی در پیش می‌گیرد و دلاربازان نقره داغ می‌شوند یا شاهد جهش‌های ارزی خواهیم بود؟
بیراهه بانک مرکزی در سرکشی قیمت دلار
سهراب دل انگیزان، اقتصاددان و عضو هیات علمی دانشگاه رازی کرمانشاه در این رابطه به اقتصاد ۲۴ گفت: وقتی بانک مرکزی در طول ۴۰ روز، ۶.۸ میلیارد دلار را به قیمت ۲۸۵۰۰ تومان توزیع می‌کند و هیچ تاثیری روی قیمت دلار و ارز در بازار ندارد، چطور می‌خواهد با تاسیس یک سامانه دیگر قیمت دلار را کنترل کند؟
وی در مورد پیش بینی قیمت دلار گفت: به نظر نمی‌آید این نوع سیاست‌ها که بخش اسکناس دلار را پشتیبانی نمی‌کند تاثیری آنچنانی روی قیمت دلار و ارز داشته باشد.
شعله ور شدن انتظارات تورمی و قیمت دلار
به گفته این اقتصاددان، افزایش قیمت دلار به دلیل نااطمینانی و انتظارات تورمی است.
دل انگیزان ادامه داد: نااطمینانی و انتظارات تورمی زمانی اوج می‌گیرد که بخش‌های غیرمولد فعالیت بزرگتری دارد؛ بنابراین مردم به فعالیت‌های دارای تولید و ارزش افزوده بی اعتماد می‌شوند و به سمت فعالیت‌های دلالی روی می‌آورند.
قیمت دلار و ارز اهرم اقتصاد ایران شده است
عضو هیات علمی دانشگاه رازی کرمانشاه در گفتگو با اقتصاد ۲۴ در مورد تاثیر راه اندازی مرکز مبادله ارز و طلای ایران بر قیمت دلار اظهار کرد: مداخلات دولت در اقتصاد در هر شرایطی انحراف منابع ایجاد می‌کند؛ اما اگر وضعیت انحراف منابع موجود به قدری بزرگ باشد که بتواند اقتصاد را به مخاطره بیندازد، آن وقت مداخله دولت باید به سمت و سویی باشد که این انحراف را کاهش دهد.
دل انگیزان با طرح این سوال که انحراف در بازار ارز خوب است یا بد؟ پاسخ داد: انحراف بد است، زیرا نرخ ارز به اهرم اقتصاد ایران تبدیل شده است. هرگاه نرخ ارز تغییر می‌کند هر ایرانی تمام زندگی خود را با آن تطبیق می‌دهد.
زنگ خطر خروج پول ملی از معاملات کلان کشور
این اقتصاددان با هشدار نسبت به معاملات دلاری در ایران به اقتصاد ۲۴ گفت: این مساله باعث شده تصمیمات واحد‌ها و فعالان اقتصادی تغییر کند و این تغییر تصمیمات ممکن است به سمت و سویی برود که اقتصاد دلاریزه شود و پول ملی از دور خارج شود.
دل انگیزان با بیان اینکه حتی احتمال از دور خارج شدن ریال در معاملات کلان خیلی زیاد است، ادامه داد: معاملات کلان ملک در تهران همین الان هم با دلار انجام می‌شود و زنگ خطر بزرگ خروج پول ملی از معاملات به صدا درآمده است؛ بنابراین اگر دولت در بازار ارز و دلار مداخله کند باید به سمت و سوی کاهش این انحراف باشد یعنی اجازه کاهش ارزش ریال را ندهد.
خطر بودجه‌های غیرمولد در اقتصاد
عضو هیات علمی دانشگاه رازی کرمانشاه به اقتصاد ۲۴ گفت: در بودجه دو بخش بودجه مولد و غیرمولد داریم. بودجه مولد آن بخش از بودجه است که در دولت صرف می‌شود و از طریق آن ارزش افزوده در اقتصاد ایران شکل می‌گیرد. بودجه غیرمولد آن بخش از بودجه است که از طریق هزینه‌کرد آن، ارزش افزوده‌ای نصیب فعالان اقتصادی یا از طریق آن‌ها تولید نمی‌شود.
بیشتر بخوانید: شوک شبانه اتحادیه اروپا به قیمت دلار
دل انگیزان ادامه داد: در بودجه سال‌های گذشته، سهم بودجه مولد بسیار کوچک شده و سهم بودجه غیرمولد، بزرگ. وقتی سهم غیرمولد در بودجه بزرگ می‌شود، توزیع رانت و فساد اداری و نفوذ در قدرت را گسترش می‌دهد و موجب انحراف بیشتر منابع می‌شود.
دیدگاه غیر سازنده بانک مرکزی
این اقتصاددان با اشاره به نفوذ بخش غیرمولد در چانه زنی‌های سیاسی، به اقتصاد ۲۴ گفت: بنابراین بخش غیرمولد سهم‌های بزرگتری می‌خواهد که این مساله موجب می‌شود هر ساله دولت با کسری بودجه‌های بزرگ و بزرگتری مواجه شود و چون بخش غیرمولد رشد کرده و بخش مولد رشد نکرده، عرضه کالا و خدمات را در جامعه کاهش می‌دهد.
دل انگیزان با اشاره به اینکه دولت مجبور می‌شود برای جبران این نیاز‌های بخش‌های غیرمولد چه در بودجه و چه در بیرون بودجه، خلق پول کند، ادامه داد: این کار ارزش ریال را از بین می‌برد و قیمت دلار را افزایش می‌دهد.
دلار پناهگاه پول‌های مردم شد
به گفته عضو هیات علمی دانشگاه رازی کرمانشاه، کشور‌های دیگر در فضای بین المللی فقط حاضرند با بخش مولد ما کار کنند نه غیرمولد؛ بنابراین آن‌ها هم در روابط بین الملل ما را کنار می‌گذارند و این مساله باعث دوری بیشتر ما از بازار‌های بین المللی می‌شود.
دل انگیزان افزود: وقتی از بازار‌های بین المللی دور شدیم، قاعدتا انتظارات تورمی و ضریب بی اعتمادی هم افزایش می‌یابد. ازاینرو صاحبان پول به یک قدرت خرید بین المللی پناه می‌برند که دلار است؛ لذا ناخوادآگاه مردم به دلار پناه می‌برند. با این دید دوباره ارزش ریال به شدت کاهش پیدا می‌کند.
سامانه ناخدا، سامانه نیما، سامانه سنا و... دردی را درمان نمی‌کند
این اقتصاددان با اشاره به اینکه با کار‌های کوتاه مدت و دفعتی نمی‌شود افزایش قیمت دلار را مهار کرد، به اقتصاد ۲۴ گفت: بانک مرکزی ده‌ها بار بازار‌های موازی در ارز درست کرده، ده‌ها بار سامانه‌های مختلف نیما و سنا و الان «سامانه ناخدا» درست کرده، ده‌ها بار دلار جهانگیری، دلار فرزین، دلار چند نرخی و... داشته غافل از اینکه قضیه در جای دیگر خراب است.
دل انگیزان با ارائه دو راهکار برای مهار جهش‌های ارزی گفت: راه حل این است که به سمت کاهش و کوچک کردن حجم و سهم بودجه‌های غیرمولد در کل بودجه دولت حرکت و در وهله دوم روابط مان را با خارج از کشور ترمیم کنیم.