اقتصاد۲۴- «اینستکس تعطیل شد» این اتفاق در حالی است که این طرح ابزار ویژه مالی بود که در ژانویه ۲۰۱۹ توسط کشورهای فرانسه، آلمان و بریتانیا برای تسهیل تجارت غیر دلاری با ایران ایجاد شد.
پنج‌شنبه شب بود که تروئیکای اروپایی در بیانیه‌ای مشترک اعلام کردند که ابراز حمایت از مبادلات تجاری با ایران یا به اصطلاح «اینستکس» منحل شده است.
به گزارش اقتصاد۲۴ ، در بیانیه تروئیکای اروپایی که توسط سایت دولت انگلیس منتشر شده آمده است: «سهامداران اینتکس - بلژیک، دانمارک، فنلاند، فرانسه، آلمان، هلند، نروژ، اسپانیا، سوئد و انگلیس - تصمیم به منحل کردن اینستکس گرفته اند.»
سه کشور اروپایی در این بیانیه نوشتند: «اینستکس در سال ۲۰۱۹ توسط فرانسه، آلمان و انگلیس راه اندازی شد تا تجارت قانونی میان ایران و اروپا به ویژه در زمینه بشردوستانه را تسهیل کند. طی چهار سال اخیر، اینستکس به طور مداوم تلاش کرده تا تبادلات تجاری میان ایران و اروپا را تسهیل کند. تقاضای قوی از سوی صادرکنندگان اروپایی - عمدتا در بخش بشردوستانه - برای استفاده از سازوکار اینستکس وجود داشت.»
مَقر اینستکس در پاریس و ریاست آن بر عهده پر فیشرِ آلمانی، از مدیران پیشین کومرتس بانک بود که در تاریخ هفتم تیر ماه ۱۳۹۸ با اعلام سید عباس عراقچی سازوکار مالی اینستکس عملیاتی و در اسفند ۱۴۰۱ تصمیم به تعطیلی آن گرفته شد.
تبعات تعطیلی اینستکس بر اقتصاد ایران
مهدی مطهرنیا در گفتگو با اقتصاد۲۴ درباره تبعات تعطیلی اینستکس بر اقتصاد ایران اظهار داشت: اینستکس شروع نشده بود که تمام شود. در واقع اروپایی‌ها از همان اول می‌دانستند، این طرح کارایی چندانی ندارد. با این حال باید بپذیریم، آنچه که امروز در ارتباط با ایران در جامعه جهانی رخ می‌دهد، وضعیت ایران را در خوف و رجاء قرار داده است. از یک سو نظام قدرت در جهان و کلوپِ کشورهای بزرگ نشان می‌دهد جهان برای معامله بزرگ در شکل دهی به نظم نوین آماده می‌شود. در همین راستا چین پا به میدان گذاشته است و به عنوان کشوری کمونیستی بین دو قطب اسلامی، یعنی ایرانِ شیعی و عربستانِ اهل تسنن مصالحه ایجاد می‌کند تا نظام اندیشگی در قرن بیستم شاهد تصویری گران سنگ باشد و بحران ۷ ساله به پایان برسد.
بیشتر بخوانید: نگاه دولت سیزدهم به چین و روسیه عجیب است/ بدون دیپلماسی، توسعه اقتصادی امری محال است
تحلیلگر نظام بین الملل در ادامه گفت: در واقع باید اذعان داشت، چین در کنار آمریکا، انگلیس، فرانسه، آلمان و روسیه کلوپ قدرت جهانی را تشکیل می‌دهند، لذا از یک طرف تلاش می‌شود، مساله ایران در منطقه حل شود، آن‌هم در حالی که چالش‌های ایران با نظام بین الملل تشدید می‌شود تا بتوان اینطور گفت، این نشانه ایجاد تصویر بزرگ در رابطه با تهران است. تهران در فشار‌هایی ناشی از تحریم‌های فلج کننده با نابسامانی درونی و تزلزل در مدیریت سیاسی روبرو است و بر آن است که مشکلات منطقه‌ای را رفع کند که الزام این مهم عقب نشینی از مواضع قبل است.
وی افزود: لایه بعدی ورود ایران به مسائل، مربوط به مناسبات بین المللی و البته پذیرش نظام جهانی آینده است؛ لذا اکنون تخم مرغ ایران در سبد معامله جهانی در حال استقرار است. چین، روسیه، انگلیس، فرانسه، آلمان و البته آمریکا در این بازی نقشی اساسی دارند. با این توضیح که در محوریت آن‌ها ایالات متحده قرار دارد که به نظر می‌رسد، این بار به راحتی با ایران وارد مذاکره نشود؛ لذا از یک سو شاهدیم که عربستان به واسطه احتمال خطرات ناشی از برخورد نظامیِ تهران- تل آویو، سعی اش را به کار گرفته است، اختلاف با ایران را با میانجی گری چینی‌ها سریع‌تر حل و فصل کند.
مطهرنیا تصریح کرد: همچنین چین دنبال این است، تضمینی در ارتباط با عدم حمله ایران به منافعش در عربستان بگیرد. در این بین اسرائیل هم عملاً در حال گام برداشتن به سمت ایجاد فضای نظامی علیه تهران است. غرب نیز در ادامه اتحادی که علیه تهران و مسکو دارد، تلاش می‌کند با بزرگنمایی جنگ اوکراین و خرید و فروش تسلیحات بین ایران و روسیه و همچنین بحث پهپاد‌های ایرانی و همچنین شکستِ مذاکرات برجام، ایران را یا دست بسته پشت میز مذاکره بنشاند یا زمینه‌های هجمه مناسبت‌تر در گام‌های بعدی از منظر نظامی علیه ایران را فراهم کند.
این کارشناس مسائل بین ایمللی توضیح داد: باید این رفتار‌ها و کنش‌ها را در تصویری بزرگ دید. در واقع اجزای آن را نمی‌توان در چارچوبی بی معنا از منظر استراتژی نگاه کرد. پس باید گفت، اگرچه اینستکس از اول هم در بازار بین المللی جدی نبود، اما اعلام شکست و برچیده شدن آن فضایی را ایجاد خواهد کرد که از نظر بین المللی، ایران را با جنبه‌های روانی ناشی از پایان اینستکس روبرو می‌سازد و این پیام آشکار را صادر می‌کند که ایران باید مذاکرات برجام جدید را بدون قید و شرطی بپذیرد. روندی که در حال حاضر شکل گرفته است فضا را برای به ثمر رسیدن میانجی‌گری‌های احتمالی در راستای توافق هسته‌ای فراهم می‌کند.
مطهرنیا در پایان گفت: شرح این شرایط مویدِ این موضوع است که دولت انقلابی پیش از این هرگونه مذاکره را سازشی ذلت بار می‌خواند و این بار ورود به بحث توافق را اقدامی عزتمندانه و توفیقی بزرگ و مثال زدنی معرفی می‌کند.