اقتصاد۲۴- الهام عندلیب‌مقدم: گال، یک بیماری پوستی همراه با خارش است که توسط انگلی به نام هیره خارشی با نام علمی سارکوپتس اسکابئی (Sarcoptes scabiei) به وجود می‌آید.
این بیماری تنها انسان را درگیر نمی‌کند، بلکه در حیواناتی مانند سگ و گربه نیز دیده می‌شود. این احتمال وجود دارد که پوست انسان‌ها با قرار گرفتن در معرض حیوانات مبتلا به گال، واکنش‌هایی از خود نشان دهد، اما به طور کلی، یک انسان نمی‌تواند این بیماری را به طور کامل و به شدت زمانی که از یک انسان دیگر می‌گیرد، از یک حیوان دریافت کند.
عامل بیماری گال
این بیماری پوستی از هجوم کنه‌های هشت‌پای بسیار ریزی ایجاد می‌شود که فقط با میکروسکوپ قابل مشاهده هستند. نوع ماده این موجودات، برای تغذیه در پوست فرو رفته و پس از ایجاد کانال‌هایی در زیر پوست، تخم‌گذاری می‌کند. لارو‌ها پس از بیرون آمدن از تخم به سطح پوست آمده و در سراسر بدن پخش می‌شوند.
راه های انتقال بیماری گال
بیماری گال یک بیماری بسیار مسری است و به‌راحتی از طریق تماس مستقیم پوست می‌تواند از یک فرد به فرد دیگر منتقل شود. البته دست دادن لحظه‌ای با فردی که مبتلا به بیماری است، احتمال ابتلا را چندان افزایش نمی‌دهد، اما اگر تماس دست به مدت پنج تا ده دقیقه باشد، احتمال بروز بیماری افزایش می‌یابد. در واقع هر چه مدت زمان تماس پوستی بیشتر باشد، احتمال انتقال نیز بیشتر خواهد بود.
البته تماس پوستی تنها راه انتقال نیست، بلکه وسایل فرد مبتلا مانند البسه، مبلمان، رختخواب و مکان‌هایی که افراد در آن با یکدیگر در تماس نزدیک هستند، نیز می‌تواند وسیله انتقال این انگل باشد. احتمال انتقال از طریق آب استخر بسیار پایین است.
گال یک بیماری آمیزشی نیست. اما باید توجه داشت که خوابیدن یا برقراری رابطه جنسی با فرد مبتلا، احتمال بروز بیماری را افزایش می‌دهد.
انواع بیماری گال
فقط یک نوع کنه است که باعث آلودگی به گال می‌شود، اما این کنه می‌تواند انواع بیماری گال را ایجاد کند که عبارتند از:
گال معمولی: این نوع شایع‌ترین نوع بیماری گال است و باعث خارش دست، مچ دست و کمر می‌شود، اما پوست سر و صورت را آلوده نمی‌کند.
گال گره‌ای: این نوع گال، منجر به بروز خارش و برآمدگی در زیربغل، کشاله ران و اطراف ناحیه تناسلی می‌شود.
گال پوسته‌دار یا گال نروژی: این نوع گال نسبت به انواع دیگر، شدیدتر و بسیار مسری است. افراد مبتلا به گال عادی که به دلیل بیماری ایدز یا مصرف دارو‌های استروئیدی و شیمی درمانی سیستم ایمنی ضعیفی دارند، می‌توانند به این نوع گال مبتلا شوند. گال نروژی به همان روش گسترش گال معمولی، گسترش می‌یابد. کنه‌ها به راحتی بر سیستم ایمنی بدن غلبه می‌کنند و با سرعت بیشتری تکثیر می‌یابند. در این حالت بر روی بدن بیمار لایه ضخیمی از پوست ایجاد می‌شود که در این پوسته هزاران کنه و تخم کنه وجود دارد. این پوسته‌ها گسترده، خاکستری و ضخیم هستند و در اثر لمس، تکه‌تکه می‌شوند.
چه کسانی بیشتر در خطر ابتلا به بیماری گال هستند؟
بیماری گال مختص رده سنی خاصی نیست، اما اغلب در کودکان و افراد جوان دیده می‌شود. مواردی نیز هستند که درصد ابتلا به بیماری را افزایش می‌دهند مانند:
• افزایش سن
• سوء تغذیه
• بیماری‌های عصبی
• نقص ایمنی
علائم و نشانه های بیماری گال
پس از قرار گرفتن در معرض انگل، ممکن است چهار تا هشت هفته طول بکشد تا علائم ظاهر شود. این علائم معمولاً در افرادی که قبلاً به این بیماری مبتلا شده‌اند، سریع‌تر بروز پیدا می‌کند.
ظهور لکه‌های قرمز همراه با خارش، واکنش بدن به هجوم این حشرات است. خارش شدید در ناحیه‌ای اتفاق می‌افتد که انگل پنهان می‌شود و ممکن است این حالت، شب‌ها هنگام خواب بیشتر احساس شود. خارش شدید ممکن است باعث آسیب پوستی و بروز عفونت‌های باکتریایی مثل زرد زخم شود. زرد زخم نوعی عفونت سطحی پوست است که در بیشتر موارد توسط باکتری استافیلوکوکی یا باکتری استرپتوکوکی به‌وجود می‌آید.
به‌طور کلی علائم بیماری عبارتند از:
• خارش: یکی از شایع‌ترین علائم بیماری است که می‌تواند شدید باشد و شب‌ها بیشتر احساس می‌شود.
• راش: زمانی‌که انگل داخل پوست پنهان می‌شود، سوراخ‌هایی در چین‌های پوست ایجاد می‌کند که در برخی موارد ممکن است همراه با تاول باشد.
• زخم: زمانی ایجاد می‌شود که پوست به دلیل خارش زیاد، خراشیده می‌شود و زخم باز می‌تواند منجر به زرد زخم شود.
• پوسته‌های ضخیم: بیماری گال همراه با پوسته، شکل شدیدی از بیماری است که در آن، صد‌ها تا هزاران تخم انگل در پوست بیمار یافت می‌شود.
شایع‌ترین نواحی آلودگی در کودکان و بزرگ‌سالان عبارت است از:
اطراف ناخن‌های دست، ما بین انگشت‌ها، قسمت داخلی مچ دست، آرنج، زیر بغل، سینه‌ها به‌خصوص اطراف نوک سینه، خط کمر، اندام تناسلی در مردان، باسن، زانوها، کف پا.
در نوزادان نیز در نواحی پوست سر، صورت، گردن، کف دست و پا علائم دیده می‌شود و ممکن است نوزادان مبتلا دچار مشکلات خواب و خوراک شوند.
مدت ماندگاری علائم بیماری گال
انگل‌های گال می‌توانند به مدت یک تا دو ماه در کودکان و بزرگ‌سالان زنده بمانند، اما اگر روی بدن فرد نباشند، بعد از ۷۲ ساعت خواهند مرد. دوره بیماری بسیار کوتاه است، زیرا سیستم ایمنی بدن بیمار به سرعت واکنش نشان می‌دهد.
این بیماری به راحتی نسبت به درمان واکنش نشان داده و انگل‌ها به سرعت با دارو‌های تجویز شده از بین می‌روند. البته ممکن است خارش یا راش در ابتدا کمی شدت بگیرد، اما بعد از گذشت چهار هفته پوست بهبود پیدا می‌کند.
اگر علائم بیش از چهار هفته همچنان ادامه داشته باشد این بدان معناست که انگل‌ها همچنان باقی مانده‌اند و درمان باید ادامه پیدا کند.
پیشگیری از بیماری گال
نداشتن تماس پوستی و عدم استفاده از وسایل فردی که مبتلا به بیماری است، یکی از موثرترین روش‌ها در پیشگیری از ابتلا به بیماری است. با این حال، ممکن است رعایت این مورد در اعضای یک خانواده سخت باشد، چرا که گاهی امکان دارد فرد مبتلا، ناقل بوده، ولی چهار تا هشت هفته هیچ‌گونه علائمی نداشته باشد.
برای پیشگیری باید تمامی لباس‌ها، حوله‌ها و ملحفه‌های فرد درگیر با بیماری، با آب گرم و صابون شسته شود و با حرات زیاد خشک شود. در صورت عدم امکان شستن برخی وسایل، باید آن‌ها را در یک کیسه پلاستیکی گذاشته و تا چند هفته دور از دسترس قرار داد، در این‌صورت انگل‌ها بعد از چند روز بدون غذا خواهند مرد.
تشخیص بیماری گال
بیماری گال را می‌توان با وجود راش‌های معمولی و خارش‌های تشدید شونده به‌خصوص در شب، تشخیص داد، ولی تشخیص قطعی زمانی است که شواهدی از وجود انگل‌ها نیز مشاهده شود. برای این کار پوست در قسمت سوراخ‌ها، به وسیله چاقوی جراحی خراش داده می‌شود تا امکان مشاهده و بررسی انگل‌ها و تخم‌ها فراهم شود.
البته ممکن است شناسایی سوراخ‌ها سخت باشد. در برخی موارد، استرچ مارک‌ها با سوراخ‌ها اشتباه گرفته می‌شود. در صورتی‌که مشخصات فیزیکی بیماری به راحتی مشاهده نشود، درمان بدون انجام تست خراش پوستی آغاز خواهد شد.
آزمایش واکنش زنجیره‌ای پلیمراز (PCR)، تستی است که به منظور شناسایی مواد ژنتیکی انگل‌ها و زمانی‌که تشخیص دشوار است، انجام می‌شود. در صورتی‌که پزشک به دیگر بیماری‌های پوستی مشکوک باشد، بیوپسی و نمونه‌برداری از پوست، روش دیگر تشخیص بیماری است.
درمان بیماری گال
علایم بیماری را می‌توان با مرطوب نگه داشتن پوست با استفاده از برخی لوسیون‌ها، کمپرس یخ و دوری از استرس با ورزش و مدیتیشن کاهش داد، ولی انگل‌های عامل بیماری، بدون گذراندن مراحل درمان، بدن میزبان را ترک نخواهند کرد. از آن جایی‌که بیماری گال به سرعت پخش می‌شود و انتقال می‌یابد، درمان برای تمام اعضای خانواده و افرادی که با فرد درگیر در ارتباط نزدیک بوده‌اند، در نظر گرفته می‌شود، حتی اگر هیچ‌گونه علامتی دیده نشود.
درمان این بیماری پوستی یا اکثرا به روش درمان‌های پوستی با کرم و لوسیون است یا به روش دارویی و خوراکی.
اغلب توصیه می‌شود از دارو‌های بیماری گال در شب استفاده شود؛ زیرا گال‌ها در شب بیشتر فعال هستند.
دارو‌هایی که عمدتاً در درمان بیماری گال تجویز می‌شوند عبارتند از:
*پماد پرمترین: یکی از رایج‌ترین روش‌های درمان پماد پرمترین است. این کرم موضعی حاوی مواد شیمیایی است که انگل‌ها و تخم‌هایشان را از بین می‌برد. طول درمان بیماری با استفاده از این پماد حدود ۷ الی ۱۵ شب است و هر بار باید حداقل به مدت هشت تا ده ساعت روی پوست باقی بماند. مصرف این دارو برای افراد بزرگ‌سال، خانم‌های باردار و کودکان دو ماه به بالا، بلامانع است.
*کرم یا لوسیون لیندان: این کرم یکی از جایگزین‌های پماد پرمترین است. استفاده از این کرم به افرادی با بیماری‌های پوستی، بیماری‌های زمینه‌ای، مبتلا به زخم‌های باز، پوست حساس، افراد مسن، خانم‌های باردار، مادران شیرده و کودکان زیر ۳ سال توصیه نمی‌شود.
*کرم کروتامیتون: این دارو به صورت کرم و لوسیون است و باید روزی یک بار و به مدت دو روز استفاده شود. ایمن بودن مصرف این دارو برای افراد بالای ۶۵ سال، خانم‌های باردار و کودکان به اثبات نرسیده است.
*آیورمکتین: پزشکان اغلب این داروی خوراکی را برای افرادی تجویز می‌کنند که یا نسبت به کرم‌ها و لوسیون‌ها واکنش نشان داده‌اند، یا سیستم ایمنی ضعیفی دارند و یا مبتلا به نوع پوسته دار بیماری هستند. آیورمکتین برای خانم‌های باردار و شیرده و هم چنین کودکانی که وزن‌شان کمتر از ۱۵ کیلوگرم است، توصیه نمی‌شود.
*لوسیون ۲۵ درصد بنزیل بنزوات و پماد گوگرد نیز از جمله روش‌های درمان پوستی هستند.
*همچنین ممکن است دارو‌های دیگری مانند لوسیون‌های ضدخارش مثل پراموکسین، آنتی‌هیستامین، آنتی‌بیوتیک و یا کرم‌های استروئیدی به‌منظور تکسین علائم از سوی پزشک تجویز شوند.
برخی درمان‌ها باید طی دو مرحله انجام شوند و در صورتی که سوراخ‌های جدید و راش مشاهده شود، نیاز به درمان مجدد خواهد بود.
باید توجه داشت گرچه این دارو‌ها باعث نابودی انگل‌ها می‌شوند، اما ممکن است خارش تا چند هفته بعد از درمان ادامه داشته باشد و بعد از آن کاملا برطرف خواهد شد.