اقتصاد۲۴- در گذشته مردم برای تامین مایحتاج ضروری خود در سوپرمارکت‌ها و مغازه‌های مختلف، حساب دفتری داشتند؛ سنتی که کم‌کم از بین رفت یا دست‌کم کمرنگ شد، اما در سال‌های اخیر دوباره به شکل جدیدی رواج پیدا کرده و برخی از فروشگاه‌های زنجیره‌ای امکان خرید قسطی را برای مردم ایجاد کرده‌اند؛ اتفاقی که در شرایط نرمال‌تر اقتصادی کاری مثبت محسوب می‌شود اما در شرایط تشدید تورم و گرانی، یک زنگ خطر است.
زنگ خطر خرید اقساطی
امکان خرید قسطی از فروشگاه‌های زنجیره‌ای و آنلاین و استفاده از تخفیف‌های آنان برای اقلام ضروری می‌تواند با استقبال قشرهایی از مردم رو‌به‌رو شود اما این صرفا یک امکان خرید نیست بلکه در این شرایط اقتصادی، هشداری است مبنی بر اینکه نیاز مردم برای پرداخت‌های اقساطی از حد نیازهای گرانقیمت‌تری مثل خانه و خودرو، کم‌کم به اقلامی مثل لوازم خانگی کشید و حالا خیلی‌ها برای خرید مایحتاج روزانه هم دست به دامان خرید قسطی می‌شوند.
بیشتر بخوانید: بحران خوراکی‌ها؛ ۷۰ درصد سبد غذایی در تهران آب رفت
خبرگزاری اصواگرای تسنیم چند روز قبل در گزارشی به این موضوع پرداخته و نوشته است: فروش اقساطی در برخی بازارها مانند لوازم خانگی و فرش به دلیل تورم و کاهش قدرت خرید مشاهده می‌شد اما این‌بار فروش اقساطی کالا به «کالاهای اساسی» رسیده است.
این رسانه همچنین نوشته است: یکی از سامانه‌های توزیع کالاهای اساسی تنظیم‌بازاری در فضای مجازی این کار را شروع کرده است. در این طرح، کالاهای اساسی از جمله مواد غذایی بدون بهره و در پنج قسط با سقف یک میلیون تومان عرضه می‌شود.
با یک میلیون تومان چه می‌توان خرید؟
در همین راستا، اکوایران به یکی از همین سایت‌های اینترنتی که امکان خرید قسطی را فراهم کرده است، مراجعه کرد. در شروطی که این سامانه برای خرید اقساطی شرح داده، نوشته شده که پس از استعلام از حساب متقاضیان و ثبت چک به مبلغ یک میلیون و صد هزار تومان، حساب متقاضیان به مبلغ یک میلیون تومان شارژ خواهد شد و می‌توانند اقلام مورد نظرشان را خریداری کنند.
با قیمت‌های این روزها، با یک میلیون تومان چه کالا‌هایی می‌توان خرید؟ هرچند ممکن است از زمان تهیه این گزارش تا زمانی که شما آن را می‌خوانید، قیمت‌ها باز هم تغییر کرده باشد! اما در این لحظه، از فروشگاهی با قیمت‌های متوسط، می‌توان یک شانه تخم مرغ، یک روغن مایع یک و نیم لیتری، دو بسته ماکارونی ۵۰۰ گرمی، یک کیلوگرم برنج ایرانی، دو عدد رب گوجه، دو قالب کره ۱۰۰ گرمی، یک قالب پنیر ۴۰۰ گرمی، یک کیلوگرم گوشت چرخ‌کرده مخلوط (گوساله و گوسفند) و دو کیلوگرم مرغ را با یک میلیون تومان تهیه کرد؛ اقلامی که آنقدر‌ها هم چنگی به دل نمی‌زند.
امکان خرید قسطی از فروشگاه‌های زنجیره‌ای
از سوی دیگر، روی آوردن مردم به خرید قسطی قضیه چندان تازه‌ای نیست. دوازدهم بهمن پارسال همزمان با آغاز دهه فجر بود که سید جواد ساداتی‌نژاد - وزیر وقت جهاد کشاورزی - از طرحی به نام «فجر تا فطر» رونمایی کرد که این طرح تا روز دوم اریبهشت ۱۴۰۲ ادامه پیدا می‌کند. طبق این طرح، کالاهای اساسی در برخی فروشگاه‌های زنجیره‌ای با تخفیف ۵ تا ۲۵ درصد عرضه می‌شود.
آذین ملکی - مدیر روابط عمومی و بازاریابی فروشگاه‌های زنجیره‌ای رفاه - در رابطه با فروش اقساطی این فروشگاه به اکوایران گفت: «فروش اقساطی رفاه همزمان با طرح فجر تا فطر آغاز شد، اما پس از پایان این جشنواره نیز ادامه خواهد داشت. در واقع جشنواره فجر تا فطر یک کار مشترک با وزارت جهاد کشاورزی بود و پس از پایان آن، فروشگاه رفاه این پروژه را در مناسبت‌های مختلف با عنوان دیگری ادامه خواهد داد.»
وی درباره ارزیابی فروش اقساطی گفت: «ما اوایل اسم فروش اقساطی را فروش اعتباری انتخاب کردیم. هنوز مردم خیلی با فروش اعتباری عجین نشده‌اند. ما یک اعتباری را به مشتری‌های خود با سود صفر درصد، بدون ضامن و چک صیادی ارائه می‌کنیم، در حالی که برخی برند‌ها سود ۶ درصد از مردم اخذ می‌کنند.»
بر اساس این طرح، به ازای هر کد ملی، ۳۰۰ میلیون ریال اعتبار ارائه می‌شود و خریداران می‌توانند در لحظه و بدون نوبت از فروشگاه‌های منتخب رفاه در سراسر کشور خرید خود را انجام دهند.
مدیر روابط عمومی رفاه در توضیح این مساله گفت: «به عنوان مثال اگر یک زوج جوان بخواهند اقدام به تهیه جهیزیه کنند، با دو کد ملی خود می‌توانند به اندازه ۶۰ میلیون تومان خرید کنند.»
او درباره میزان اقبال مردم به خرید اقساطی اقلام ضروری و خوراکی و بطور کلی کالاهای اساسی توضیح داد: در کنار فروش لوازم خانگی، فروش قسطی مواد خوراکی را هم داریم، ولی هنوز در بین مردم چندان پذیرفته نشده و میل و علاقه آنان به خرید لوازم خانگی با طرح اقساطی بیشتر است.»
البته رواج طرح‌هایی از این دست در فروشگاه‌ها و سامانه‌های مختلف می‌تواند از یک منظر اتفاق خوبی قلمداد شود، اما به هر حال نمی‌توان از نشانه‌های بدتر شدن وضعیت اقتصادی خانواده‌ها و کوچک‌تر شدن سفره‌هایشان غافل شد.
این مساله زمانی بدتر به چشم می‌آید و حتی جنبه توهین‌آمیز به خود می‌گیرد که یادمان بیاید سال گذشته در چند مورد، مثلا در مرداد، تصاویری از بنرهایی در سطح چند شهر منتشر شد که نشان می‌داد فرمانداری یا بخشداری، طرح فروش اقساطی گوشت و مرغ راه انداخته‌اند و با افتخار در حال تبلیغ و ترویج آن هستند؛ مانند این است که نهادهای حاکمیتی که کارشان اساسا اداره یک بخش، روستا، شهر یا کشور است، به‌جای ترمیم زخم‌ها، چسب زخم قسطی به مردم بدهند.
داد حامیان دولت هم درآمد
اگرچه خرید قسطی مایحتاج روزانه فی‌نفسه کار بدی نیست و بعضی از فروشگاه‌های اینترنتی هم این امکان را برای مشتریان خود فعال کرده‌اند یا در گذشته نیز سوپرمارکت‌ها و مغازه‌های محله‌ها به صورت نسیه جنس می‌فروختند؛ اما نکته قابل توجه این است که در شرایط اقتصادی فعلی و با افزایش نرخ ارز و تورم و گرانی طاقت‌فرسا، معلوم است که آنقدر وضعیت معیشتی و جیب مردم خالی شده که گاه توانایی تهیه مایحتاج روزانه خود را ندارند و به خرید قسطی تمایل نشان می‌دهند؛ موضوعی که حتی صدای خبرگزاری تسنیم، که از رسانه‌های اصولگرا و حامی دولت محسوب می‌شود، را هم درآورده است.
این خبرگزاری در بخشی از خبر خود درباره فروش اقساطی کالاهای اساسی نوشته است: «اجرای طرح‌های اقساطی اینچنینی نشان از کاهش تقاضا در سطح بازار است و اینکه مصرف‌کنندگان قادر یا حاضر به خرید محصولات با قیمت‌های جدید نیستند به همین منظور توزیع‌کنندگان متوسل به فروش طرح‌های اعتباری می‌شوند.»
منبع: اکو ایران