اقتصاد۲۴- هاشم اورعی درباره رشد مصرف بنزین و راهکار‌های کنترل آن اظهار داشت: ابتدا باید گفت که رشد مصرف بنزین یکباره رخ نداده حداقل یک دهه است که نسبت به رشد مصرف بنزین هشدار داده می‌شود و توجهی نشد بنابراین اوضاع امروز تعجب‌آور نیست و اگر دچار این وضعیت نمی‌شدیم باید تعجب می‌کردیم، زیرا کاملا مشخص بود که به اینجا می‌رسیم و اکنون نیز اگر اقدامات بسیار جدی و معنادار صورت نگیرد روز به روز در این مسیر سراشیبی تندتر سقوط خواهیم کرد.
افزایش عجیب مصرف بنزین
وی افزود: متوسط مصرف بنزین در ۷ ماهه ابتدایی سال ۱۴۰۱، روزانه تقریبا ۱۰۲ میلیون لیتر بوده، اما یکباره در ۲۹ اسفند ۱۴۴.۳ میلیون لیتر بنزین مصرف می‌شود که نسبت به مدت مشابه سال قبل ۲۷.۷ درصد افزایش پیدا کرده است، اگر یک روز خاص را ملاک قرار دهیم نزدیک یک‌سوم در طول یک سال افزایش مصرف داشتیم و این عجیب، خطرناک و غیر قابل ادامه است و باید کاری کرد.
ثبات قیمت و تشویق به مصرف بیشتر
استاد دانشگاه صنعتی‌شریف مهم‌ترین عامل رشد مصرف بنزین را قیمت‌گذاری آن دانست و تصریح کرد: حدود ۴ سال است که قیمت بنزین ثابت بوده و این در حالی است که تورم ۵۰ تا ۶۰ درصد در کشور داریم یعنی اگر هر سال قیمت بنزین را ۱.۵ برابر کنیم درواقع قیمت را ثابت نگه داشته‌ایم و اگر تغییر نکند به این معناست که ۵۰ درصد از قیمت بنزین کم کرده‌ایم.
بنزین در واقع رایگان است
وی تاکید کرد: کشوری که ۵۰ تا ۶۰ درصد تورم دارد اگر برای ۴ سال قیمت کالایی را را ثابت نگه دارد یعنی آن کالا رایگان و نزدیک به صفر می‌شود، در نتیجه با شرایطی مواجهیم که عملا قیمت بنزین نسبت به همه کالا‌های دیگر به سمت صفر میل می‌کند و وقتی قیمت تا به این حد ارزان می‌شود دولت به صراحت این پیام را به مردم می‌دهد که این کالا فاقد ارزش است.
مقایسه با ترکیه
اورعی ادامه داد: اکنون پول بنزین حتی با نرخ آزاد در سبد هزینه خانوار ناچیز بوده و به حساب نمی‌آید در حالی که در ترکیه برای یک باک بنزین ۱۰۵ دلار باید هزینه شود، بنابراین مادامی که سیاست قیمت‌گذاری به این شکل است مردم نسبت به مصرف بنزین بی‌توجهند و هر کسی که از خودروی شخصی استفاده می‌کند به تنها چیزی که فکر نمی‌کند هزینه سوخت است درنتیجه مشخص است که مصرف بالا برود.
مردم را به صف خودرو‌هایی می‌کشانیم که بنزین را می‌بلعند
وی بیان داشت: علاوه بر بی‌تدبیری در موضوع قیمت؛ ما تا می‌توانیم خودرو روانه بازار می‌کنیم و مردم را به صف خرید خودرویی می‌کشانیم که خودروسازان هیچ دلیل و انگیزه‌ای برای ارتقای فناوری جهت کاهش مصرف بنزین و افزایش راندمان ندارند. امروز صنعت خودروسازی جهان به شدت به سمت خودروی برقی می‌رود و همان خودرو‌های بنزینی هم در کشور‌هایی که صنعت خودرویشان بروز است؛ نصف ایران است، در سال ۲۰۲۲ میلادی کشور نروژ ۷۹ درصد از کل خودروی نو فروخته شده برقی بوده است و در ۲۰۲۵ خودروی بنزین در این کشور صفر می‌شود در حالی که سهم خودروی برقی در کشور ما صفر است.
جاده سرازیری بنزین
این استاد دانشگاه خاطرنشان کرد: در بخش تعداد و فناوری خودرو هیچ کاری نمی‌کنیم، قیمت بنزین هم به نحوی است که مصرف‌کننده را ترغیب به کاهش مصرف نمی‌کند، اشکال دوم قیمت پایین نیز رواج قاچاق است، اکنون اختلاف شدیدی بین قیمت بنزین در ایران و ترکیه است یعنی در هر حال این جاده در ایران به سمت سرازیری است، زیرا هیچ کاری در بخش بهینه‌سازی نمی‌کنیم، زیرا در شرایط فعلی به دلیل سیاست‌گذاری قیمت بنزین بهینه‌سازی هم بی‌معنی است.
انتظار کیفیت خوب نداشته باشیم
به گفته وی؛ وقتی مردم همچنان در صف خودرو هستند و تنها در شب عید ۱۵۰ هزار میلیارد تومان پیش پرداخت خودروی داخلی و خارجی کردند تا قرعه‌کشی شود و حتی مشخص نیست چه زمانی تحویل می‌شود، نباید انتظار داشت که کیفیت خودروی ایرانی بالا برود، در مورد بنزین هم وقتی تا به این حد مصرف و تقاضا بالاست نباید انتظار کیفیت خوب را داشته باشیم.
اورعی گفت: پیش‌بینی می‌شود مادامی که این روال ادامه پیدا کند شیب رشد تقاضا در مقایسه با تولید تندتر می‌شود و در نتیجه ناترازی روند فزاینده خواهد داشت.
واردات اضطراری
وی با اشاره به واردات بنزین خاطرنشان کرد: ظاهرا ۳۰ هزار تن بنزین حتی ۱۲ دلار بالاتر از قیمت جهانی از روسیه خریداری و وارد ایران شده است، البته شاید به دلیل اضطرار بوده و به خاطر مصرف بالای تعطیلات نوروز مجبور شدیم وارد و از ذخایر استراتژیک هم کم کنیم.
اولویت بنزین‌ساز کمیت است نه کیفیت
وی تاکید کرد: مادامی که بنزین کم و همه در صف خریدند، پالایشگاه خصوصی انگیزه‌ای برای اینکه هزینه کرده و کیفیت را بالا ببرد، ندارد، پالایشگاه دولتی هم به همین نحو باید وقت و هزینه کند تا کیفیت را بالا ببرد، اما برای بالا بردن کیفیت باید تولید کم شود و وقتی کسری داریم اولویت تامین بنزین و پاسخگویی به تقاضای زیاد است نه کیفیت.
وی با بیان اینکه قیمت بنزین در مقایسه با دیگر اقلام کالایی که بهای آن‌ها در کشور ۱۰ برابر شده بسیار ناچیز است، خاطرنشان کرد: دولت باید شهامت و صداقت داشته باشد، با مردم صحبت کند و قیمت بنزین را بالا ببرد، هرچند مشخص است ریسک سیاسی دارد، اما درواقع ریسک بالا رفتن دیگر قیمت‍‌ها معادل تورم قطعا بیشتر است.
با سوخت کشور چه کردیم؟
این استاد دانشگاه گفت: اگر از ۴ سال پیش برای اینکه قیمت بنزین ارزان نشود و ثابت بماند آخرین روز اسفند و یا زمانی که نرخ تورم اعلام می‌شود قمیت بنزین هم افزایش پیدا می‌کرد، اکنون قیمت بنزین به ۱۰ هزار تومان رسیده بود و در واقع گران هم نشده بود ما کار درست را رها کردیم و اکنون به این وضعیت رسیدیم که باید هم واردات داشته باشیم و هم کیفیت را پایین بیاوریم و این هزینه زیادی به ما تحمیل کرده است.