اقتصاد۲۴- خوابگاه‌های خودگردان و پانسیون‌ها در سال‌های گذشته هم جایگزین واحد‌های مسکونی مستقل برای کسانی بوده که توانایی پرداخت هزینه‌های اجاره را نداشتند.
اما حالا همسو با صعود قیمت مسکن در تهران، اجاره این پانسیون‌ها هم افزایش داشته و به نظر می‌آید اجاره این تخت‌ها دیگر برای متقاضیان کار راحتی نیست و دست آن‌ها از تهیه محیطی باکیفیت کوتاه شده است!
رهن کامل ۳۰۰ میلیون تومانی برای اتاقی تک‌نفره
سرپرست یکی از خوابگاه‌ها در منطقه جردن می‌گوید: «اجاره ماهانه اتاق تک‌نفره ما ۱۰ میلیون تومان است و برابر با همین قیمت نیز باید بابت رهن بپردازید.»
او در مورد امکانات این اتاق نیز توضیح می‌دهد: «این اتاق‌ها اکثرا در طبقات بالایی هستند، سرویس بهداشتی آن‌ها هم مشترک است و ساختمان آسانسور ندارد. اگر توانایی مالی داشته باشید با رهن کامل ۳۰۰ میلیون تومان دیگر نیازی به پرداخت اجاره هم نیست.»
سرپرست خوابگاه همچنین مساحت اتاق را کمتر از ۹ متر عنوان می‌کند و این در حالی است که در همین متراژ، تخت، کمد و یخچال نیز وجود دارد. حتی برای اتاقی سه تخته، بدون پنجره و با سرویس بهداشتی و آشپرخانه مشترک نیز در این خوابگاه باید ماهانه تا شش میلیون تومان هزینه کرد.
بیشتر بخوانید: غذای دانشجویی افزایش قیمت یافت؟
یکی از ساکنان پانسیون‌ها در مورد اتاق‌های یک‌نفره می‌گوید: «من دو سال است که در این خوابگاه‌ها زندگی می‌کنم و با وجود اینکه اتاق یک‌نفره فضای خصوصی بیشتری دارد، اما اکثرا از میزان تنگی جا حس خفگی به آدم دست می‌دهد مگر اینکه استثنایی باشد!»
نکته قابل توجه این است که یک متقاضی در حالی باید برای اجاره فضایی کمتر از ۹ متر و با حداقل امکانات، ماهانه ۱۰ میلیون تومان پرداخت کند که در سال جاری پایه حقوق یک کارگر پنج میلیون و ۳۰۰ هزار تومان و حق مسکن ۹۰۰ هزار تومان اعلام شده است.
در مجموع، هزینه این اتاق‌ها را می‌توان تابعی از منطقه، تعداد تخت و امکانات موجود در آن دانست. هر چه به سمت محله‌های پایین‌تر پیش برویم قیمت‌ها نیز کمتر می‌شود، اما هنوز به صرفه نیست. اتاقی یک نفره با امکانات یک سوئیت در محدوده بلوار کشاورز اکنون هشت میلیون و ۵۰۰ هزار تومان اجاره ماهانه دارد.
صاحب این خوابگاه می‌گوید: «قیمت بالای این اتاق به دلیل وجود آشپزخانه و سرویس بهداشتی در آن است، اگرنه اجاره‌بهای یک اتاق تک نفره در یکی دیگر از خوابگاه‌های ما در محدوده ونک، هفت میلیون تومان است و قیمت همین اتاق بدون این امکانات در بلوار کشاورز تا ۶ میلیون و ۵۰۰ هزار تومان کاهش پیدا می‌کند.»
اتاق‌های ارزان‌تر نیز در این محدوده وجود دارد. برای مثال خوابگاهی، اتاق ۶ متری و یک تخته خود را چهار میلیون و ۸۰۰ هزار تومان اجاره می‌دهد، اتاق چهار تخته سه میلیون و ۱۵۰ هزار تومان قیمت دارد و هزینه اتاق پنج تخته آن نیز دو میلیون و ۸۵۰ هزار تومان تعیین است.
سرپرست این خوابگاه می‌گوید: «امکانات تمام اتاق‌ها یکسان است؛ یک تخت و یک کمد برای هر نفر. اگر توان آن را داشته باشید هم می‌توانید مبلغی را به عنوان رهن پرداخت کنید؛ مثلا ساکن اتاق یک نفره ما الان ۱۰۲ میلیون تومان پرداخت کرده و ماهانه دو میلیون و ۲۲۰ هزار تومان اجاره می‌دهد.»
او همچنین مساحت اتاق‌های چهار تخته و پنج تخته را ۱۲ متر می‌داند؛ یعنی یک نفر در بهترین حالت علاوه بر تخت خود تنها یک تا دو متر فضا برای زندگی دارد!
استقبال رانندگان اسنپ از خوابگاه‌های خودگردان
خوابگاهی پسرانه در منطقه استادمعین تنها اتاق‌هایی چند تخته دارد و قیمت‌های آن نسبت به مرکز شهر مناسب‌تر است. این خوابگاه برای اتاق چهار تخته دو میلیون و ۵۰۰ هزار تومان، اتاق ۶ تخته دو میلیون تومان و برای اتاق هشت تخته یک میلیون و ۵۰۰ هزار تومان دریافت می‌کند؛ اما این اتاق نهایتا ۱۲ متر فضا دارد!
او می‌گوید: «سرویس بهداشتی، حمام و آشپزخانه در هر طبقه مشترک است و امکانات اتاق‌ها نیز با هم تفاوتی ندارد. اغلب ساکنان خوابگاه ما را هم کارگر‌های رستوران و رانندگان اسنپ تشکیل می‌دهند که از شهر‌های دیگر به تهران آمده‌اند و توانایی پرداخت پول پیش یا سکونت دائمی در تهران را ندارند و مدام در حال رفت و آمد هستند.»
با بحران‌های اقتصادی سال‌های اخیر و وضعیت بد معیشت و کار در شهرستان‌های کوچک، حالا افراد زیادی هستند که حداقل چند روز در ماه برای مشاغل خدماتی، تنها و بدون خانواده به تهران می‌آیند تا بتوانند هزینه‌های زندگی را تامین کنند.
رانندگان تاکسی‌های اینترنتی نیز در این بین آمار چشمگیری دارند. آن‌ها اگر توانایی اجاره این اتاق‌ها را نداشته باشند چندین روز بدون هیچ امکاناتی شب‌ها در خودرو می‌خوابند.
تفاوت هزینه تخت‌ها
اجاره تخت طبقه پایین نیز در این اتاق‌ها یکی از چالش‌های پیش روی ساکنان است و آن‌طور که به نظر می‌آید در برخی از خوابگاه‌ها مبلغی حدود ۲۰۰ تا ۳۰۰ هزار تومان بیشتر از حالت معمول برای آن در نظر گرفته می‌شود.
یکی از دانشجویانی که در این خوابگاه‌ها اقامت دارد می‌گوید: «شهریور و مهر پیک جابه‌جایی است و همین که دیر بجنبی دیگر جای مناسبی گیر نمی‌آوری، روی تخت پایین هم که دیگر نمی‌شود حساب کرد. من خودم ترس از ارتفاع دارم و برای اینکه دسترسی بهتری به اتاق داشته باشم دو میلیون و ۵۰۰ هزار تومان پرداخت می‌کنم، در حالی که برای همین تخت بالای سرم دو میلیون و ۲۰۰ هزار تومان می‌دهند.»
همچنین اتاق‌هایی با تخت‌های فلت و یک نفره هزینه‌ای حدود ۵۰۰ هزار تومان بیشتر نسبت به اتاق‌هایی با تخت‌های دو طبقه دارند.
ساکنان این خوابگاه‌ها باید برای ذره‌ای امکانات بیشتر و فضای خصوصی، هزینه‌ای فراتر از حد معمول پرداخت کنند؛ هزینه‌ای که بیشتر ساکنان از پس آن برنمی‌آیند و مجبورند در نهایت کیفیت زندگی خود را تا حد زیادی پایین بیاورند.
هزینه دیر رسیدن به خوابگاه
غالب این این خوابگاه‌ها به‌ویژه برای دختران ساعت ورود و خروج تعیین‌شده‌ای دارند که حدودا بین ۶ صبح تا ۱۲ شب متغیر است، اما رفت و آمد خارج از این بازه زمانی برای برخی هزینه‌ای در پی دارد.
برخی از اجاره‌کنندگان می‌گویند اگر با سرپرست خوابگاه از قبل هماهنگ کنند ایرادی ندارد، اما در غیر این صورت باید هزینه‌ای پرداخت کنند. تعداد دیگری نیز در هر صورت متحمل جریمه خواهند شد؛ برای شب اول ۲۰۰ هزار تومان، شب دوم ۳۰۰ تا ۴۰۰ هزار تومان و به این ترتیب جریمه افزایش خواهد یافت.
با همه این شرایطی که گفته شد، میزان رضایت افراد از این خوابگاه‌ها تا چه اندازه است؟
کیفیت خوابگاه‌ها و پانسیون‌ها خودگردان
در مجموع می‌توان گفت ساکنان این اتاق‌های اجاره‌ای رضایت چندانی از کیفیت محل سکونت خود ندارند. آن‌ها در مقابل مبلغ قابل توجهی که از حقوق خود پرداخت می‌کنند مجبورند با مشکلات زیادی دست و پنجه نرم کنند.
یکی از مستاجران این اتاق‌ها که پیش از این در خوابگاهی حوالی مرکز شهر زندگی کرده است توضیح می‌دهد: «زندگی در این مکان‌ها خیلی سخت است، باید با افرادی زندگی کنی که گاهی اوقات اشتراکی با آن‌ها نداری و کیفیت زندگی و فضای شخصی هم به‌شدت پایین است.»
او اضافه می‌کند: «در خوابگاه قبلی، من برای اتاقی زیر همکف و با سقفی کوتاه و پنج تخته دو میلیون و ۵۰۰ هزار تومان در مرکز شهر پرداخت می‌کردم، این در حالی بود که سرویس بهداشتی هم در حیاط قرار داشت و علاوه بر نبود آب گرم به دلیل قدیمی بودن ساختمان و بازسازی نشدن آن، همه در‌ها خراب بود.»
در کنار همه این موارد، بحث قیمت‌ها نیز فشار مضاعفی بر دوش کسانی است که تحت شرایط مختلف ترجیح می‌دهند در این مکان‌های اشتراکی سکونت کنند.
یکی دیگر از این ساکنان توضیح می‌دهد: «خوابگاه‌های شمال شهر خیلی گران شده‌اند، خوابگاه‌های مرکز به پایین هم که از لحاظ مختلف اصلا کیفیت خوبی ندارند؛ آن‌هایی که بتوانند پول رهن تهیه کنند سه یا چهار نفری با بچه‌های همان خوابگاه آپارتمان‌هایی کوچک در مرکز و شرق تهران اجاره می‌کنند، اما ما که پول رهن نداریم مجبوریم با همین شرایط بسازیم.»
او ادامه می‌دهد: «به عکس‌های آگهی‌ها نگاه نکنید. اکثرا غیرواقعی هستند و وضعیت خیلی بدتر است، اگر آدم به دنبال فضای بهتر باشد باید در مناطق بهتری خوابگاه اجاره کند که آن هم با این وضع اجاره‌ها ممکن نیست.»
تحقیقات میدانی تجارت‌نیوز نشان می‌دهد محیط‌های مشترک این خوابگاه‌ها روزانه نظافت می‌شود، اما به دلیل سمپاشی غیر اصولی تعداد زیادی از این مکان‌ها تحت هجوم حشره‌هایی مانند ساس قرار دارند.
تقاضا برای اجاره خوابگاه‌های خودگردان
برخی این امر را طبیعی می‌دانند که با افزایش قیمت رهن آپارتمان در تهران، تقاضا برای این سکونتگاه‌ها افزایش یابد. تا آنجا که بعضی از صاحبان این واحد‌ها می‌گویند با شروع پیک جابه‌جایی، تخت‌ها به سرعت پر می‌شود. در طول سال نیز یک تخت تا مدت‌زمان زیادی خالی نمی‌ماند.
یکی از این افراد می‌گوید: «بعد از تاسیس اولین شعبه خوابگاه وقتی افزایش تقاضا برای این اتاق‌ها را دیدم، شروع به گسترده کردن شعبه‌های خود کردم و اکنون حدود ۵۳ شعبه خوابگاه و پانسیون در سطح شهر دارم؛ از تجریش تا انقلاب. با تاسیس شعبه جدید هم بعد از شروع سال، هزار و ۱۰۰ تخت خالی داشتیم که با گذشت کمتر از دو ماه تقریبا تمام آن‌ها پر شده است.»
او در مورد اجاره این خوابگاه‌ها نیز توضیح می‌دهد: «طبیعتا با افزایش قیمت همه اقلام در کشور، قیمت اجاره این اتاق‌ها هم بالاتر رفته است. از شروع سال جدید نیز تخت‌ها حدود ۲۰ درصد و نهایتا ۳۰ درصد، افزایش قیمت داشته‌اند، البته ممکن است برخی خوابگاه‌ها نیز این افزایش را اعمال نکرده باشند، چون رشد قیمت اصلی با شروع شهریور و مهر آغاز می‌شود.».
اما با همه مواردی که گفته شد هنوز افرادی وجود دارند که حتی پیش از این خانه اجاره کرده بودند و حالا با افزایش قیمت‌ها مجبور به جابه‌جایی به مقصد این خوابگاه‌ها شده‌اند. برخی نیز به دلیل نزدیکی به محل کار و تحصیل که در محله‌ای لوکس واقع شده است اجاره تخت را به صرفه‌تر می‌دانند.
در مجموع، نداشتن پول رهن کافی، امکانات مناسب برای مبله کردن و هزینه‌های جانبی یک خانه، دلایل اصلی برای سکونت در این خوابگاه‌هاست؛ سکونتگاه‌هایی با کیفیت پایین که در صورت کنترل نشدن تورم و افزایش اجاره‌بها در آینده، تامین آن نیز مخصوصا برای مهاجران به تهران کار سختی خواهد بود!