اقتصاد۲۴- صنعت لوازم خانگی در سال‌های اخیر حواشی زیادی را پشت سر گذاشته است. حذف شرکت‌های کره‌جنوبی مانند سامسونگ و ال‌جی، انحصاری شدن این بازار نزد تولیدکنندگان ایرانی، افزایش قیمت، قاچاق و مواردی از این دست، این صنعت را به یکی از صنایع خاص تبدیل کرده است. شرکت‌های مهم این صنعت در بورس نیز فعال بوده و از سوی سهامداران نیز مورد توجه هستند.
شرکت‌های بزرگی مانند انتخاب (اسنوا) مادیران و بوتان در بورس فعال هستند و بازدهی مناسبی را در ماه‌های اخیر برای فعالان بورسی داشتند، هرچند که با روند بازار سرمایه حرکت داشتند، ولی در مجموع بازدهی مناسبی را ارائه کردند. اما رویه این شرکت‌ها در سال‌های اخیر خاص بوده و بیشتر به سمت انحصارطلبی پیش رفته که البته موفق هم شدند، ولی این انحصارطلبی کمکی به رونق بازار آن‌ها نکرده و معجزه‌ای رخ نداده‌است.
بازار لوازم خانگی به‌دلیل اینکه به‌صورت مستقیم با زندگی شهروندان ارتباط دارد، بررسی آن شرایط خاصی دارد. در هفته‌های اخیر شرکت‌های تولیدکننده و فروشنده لوازم خانگی ادعا کردند که به دلیل افزایش بهای تمام‌شده و زیاندهی، باید افزایش قیمت کالا داشته باشند. این شرکت‌ها به دلیل گرانی و تورم تلاش می‌کنند که سیاستمداران را برای افزایش قیمت سنگین متقاعد کنند، ولی تا این جای کار موفق نشده‌اند که منویات خود را تحمیل کنند هرچند که در سال گذشته و همچنین ابتدای امسال، به صورت چراغ خاموش، افزایش قیمت‌ها را اعمال کردند، ولی گویا هنوز به این افزایش قیمت‌ها قانع نشدند.
منظور از شرکت‌های لوازم خانگی در این گزارش، کلیه شرکت‌هایی است که محصولات مورد نیاز شهروندان را در بخش‌های مختلف منزل اعم از تلویزیون، یخچال، کولر، بخاری و دیگر وسایل گرمایشی، لوازم الکترونیکی، لوازم مورد نیاز در آشپرخانه، آبگرمکن، وسایل سرمایشی و دیگر وسایل دیگر را تامین می‌کنند. شرکت‌های صنایع مادیران، کارخانجات پارس‌الکتریک، صنعتی پارس‌خزر، گروه صنعتی بوتان، گروه صنعتی انتخاب الکترونیک آرمان، کارخانجات لوازم‌خانگی پارس، صنایع گلدیران، کارخانجات صنعتی آزمایش و صنایع سرماآفرین ایران تولیدکنندگان عمده هستند.
حذف رقیب خارجی
شرکت‌های لوازم خانگی در سال‌های اخیر تلاش کردند که رقبای خارجی را از بازار ایران حذف کنند. در مهر ۱۴۰۰، تعدادی از شرکت‌های داخلی تولید لوازم‌خانگی در نامه‌ای به رهبری خواستار جلوگیری از واردات لوازم خانگی شدند که به‌دنبال آن رهبری در نامه‌ای به رئیس‌جمهور اعلام کردند که طبق نامه‌ای که کارخانه‌های تولیدکننده لوازم خانگی به ایشان نوشته‌اند، واردات این محصولات باعث شکستن کمر تولیدکنندگان می‌شود و باید جلوی آن گرفته شود. ابراهیم رئیسی، رئیس‌جمهوری ایران هم به وزرایش دستور داد، واردات لوازم خانگی از دو شرکت کره‌جنوبی ممنوع شود.
صاحبان چندین شرکت تولید لوازم خانگی از جمله دیپوینت، اسنوا، مادیران، پاکشوما، پارس‌خزر، سینجر، ایران شرق، پارس، ارکان نوین توسعه یکتا و پرتو سرد توان، در پایان این نامه مهر و امضا زده‌اند. البته هدف نامه‌نگاران حذف شرکت‌های کره‌ای مانند سامسونگ از ایران بود. این شرکت‌ها در این کار موفق بودند، ولی برای این شرکت‌ها توفیق چندانی در افزایش تولید و فروش نداشت.
این شرکت‌ها این روز‌ها هم مجدداً تلاش می‌کنند با یک موج‌سازی خاص، سیاستمداران را با اطلاعاتی نادرست به افزایش قیمت متقاعد کنند. این درحالی است که سهام این شرکت‌ها نیز به دلیل سوددهی آن‌ها رشد قابل توجهی را تجربه کرده‌اند.
همه چیز به کام شرکت انتخاب شد
یکی از اصلی‌ترین شرکت‌هایی که در کارزار خروج شرکت‌های کره‌ای مشارکت داشت، شرکت «انتخاب» بوده که اتفاقاً بعد از این رخداد سهام خود را در بازار سرمایه عرضه اولیه کرد و با اقبال خوب سهامداران مواجه شد.
شرکت «انتخاب» گروه صنعتی انتخاب الکترونیک آرمان همان دارنده برند اسنوا و حایر است که چندین شرکت بزرگ را زیرمجموعه خود دارد. این شرکت یکی از بزرگترین وارد‌کنندگان کالا از چین است، البته چندی پیش از این شرکت که علیه کره‌جنوبی کارزار راه انداخته بود، خبری پخش شد که حواشی زیادی داشت. یکی از خبرگزاری‌ها در گزارشی آورده بود اسنوا از کره‌جنوبی درب یخچال وارد کرده که توسط نیرو‌های انتظامی در فرودگاه پیام کشف و ضبط شده است. هرچند این خبر تکذیب شد، اما همین ماجرا حواشی زیادی برای این شرکت داشت و به‌عنوان یکی از خبر‌های منفی بر فعالیت شرکت اثر گذاشت.
بررسی وضعیت سهام این شرکت نشان می‌دهد، روز یک‌شنبه ۳۰ بهمن ۱۴۰۱ تعداد ۴۰۰ میلیون سهم معادل ۴ درصد از سهام شرکت گروه صنعتی انتخاب الکترونیک آرمان برای اولین بار پس از پذیرش در بازار اول فرابورس ایران در نماد انتخاب به روش ترکیبی طی دو مرحله برای سرمایه‌گذاران واجد شرایط و سایر سرمایه‌گذاران عرضه شد. در مرحله اول ۲۵۰ میلیون سهم معادل ۵/۲ درصد از سهام این شرکت برای سرمایه‌گذاران واجد شرایط (صندوق‌های سرمایه‌گذاری) روی میز فروش قرار گرفت. طی این مرحله، کشف قیمت به روش ثبت سفارش در دامنه قیمتی ۱۴ هزار و ۳۳۴ ریال تا ۱۹ هزار ریال انجام شد. به این ترتیب ۸۸ صندوق سرمایه‌گذاری در فرایند کشف قیمت انتخاب رقابت کردند و این سهم در نرخ ۱۸ هزار و ۷۱۴ ریال کشف قیمت شد. در مرحله دوم این عرضه اولیه ۱۵۰ میلیون سهم معادل ۵/۱ درصد سهام انتخاب برای سایر سرمایه‌گذاران روی میز فروش رفت.
طی این مرحله نیز عموم سرمایه‌گذاران امکان خرید سهم را در نرخ کشف‌شده داشتند. بر همین اساس ۶۶۳ هزار و ۱۲۲ کد حقیقی و یک‌هزار و ۶۱۳ کد حقوقی طی این مرحله اقدام به خرید سهام انتخاب در قیمت ۱۸ هزار و ۷۱۴ ریال کردند. به هر کد معاملاتی حداکثر ۲۴۸ سهم معادل ۴۶۵ هزار تومان تخصیص یافت. قیمت سهام این شرکت رشد قابل‌توجهی کرد که در نهایت با اصلاح همراه شد. سودآوری این شرکت براساس انحصاری که به‌وجود آمد این وضعیت مناسب را رقم زده‌است و ظاهر امر این است که این انحصار به کام انتخاب شده‌است.
مادیران؛ همچنان دل در گرو شرکت‌های کره‌جنوبی
یکی دیگر از شرکت‌هایی که در ممنوعیت واردات از کره‌جنوبی نقش داشت، شرکت صنایع مادیران بود. این شرکت که خود در حوزه واردات ال‌جی فعال بود با حذف شرکت‌های کره‌جنوبی به سمت چین رفت و خود را وابسته به چین کرد تا جایی که کل قطعات را از چین وارد می‌کند. مادیران نیز مدتی تحت تاثیر جنجالی رسانه‌ای قرار گرفت. در خبری که از این شرکت آورده بودند، تاکید شده بود این شرکت با حذف شرکت‌های کره‌ای خود سراغ شرکت سونی ژاپن رفته است. همچنین گفته شده بود هدف از این کار ارتقاء تولید داخلی نبود، بلکه داشتن برند برتر بود. این شرکت بعدا اعلام کرد کالا‌هایی با برند سونی از چین وارد کرده است. اما آنچه این خبر را پرحاشیه می‌کند، این است که کارکنان بخش تولید شرکت مادیران اعلام کرده‌اند هدف حمایت از تولید داخلی نیست بلکه سودآوری بیشتر است. نکته مهمتر اینکه همچنان شرکت مادیران کالا‌های کره‌ای را در ایران گارانتی کرده و به‌صورت رسمی در سایت‌های خود تبلیغات گارانتی کالا‌های شرکت ال‌جی را منتشر می‌کند. پیگیری خبرنگار هم‌میهن از شرکت مادیران در خصوص گارانتی کالا‌های ال‌جی نشان می‌دهد ظاهرا کالا‌های وارداتی از قبل مشمول این گارانتی می‌شوند، اما این سوال اساسی که آیا از دو سال گذشته کالا‌ها در انبار‌های مادیران باقی مانده و همان‌ها به بازار عرضه می‌شوند، بی‌پاسخ مانده‌است.
با این وجود شرکت مادیران در سال گذشته سودآوری خوبی داشته‌است، اما بعد از عرضه اولیه این شرکت افت قیمتی شدیدی را تجربه کرده‌است هرچند که بازار سرمایه در دوسال گذشته روند مناسبی نداشت، برهمین اساس قیمت این شرکت از شهریور ۱۴۰۰ تا امروز حدود هشت برابر افت قیمت را تجربه کرده است. وضعیت تولید و فروش این شرکت در دو سال گذشته روندی کاهشی داشت و انحصار کالا و خروج ال‌جی از ایران ضربه سنگینی به این شرکت وارد کرده است.
پارس‌الکتریک
سهام شرکت پارس‌الکتریک با نماد لپارس، در بازار دوم بورس تهران دادوستد می‌شود. شرکت کارخانجات پارس‌الکتریک (در قالب شرکت با مسئولیت محدود) در اسفندماه ۱۳۴۱ تحت شماره ۸۵۶۷ اداره ثبت شرکت‌ها با سرمایه پنج میلیون ریال به ثبت رسید. این شرکت در تاریخ ۲۲/۱۲/۱۳۴۶ از مسئولیت محدود به شرکت سهامی خاص، سپس درآبان‌ماه ۱۳۵۴ به سهامی عام تبدیل و طی همان سال نزد سازمان بورس اوراق بهادار تهران پذیرفته شده است. نماد لپارس از همان ابتدا با مشارکت بالایی از طرف مردم خریداری شده و وارد کورس رقابتی با سایر سهام موجود در بازار سرمایه ایران شده است. از ویژگی‌های بارز این سهام بورسی می‌توان به میزان سرمایه بالایی که در عرضه آن به دست آمده است، اشاره کرد که موجب می‌شود تا آرامش‌خاطری برای خریداران سهام شرکت پارس‌الکتریک به وجود بیاید. نماد این سهام در ماه‌های اخیر با اقبال زیادی همراه شد که در نهایت اصلاح قیمتی را در حال حاضر تجربه می‌کند.
گلدیرا، نمادی تازه‌وارد
نماد گلدیرا اختصاص به شرکت صنایع گلدیران دارد که در بازار دوم فرابورس دادوستد می‌شود. روز دوشنبه سهام شرکت گلدیران با نماد گلدیرا در بازار سهام عرضه شد. تعداد ۲۲۸ میلیون سهام شرکت صنایع گلدیران (سهامی عام) برای اولین بار پس از پذیرش در بازار دوم فرابورس ایران در نماد معاملاتی گلدیرا۱ به روش حراج به سرمایه‌گذاران واجد شرایط عرضه شد. در عرضه اولیه سهام گلدیرا حداکثر تعداد سهام قابل خریداری توسط هر کد معاملاتی ۱۱ میلیون و ۴۰۰ هزار سهم بود و قیمت مبنا ۴۵۰ تومان تعیین شده بود. نماد این شرکت در روز‌های اخیر افت قابل‌توجهی را تجربه کرده است.
ادعای داخلی بودن تمام فرایند
شرکت پارس‌خزر با نماد لخزر در بازار دوم بورس تهران معامله می‌شود و به‌زعم برخی از کارشناسان، به عنوان اولین کارخانه تولیدکننده لوازم خانگی ایرانی شناخته می‌شود که از سال‌ها پیش فعالیت خود را در این زمینه آغاز کرده و مدعی است که قطعات مورد نیاز برای تولید لوازم خانگی را نیز خودش تولید می‌کند. سهام این شرکت در ماه‌های اخیر با روند فرسایشی همراه شده است که یکی از دلایل آن به عقیده تحلیل‌گران تکنیکالی، خشک بودن سهام آن است، یعنی سهام توسط حقوقی‌ها جمع‌آوری شده‌است.
آبسال یکی از شارپی‌ترین رشد قیمت‌ها
قیمت سهام شرکت آبسال در ماه‌های اخیر رشد عجیبی داشت که در نهایت شرکت مجبور به شفاف‌سازی شد و اعلام کرد که علت این رشد به‌خاطر فشار خرید و تقاضای بیشتر از عرضه دو شرکت سرمایه‌گذاری روی سهام این شرکت بود. هرچند که بسیاری از تحلیل‌گران این رویه خرید را پر از ایراد دانسته و ضعف نهاد ناظر را گوشزد کرده‌اند، ولی سهامداران این شرکت بازدهی مناسبی از تفاوت قیمتی آن کسب کردند.
وضعیت سود خالص و درآمد عملیاتی شرکت‌ها
وضعیت سودآوری و کسب درآمد شرکت‌های لوازم خانگی بورسی در دو سال مالی گذشته روند رو به رشدی داشت. با این وجود شرکت‌های لوازم خانگی در ماه‌های اخیر، جریان رسانه‌ای زیادی راه انداختند تا شاید مسئولان سیاسی و اقتصادی را برای افزایش قیمت تحت تاثیر قرار دهند.
ادعای اصلی شرکت‌های لوازم خانگی برای افزایش قیمت کالا‌های خود، زیان سنگین اعلام شده‌است. اما واقعیت این است که هیچ‌کدام از شرکت‌ها در سال گذشته با زیان مواجه نشده‌اند. شاید اندکی از سود خود را به دلیل افزایش بهای تمام‌شده و هزینه اداری و مالی از دست داده باشند، ولی هیچ‌کدام زیان‌ده نشده‌اند.
روشدن دست شرکت‌های لوازم خانگی با هزینه مالی
یکی دیگر از ادعا‌های شرکت لوازم خانگی برای نشان دادن شرایط سخت، ناتوانی در دریافت تسهیلات از بانک‌هاست. اخیرا بسیاری از فعالان صنعت لوازم خانگی اعلام کرده‌اند که شرکت‌های بزرگ در دریافت تسهیلات از بانک‌ها برای رشد و توسعه ناتوان بوده یا اینکه حتی بانک‌ها به آن‌ها تسهیلات اعطا نمی‌کنند. این در حالی است که در آذر سال گذشته ۱۱ شرکت بورسی لوازم خانگی هزینه مالی خود را مبلغی حدود ۲ هزار و ۲۰۰ میلیارد تومان اعلام کردند که نسبت به سال قبل از آن رشدی حدود ۵۵ درصدی داشته است؛ بنابراین ادعای عدم توان دریافت تسهیلات حقیقت ندارد. هزینه مالی یعنی هر هزینه‌ای که برای تأمین منابع مالی شرکت پرداخت می‌شود در زیرمجموعه هزینه‌های مالی قرار می‌گیرد که مهمترین آن سود اقساط بانکی است و البته هزینه کوچکی مانند مشاوره‌های مالی و حتی جرائم مالیاتی هم ذیل این سرفصل قرار دارد، اما در بررسی عملکرد شرکت‌های ۱۰ گانه جریمه مالیاتی در سال گذشته مشاهده نشده است. اگرچه به دلیل آنکه هنوز صورت ۱۲ ماهه حسابرسی و منتشر نشده و نمی‌توان در این مورد قطعی نظر داد، ولی در حال حاضر می‌توان گفت که این هزینه بابت تسهیلات درج شده و ناتوانی در دریافت تسهیلات به نظر نمی‌رسد ادعای درستی باشد.
وضعیت تولید شرکت‌های مهم بورسی
وضعیت تولید شش شرکت مهم بورسی لوازم‌خانگی نشان می‌دهد این شرکت‌ها در مجموع وضعیت مختلفی را تجربه کرده‌اند. در سه سال گذشته تولید برخی شرکت‌ها روندی کاهشی داشته‌است. علت اصلی این کاهش هم رویه خود شرکت‌ها و تلاش آن‌ها برای حذف شرکت‌های کره‌ای بود که ظاهرا بیشترین ضرر را متوجه خود آن‌ها کرده‌است. این شرکت‌ها فروش صارداتی خود را در سال ۱۴۰۱ صفر اعلام کرده‌اند که مشخص نیست علت این مسئله چیست؟ اما در همین سال‌ها برخی شرکت‌ها مانند بوتان و انتخاب (اسنوا) رشد قابل‌توجهی را تجربه کرده‌اند.
فروش شرکت‌های بورسی
فروش شرکت نیز مانند تولید این شرکت‌ها وضعیت متفاوتی داشت. سال ۱۳۹۹ به‌دلیل اعلام فروش صادراتی‌ها ارقام بیشتری لحاظ شده‌است، اما بین سال ۱۴۰۰ و ۱۴۰۱ رقم فروش گویاتر بوده و نشان می‌دهد که مادیران فروش کمتری داشته و بوتان و انتخاب (اسنوا) فروش بیشتری را تجربه کرده‌اند، اما در مجموع فروش داخلی شرکت‌ها در سال گذشته، ضعیف‌تر از گذشته بوده‌اند. علت اصلی این کاهش فروش را می‌توان در افزایش شدید قیمت محصولات و کاهش قدرت خرید مردم دان