اقتصاد۲۴- شاخص بورس در روز دوشنبه ۱۸ اردیبهشت ۱۲۵ هزار و ۷۶۰ واحد ریزش کرد و فعالان بازار را در بهت و حیرت فرو برد. پیش از آن روز نحس، شاخص در ارتفاع دو میلیون و ۴۴۰ هزار و ۱۹۷ واحد قرار داشت. روند نزولی بورس تا سه روز متوالی ادامه داشت؛ یک‌مرتبه هشت هزار و ۵۸۱ واحد، یک‌مرتبه ۲۸ هزار واحد و در روز سوم نیز ۶۳ هزار واحد عقب نشست، اما ظاهرا بورس تصمیم گرفته دست به زانوی خود بگذارد و بلند شود تا همه بدانند ریزش ۱۲۵ هزار واحدی هفته سوم اردیبهشت، به قول حرفه‌ای‌ها نمی‌توانسته چیزی جز اصلاح شاخص بورس باشد.
شاخص بورس روز دوشنبه اول خرداد ۱۴۰۲، با رشد نزدیک ۱۶ هزار واحدی همراه شد و تا ارتفاع دو میلیون و ۳۱۸ هزار و ۵۴۲ واحد پیش‌رفت. به این ترتیب تنها حدود ۱۲۲ هزار واحد با موقعیت خود در ابتدای معاملات روز نحس ۱۸ اردیبهشت فاصله دارد.
آیا بورس می‌تواند به حالت عادی برگردد؟
شاخص بورس بخشی از رشد روز‌های اخیر خود را علاوه بر صبر و شکیبایی سهامداران، مدیون تصمیمات جدید است. سازمان بورس، هفته گذشته کارگزاری‌ها را مورد تفقد قرار داد و با پیشنهاد افزایش ۱۰ درصدی ضریب اعتبار کارگزاری‌ها موافقت کرد. این تصمیم سریعا به مرحله اجرا درآمد و ردپایش در رشد ۱۵ هزار و ۴۶۷ واحدی روز دوشنبه ۲۵ اردیبهشت قابل مشاهده بود.
لغو الزام فروش بازارگردان‌ها یکی دیگر از تصمیمات اورژانسی برای کنترل وضعیت بورس بود. متن اطلاعیه مهربانانه نوشته نشده است و دقیقا پس از اینکه تاکید کرده اند بازارگردان‌ها ملزم به ایفای تعهدات مربوط به ورود سفارش فروش و انجام معامله در سمت فروش نیستند، گفته‌اند هرنوع تخلفی در این رابطه باید به سرعت گزارش شود.
بیشتر بخوانید: بورس سبز پوش پا به خرداد گذاشت
بورس هفته قبل شاهد دو مصوبه امیدوارکننده دیگر بود. مورد اول از واریز ۵۰۰ میلیارد تومان به حساب صندوق تثبیت بازار سرمایه برای خرید سهام خبر می‌داد و مصوبه دوم به افزایش زمان اصلاح پرتفوی صندوق‌های درآمد ثابت از سه ماه به پنج ماه اختصاص داشت. به این ترتیب «صندوق‌های سرمایه‌گذاری با درآمد ثابت» فرصت پیدا می‌کنند تغییر و تحولات تکلیفی این مورد را عوض سه ماه، ظرف مدت پنج ماه انجام داده و میزان سهام موجود در پرتفوی خود را از ۱۵ به ۱۰ درصد برسانند. صندوق‌های سرمایه‌گذاری با درآمد ثابت، به این ترتیب برای اجرای این مصوبه تا شهریور فرصت خواهند داشت.
فراموش نکنیم تمام این عوامل نهایتا تاثیری کوتاه‌مدت روی بورس می‌گذارند و تداوم روند مثبت شاخص بورس به کمی بخت و اقبال هم نیاز دارد. چیزی مثل قیمت دلار! بعضی‌ها آن را خوشبینانه یا حتی موقتی ارزیابی می‌کنند، اما کاهش نرخ دلار در بازار آزاد قطعا به تقویت سناریوی اصلاح بورس کمک می‌کند. از طرف دیگر شاید دلار چند نرخی از خیلی جهات بد باشد، اما همین دلار با اسم رمز دلار نیمایی، قادر است نهایتا به اوج گرفتن بورس کمک کند، چون میانگین نرخ دلار نیما در سال گذشته حدود ۲۸ هزار تومان بود، اما در حال حاضر به ۳۸ تا ۳۹ هزار تومان رسیده است. همین مسئله سودآوری شرکت‌های بورسی را تقویت می‌کند.
چرخش تقاضا به‌سمت سهم‌های کوچک نقش مهمی در سبز شدن شاخص دارد. به کمک این استراتژی سهامداران می‌توانند زیر پروبال شاخص را بگیرند و باعث رشد بیشتر بورس شوند. حداقل در برهه زمانی فعلی، نماد‌های کوچک بورسی به دلیل اینکه با ریسک بیشتری همراه هستند، می‌توانند سود بالایی برای سهامداران به ارمغان بیاورند.
سهامداران حقیقی در روز دوشنبه اول خرداد، هزار و ۴۰ میلیارد تومان پول به بازار سهام تزریق کردند. نماد‌های وبملت، اخابر، وپاسار، وتجارت، و معادن و خودرو از نماد‌های تاثیر گذار مثبت بر شاخص کل بورس بودند.
بورس به‌دست چه کسی نجات پیدا می‌کند؟ حداقل تا وقتی حجم و ارزش معاملات پایین باشد و رشد نکند، سهامداران از ورود دوباره به بورس اجتناب می‌کنند
سهامداران حقیقی در روز‌های گذشته عموما از نماد‌هایی استقبال کرده‌اند که ارزش بازارشان زیر ۱۰ هزار میلیارد تومان بوده است. تقریبا مسلم است که سرمایه‌گذاران از ورود به نماد‌های بزرگ و شاخص‌ساز امتناع می‌کنند و سهم‌های کوچک برایشان جذابیت پیدا کرده است.
بورس وارد دوره‌ای شده که اغلب نماد‌های بزرگ نوسانات کوچک دارند، ولی نماد‌های کوچک، با رشد روبرو می‌شوند. شرایط فعلی بورس در جریان وقایع سال‌های ۹۷ تا ۹۹ نیز تجربه شده‌اند. در آن دوره ظرف چند ماه نماد‌های بزرگ و شاخص‌ساز اغلب کم‌نوسان ظاهر شدند و نماد‌های کوچک جور آن‌ها را کشیدند.
کدام صنعت و چه نماد‌های بورسی شانس پیروزی دارند؟
بورس بر سر راه خود مقاومت‌هایی را تجربه خواهد کرد. اولین مورد پایین بودن ارزش معاملات است. بسیاری از سرمایه‌گذاران حرفه‌ای معمولا تصمیمات خود را براساس ارزش معاملات می‌گیرند و حداقل تا زمانی که این معیار از نظرشان رو به‌رشد نباشد از ورود دوباره به بورس اجتناب می‌کنند.
ارزش معاملات بورس در هفته‌های پیش از ریزش روز دوشنبه ۱۸ اردیبهشت، تا ۱۷-۱۸ هزار میلیارد تومان می‌رسید. اما فعلا این شاخص روی عددی بین ۹ تا ۱۲ هزار میلیارد تومان متوقف شده تا یکی مدام توی گوشمان با لحن مایوس‌کننده مدام تکرار کند بورس هنوز رونق پیدا نکرده است.
بیشترین بازدهی گروه‌های صنایع بورسی در اردیبهشت امسال به گروه «چوب»، «سایر مواد معدنی» و «انبوه سازی، املاک و مستغلات» تعلق داشت که هر کدامشان موفق شدند به ترتیب بازدهی ۴۱ درصد، ۳۳ درصد و ۱۸ درصد را کسب کنند. عمده دلیل استقبال از دو صنعت «چوب» و «سایر مواد معدنی» را می‌توان جاماندگی و مقیاس کوچکشان دانست که آن‌ها را به‌عنوان گزینه‌ای کم‌ریسک مقابل چشم سهامداران به‌نمایش می‌گذارد.
بازدهی نماد «چخزر» از صنعت چوب حتی به عدد ۷۴ درصد رسید و در تک سهم صنعت «سایر مواد معدنی» یعنی نماد «کماسه» شاهد بازدهی ۳۶ درصدی هستیم. کمترین میزان بازدهی برای گروه‌های «فعالیت‌های مرتبط با اوراق‌بهادار»، خدمات رفاهی متنوع» و «ماشین‌آلات الکتریکی» ثبت شده. اولی بازدهی منفی ۱۲ را از خود به جا گذاشت و وضعیتی وخیم را تجربه می‌کند.
صنعت انبوه‌سازی با کسب بازدهی ۲۸ درصدی اردیبهشت ماه رتبه دوم را به‌خود اختصاص داده و جزو صنایع پربازده به‌حساب می‌آید. دلیل این مسئله چیزی جز رشد قیمت مسکن نیست. تقریبا نیمه اول هر سال، چنین اتفاقی برای صنایع مرتبط با بازار مسکن در بورس رخ می‌دهد. گروه هتل و رستوران نیز در نیمه نخست سال با افزایش تقاضا روبرو می‌شوند.
صنایع حاضر در گروه بانک‌ها و موسسات اعتباری هم در اردیبهشت امسال، خوش‌اقبال بودند که این مسئله را باید در راستای اعلام خبر افزایش تعرفه و کارمزد جدید خدمات بانکی ارزیابی کرد. بخت و اقبالی مشابه به نماد‌های حاضر در گروه ساخت قطعات خودرو رو آورده بود که با توجه به ثبت‌نام سامانه یکپارچه فروش خوردو قابل توجیه است.
سناریو‌های احتمالی پیش‌روی بورس
اگر محدوده دو میلیون و ۵۰۰ واحدی را به‌عنوان سقف بازار در کوتاه‌مدت فرض کنیم، دو سناریو محتمل به‌نظر می‌رسد. در حالت بدبینانه شاخص در جایگاهی بین یک میلیون و ۸۵۰ واحد تا دو میلیون واحدی قرار خواهد گرفت. این پیش‌بینی شاید تا تیر و مرداد به محقق شود.
سناریو خوشبینانه با رشد شاخص کل بورس تا محدوده سه تا ۳.۵ میلیون واحد قابل پیش‌بینی است، اما تحقق این مسئله به نوسان شدید نرخ ارز نیاز دارد. اگر چنین اتفاقی رخ ندهد و وضعیت سیاسی، اجتماعی کشور به‌گونه‌ای باشد که نرخ ارز مانند ماه‌های گذشته کم‌تحرک به‌کار خود ادامه دهد، بورس نیز حرکتی ملایم خواهد داشت. با کاهش کم‌دامنه قیمت ارز، بورس خود را درگیر اصلاح‌های گاه‌وبیگاه خواهد کرد. با ادامه روند فعلی نیز باید برای حداقل سه تا چهار ماه آینده روند صعودی آرام بورس را انتظار کشید.