اقتصاد۲۴- در سال‌ها و به ویژه دو سال اخیر رسم شده تا هر دبیر شورایعالی مناطق آزاد که کار خود را آغاز می‌کند، اعلام می‌کند که تراز تجاری مناطق آزاد برای اولین بار مثبت شده است.
این بار حجت الله عبدالملکی، دبیر شورایعالی مناطق آزاد خبر از مثبت شدن تراز تجاری مناطق آزاد برای اولین بار داده است؛ خبری که این روز‌ها بیش از همیشه مورد موشکافی قرار گرفته است.
۳۰ سال غفلت از کارکرد‌های مناطق آزاد؛ این بار در دوره عبدالملکی
خبر کوتاه است:
- ۸ شهریور ۱۴۰۰/ مومنی: سه سال است تراز تجاری مناطق آزاد مثبت شده!
- ۱۲ مهر ۱۴۰۱/ سعید محمد: تراز تجاری مناطق ازاد برای اولین بار مثبت شد!
- ۱۸ اردیبهشت ۱۴۰۲/حجت الله عبدالملکی: تراز تجاری مناطق آزاد برای اولین بار مثبت شد!
خبر مثبت شدن تراز تجاری مناطق آزاد در حالی برای سومین بار روی تریبون دبیرخانه مناطق رفته است که عدم شفافیت آمار این مناطق از سوی دبیرخانه شورایعالی مناطق آزاد حلقه مفقوده عملکرد این سازمان است.
به گزارش اقتصاد ۲۴، «ارائه آمار تراز تجاری مناطق آزاد چندان اهمیتی ندارد که بار‌ها از سوی دبیران شورایعالی مناطق آزاد اعلام می‌شود؛ آنچه مهم است غفلت از کارکرد‌ها و اهدافی است که برای این مناطق تعریف شده، اما باز هم از سوی حجت الله عبدالملکی نادیده انگاشته می‌شود.» این سخنی است که رئیس اتاق ایران و چین می‌گوید و در مورد قحط الرجالی در کشور هشدار می‌دهد: طی ۳۰ سال اخیر انتخاب دبیران شورایعالی مناطق آزاد عمدتا سیاسی بوده تا تخصصی و اقتصادی و همین اولین عامل ناکامی مناطق آزاد در عمر ۳۰ ساله آنهاست. این روند را در انتخاب حجت الله عبدالملکی نیز شاهد هستیم.
مسابقه دبیران شورایعالی مناطق آزاد برای اعلام یک آمار
مجیدرضا حریری در گفتگو با اقتصاد ۲۴ با بیان اینکه آمار دقیقی از تراز تجاری مناطق آزاد وجود ندارد، گفت: روشی نیز برای صحت سنجی این آمار وجود ندارد. این آمار همچون سایر آمار‌های ماست که از سوی یک مسئول اعلام می‌شود؛ ولی ناظر بیرونی وجود ندارد که صحت و سقم آن را مورد آزمون قرار دهد.
به گفته رئیس اتاق ایران و چین، مهم‌تر از مثبت یا منفی بودن تراز تجاری مناطق آزاد، غفلت از کارکرد‌ها و اهداف این مناطق است.
آزمون و خطا در مناطق آزاد
رئیس اتاق ایران و چین با اشاره به اینکه مهم این است که مناطق آزاد بر اساس یک استراتژی از پیش تعیین شده تاسیس شوند و در ادامه به آن استراتژی برسند، گفت: برای همه مناطق آزاد و ویژه‌ای که طراحی کرده ایم یک کارکرد در نظر گرفته ایم؛ در صورتی که قاعدتا بر اساس منطقه‌ای که تعیین شده وظایفی برای هر کدام از آن‌ها تعیین شده است. به طور مثال، منطقه آزاد کیش قرار بوده منطقه آزاد تجاری شود یا قشم منطقه آزاد صنعتی؛ ولی آیا به این اهداف رسیده ایم؟
حریری ادامه داد: مناطق ویژه همانند مناطق آزاد کارکرد خود را دارند. به طور مثال منطقه ویژه پولی مالی، منطقه ویژه هایتک و... در صورتی که ما هیچ کدام از این تعاریف را نداریم.
فشار‌های سیاسی برای ایجاد مناطق آزاد
رئیس اتاق ایران و چین با بیان اینکه کشور دیگری ندیده ام که این تعداد منطقه آزاد همانند کشور ما با این وسعت داشته باشد، به اقتصاد ۲۴ گفت: مسئولان هر منطقه آزاد در ایران تلاش می‌کنند تعریفی از منطقه خود کنند که از یکسری مقررات جاری معاف شود. بهتر است در مناطق آزاد فکری برای مقررات دست و پاگیر شود. آنگاه مشخص و تعریف شود که هدف از تاسیس مناطق آزاد چه بوده است.
بیشتر بخوانید: ورود سرمایه گذار خارجی به مناطق آزاد ایران غیرممکن است/ درآمد هنگفت مناطق آزاد از جرایم سرمایه گذاران
حریری معتقد است: فشار‌هایی از سوی استانداران، نمایندگان مجلس و مقامات محلی و ائمه جمعه و... موجب شده تا مناطق آزاد در ایران شکل بگیرند. این فشار‌ها به حدی است که گاهی منطقه‌ای بیابانی بعضا بدون فنس کشی تبدیل به منطقه آزاد شده بدون اینکه حدودش مشخص شود؛ بنابراین مدیرعامل آن مجبور شده برای ایجاد زیرساخت اجازه بدهد برخی کالا‌هایی که وارداتشان به کشور ممنوع است، وارد شوند یا روی به زمین فروشی آورده تا با آن زیرساخت‌های مورد نیاز مثل برق، آب و... را ایجاد کند.
مناطق آزاد؛ دروازه‌های ورود کالا یا گلوگاه صادرات؟
به گفته رئیس اتاق ایران و چین، طی ۳۰ سال اخیر انتخاب دبیران شورایعالی مناطق آزاد عمدتا سیاسی بوده تا تخصصی و اقتصادی و همین اولین عامل ناکامی مناطق آزاد در عمر ۳۰ ساله آنهاست. این روند را در انتخاب حجت الله عبدالملکی نیز شاهد هستیم.
حریری ادامه داد: در بین مناطق آزاد و ویژه اقتصادی که در ایران در ۳۰ ساله اخیر تاسیس شده تنها «عسلویه» است که با اهداف و کارکرد مشخص تاسیس شده و در همان مسیر نیز حرکت کرده است. از ابتدا قرار بود در عسلویه، پتروشیمی تاسیس شود و همان اتفاقات هم افتاد؛ ولی هدف مشخصی برای سایر مناطق آزاد به طور مثال کیش تعریف نشد. چرا باید در این منطقه صادرات انجام شود؟ چه چیزی آنجا تولید می‌شود؟ این در حالی است که اگر صادراتی در این منطقه انجام نمی‌شود، ولی این منطقه می‌تواند خطری برای واردات باشد.