اقتصاد۲۴- با نزدیک شدن به آخرین روز‌های فصل بهار و آغاز تابستان، تعطیلات پیاپی بهاری نیز پایان می‌یابد و دیگر از تعطیلات رسمی جز در روز‌های پنجشنبه و جمعه در تقویم ملی خبری نیست. به نوعی می‌توان گفت جز تعطیلی مدارس و دانشگاه‌ها و فرصتی که برای خانواده‌ها از این حیث ایجاد می‌شود، کارمندان و کارگران و در کل شاغلین از تعطیلات رسمی بی‌بهره هستند.
نگاهی گذرا به تعطیلاتی که طی سه ماه فصل بهار که پشت سر گذاشتیم، نشان از آن دارد که گردشگری داخلی با سفر‌های متعدد با پراکندگی مکانی و زمانی روبه رو بوده است. البته میزان سفر‌های زمینی که با وسایل شخصی انجام شده و در واقع در زمره سفر‌های انفرادی جای می‌گیرند، بیشتر بوده و شهر‌های شمالی کشور در صدر مقاصد سفر‌های داخلی جای دارند.
حرمت‌الله رفیعی (رئیس انجمن دفاتر خدمات مسافرت هوایی و جهانگردی ایران) با اشاره به سفر‌های داخلی که طی دو ماه گذشته رخ داد، گفت: بیشترین حجم مسافر به صورت زمینی و به سمت شمال کشور بود. در مسیر‌های هوایی نیز مشهد همانند همیشه مقصد نخست مسافران بوده چراکه تقریبا در تمام فصول سال مشهد ازجمله مقاصد پر مسافر کشور به شمار می‌رود.
طی دو ماه گذشته نیز ضریب اشغال مراکز اقامتی مشهد خوب بود. بعد از آن می‌توان به مقاصدی همچون کیش و قشم اشاره داشت. چنانکه طی ۳ ماه گذشته ظرفیت اقامتی کیش ضریب خوبی را پشت سر گذاشت و هتل‌ها به دلیل آنکه با تعداد مسافر زیادی روبه رو بودند و وضعیت خوبی به لحاظ مسافر داشتند، گرچه افزایش قیمت هم داشتند و هتل با قیمت ارزان، کمتر پیدا می‌شد.
او با اشاره به آنکه سفر‌های نوروز ۱۴۰۲ با سفر‌هایی که بعد از آن و طی تعطیلات در ماه‌های اردیبشهت و خرداد رقم خورد؛ تفاوت داشت، گفت: می‌توان گفت وضعیت اقتصادی مردم خوب نیست از این رو قشر ضعیف جامعه معمولا از هتل استفاده نمی‌کنند و سفر انفرادی با وسیله نقلیه شخصی را مد نظر دارند.
بیشتر بخوانید: تخلیه اجباری؛ تخریب بافت تاریخی شیراز ادامه دارد
رئیس انجمن دفاتر خدمات مسافرت هوایی و جهانگردی ایران در پاسخ به سوالی مبنی بر آنکه آیا نرخ بالای هتل‌ها و بسته‌های سفر و گرایش عموم جامعه به سفر‌های انفرادی با وسایل شخصی سبب شده تا در انتخاب مراکز اقامتی، گرایش مسافران به سمت اقامت در خانه مسافر‌ها و واحد‌های بومگردی بیشتر شود، گفت: بله این اتفاق را در ۳ ماه گذشته شاهد بودیم چنانکه میزان تقاضا برای اقامت در خانه مسافران بسیار افزایش داشته که البته معتقد هستم پیام بسیار بدی را به دنبال دارد.
رفیعی ادامه داد: مراکز اقامتی رسمی اعم از هتل‌ها و… مقرراتی را برای پذیرش مسافر دارند که تبعا خانه مسافر‌ها ندارند. نباید فراموش کرد که خانه مسافر‌ها نیز توسط دولت ایجاد شده‌اند، اما مقرراتی که برای مراکز هتلی و مراکز شناسنامه دار اجرا می‌شود در خصوص این واحد‌ها اجرایی نمی‌شود از این رو مسافر هم به لحاظ ارزانی و هم در اختیار داشتن خدمات دیگر ترجیح می‌دهد خانه مسافر‌ها را انتخاب کند.
نه تنها مسافرانی که به لحاظ مالی وضعیت خوبی ندارند بلکه مسافرانی که وضعیت مالی خوبی هم دارند و قصد سفر لاکچری را دارند باز هم خانه مسافر را با قیمت‌های بسیار بالا برای اقامت انتخاب می‌کند. درواقع هم مسافران بی‌بضاعت و هم مسافران لاکچری ترجیح می‌دهند به جای اقامت در مراکز اقامتی شناسنامه‌دار، اقامت در خانه مسافر‌ها را انتخاب کنند. می‌توان گفت، خانه مسافر‌ها درحال گرفتن جایگاه مراکز اقامتی رسمی هستند که پیام بدی به دنبال دارد.
او در پاسخ به این سوال که آیا گردشگران خروجی در خارج از کشور مراکز اقامتی از جمله هتل بوتیک یا خانه مسافر را به جای هتل برای اقامت انتخاب می‌کنند یا آنکه این مورد فقط در مورد خانه مسافر‌ها در سفر‌های داخلی رخ می‌دهد، گفت: خیر اینچنین نیست و مسافران خروجی، اقامت در هتل را انتخاب می‌کنند چراکه نه تنها خدمات بسیار خوب و باکیفیتی را دریافت می‌کنند بلکه از آرامش و آسایش نیز برخوردار می‌شوند. البته که بحث هتل‌های ما تنها دریافت شناسنامه برای دادن اقامت نیست بلکه اولویت نخست سرویس‌دهی و خدماتی است که ارائه می‌دهند و اولویت دوم قیمتی که ارائه می‌دهند.
تمام این عوامل توام با هم در انتخاب مسافران تاثیرگذار است. در دنیای خارج از ایران، اینگونه نیست که مسافر ترجیح دهد در خانه‌های اجاره‌ای اقامت کند بلکه هتل را به لحاظ سرویس‌دهی که دارد و خدماتی که ارائه می‌دهند انتخاب می‌کند.
مقاصد لاکچری سفر‌های داخلی پر مسافر
به گفته رفیعی وضعیت هتل‌های ۴ و ۵ ستاره در ۳ ماه گذشته خوب بوده و با ضریب اشغال بالا فعال بودند. بخصوص در مقاصدی مانند کیش و قشم و چابهار شاهد رونق خوب گردشگری بودیم. حتا پرواز‌ها به این مقاصد کاملا پر بودند و به لحاظ مسافر مشکلی وجود نداشت.
رئیس انجمن دفاتر خدمات مسافرت هوایی و جهانگردی ایران در پاسخ به این سوال که با توجه به استقبال از مقاصدی مانند کیش، قشم و چابهار که در زمره مقاصد گران و به نوعی لاکچری در داخل کشور به حساب می‌آیند، آیا می‌توان گفت که سفر‌های لاکچری به مقاصد داخلی مسافران خود را دارد، گفت: بله مقاصد لاکچری در داخل کشور گردشگران خود را دارند و از آن استقبال می‌شود. بعد از این مقاصد می‌توان گفت که شیراز با استقبال خوبی از سوی گردشگران روبه رو شد و مسیر شیراز نیز طی دو ماه گذشته پر بود و می‌توان گفت پرواز‌ها به این مقصد دیگر ظرفیت پذیرش نداشت و بلیط هواپیما به مقصد شیراز پیدا نمی‌شد.
او در پاسخ به این سوال که آیا نبود بلیت هواپیما به برخی مقاصد به دلیل کمبود میزان صندلی در ناوگان هوایی به این مقاصد رخ می‌دهد یا آنکه مسئله افزایش نرخ‌ها و ایجاد بازار سیاه است، گفت: هرچند کمبود‌هایی در ناوگان هوایی و میزان صندلی‌ها و پرواز‌ها داریم، اما نبود صندلی پروازی در تعطیلات مسئله دیگری است.
برای مثال، در نوروز شاهد آن بودیم که حدود ۲۰ روز مانده به آغاز سفر‌های نوروزی، هر پروازی را که می‌زدید جا نمی‌داد و می‌نوشت، ظرفیت تکمیل است. اما این پیام معنایش آن نبود که واقعا ظرفیت‌ها تکمیل است؛ چراکه پرواز‌ها را بسته بودند و عرضه نمی‌کردند تا بتوانند برای نوروز قیمت‌ها را افزایش دهند. وقتی هم که در نوروز پرواز‌ها باز شد، دیدند که دیگر خبری از استقبال مسافران از پرواز‌ها نیست چراکه مردم وقتی دیده بودند ظرفیت‌های پروازی تکمیل است، تصمیم گرفته بودند مقاصد دیگری را برای سفر‌های نوروزی خود انتخاب کنند.
اینگونه بود که به یک باره در نوروز شاهد ارائه قیمت‌های پایین در پرواز‌های داخلی بودیم و به راحتی پرواز به مقاصد کیش و مشهد را حتا زیر نرخ مصوب پیدامی‌شد؛ بنابراین معنای حرف من آن نیست که عرضه، کفاف تقاضای بازار رامی‌دهد بلکه عرضه خیلی کمتر از تقاضاست، اما وقتی که به یکباره برای زیاده خواهی در صدد بستن پرواز‌ها بر می‌آیند، در این شرایط است که مردم مقاصد را تغییر می‌دهند. حتا آن بخش از قشر مرفه که قصد سفر به مقاصد داخلی را داشته، اما با بسته بودن پرواز‌ها روبه رو می‌شود به سمت سفر‌های خارجی روی می‌آورد و این جفا در حق فعالان گردشگری داخلی است.
او خاطرنشان کرد: نه تنها در تعطیلات نوروز بلکه حتا در تعطیلات نیمه خردادماه که پشت سر گذاشتیم هم باز این امر تکرار شد و شاهد بسته شدن پرواز‌ها بودیم تا نرخ را افزایش دهند. این کار خطا و جفا است. منابعی که در اختیار ناوگان هوایی است از آن مردم است و با پول مردم خریداری شده است. البته که نه تنها در این حوزه بلکه در حوزه هتلداری و نرخ‌هایی که ارائه می‌شود هم با مشکل روبه رو هستیم.
هتل‌های مالزی لاکچری‌تر و ارزان‌تر از ایران
او درخصوص گردشگری خروجی و مقاصدی که مورد علاقه این گردشگران بود نیز گفت: در حوزه مقاصد خارجی نیز عموما ترکیه در اولویت اول مسافران ایرانی است و بعد از آن به سمت کشور‌های حوزه خلیج از جمله دبی و عمان می‌روند. درحال حاضر نرخ سفر به کشور ترکیه بعضا با نرخ سفر به برخی ازمقاصد داخلی برابری می‌کند.
نرخ پرواز و نرخ هتل در سفر‌های داخلی بالاست که سبب افزایش قیمت سفر‌های داخلی می‌شود از این رو قشری که می‌تواند مقاصد لاکچری داخلی را انتخاب کند، با توجه به شرایط موجود ترجیح می‌دهد به مقصد خارجی برود چراکه از یک سو یک سفر به کشوری دیگر را تجربه می‌کند و از دیگر سو از امکانات و خدمات خاص آن مقاصد و امکان خرید از برند‌های جهانی بهره مند می‌شود.
رفیعی خاطرنشان کرد: اگر نگاهی به نرخ هتل‌های داخلی و هتل‌های خارجی مانند هتل‌های مالزی داشته باشیم شاهد آن هستیم که نرخ هتل‌های مالزی بعضا کمتر از هتل‌های ایران هستند و اگر هم نرخ‌ها برابری کنند شاهد آن خواهیم بود که خدمات دهی هتل‌های ایران به پای هتل‌های مالزی نمی‌رسد.
مالزی هتل‌های ۴ و ۵ ستاره لاکچری دارد و خدماتی که در هتل‌های کشور‌های خارجی مانند مالزی ارائه می‌شود سبب می‌شد تا مسافران این گزینه را در اولویت خود قرار دهند. این درحالی است که گا‌ها ممکن است قیمت‌ها تقریبا برابری کند و حتا در برخی موارد قیمت‌های هتل‌های ایران حدود ۳۰ تا ۴۰ درصد گران‌تر است. تا زمانی که نرخ سفر در ایران ارزان نشود به مراتب میزان مسافران خروجی بیشتر از مسافران داخلی خواهد بود. کیفیت هتل‌های خارجی قابل مقایسه با هتل‌های داخلی نیست. حتا قیمت پرواز‌های داخلی نسبت به پرواز‌های خارجی قابل مقایسه نیست.
رئیس انجمن دفاتر خدمات مسافرت هوایی و جهانگردی ایران تاکید کرد: حتا نمی‌گوییم که ارزان کنند بلکه می‌گویم به حقشان راضی باشند و زیاده خواهی نکنند. تا زمانی که قیمت بسته سفر در داخل کشور مناسب‌سازی نشود، همچنان شاهد ریزش مسافر خواهیم بود.
استقبال از شهر‌های جنوبی و غربی
مصطفی فاطمی (مدیرکل توسعه گردشگری داخلی معاونت گردشگری) نیز درخصوص وضعیت گردشگری داخلی طی فصل بهار و تعطیلاتی که پشت سر گذاشتیم، به ایلنا گفت: میزان سفر‌های داخلی کشور و رزور مراکز اقامتی نسبت به سال‌های قبل خیلی بهتر بود. در بهار امسال سمت و سوی گردشگران توزیع مکانی بهتری داشت و تقریبا می‌توان گفت تمام پهنه کشور درگیر سفر‌های داخلی بود.
استقبال از نیمه جنوبی و البته سواحل و جزایر جنوبی کشور بسیار چشمگیر بود. این روند تا تعطیلات عید فطر که نیمه اردیبهشت بود، به همین منوال بود و از نیمه اردیبهشت به این سو روند سفر‌های داخلی به سمت شهر‌های غرب کشور افزایش یافت. بخصوص کردستان با حجم سفر‌های بسیار زیادی روبه رو شد و برخی از استان‌ها مانند ایلام رکورد‌های جدیدی در حوزه سفر ثبت کردند.
او ادامه داد: آنچه گفته شد، جدای از استان‌های شمالی است چراکه همیشه استان‌های شمالی کشور جزء پرمسافرترین مقاصد سفر‌های داخلی به حساب می‌آیند و کماکان صدرنشین سفر‌ها هستند. البته برخی از روستا‌ها مورد توجه بیشتری قرار گرفتند و رشد قابل توجهی در سفر به روستا‌ها شاهد بودیم و واحد‌های بومگردی از استقبال خوبی برخوردار بودند.
مدیرکل توسعه گردشگری داخلی معاونت گردشگری درباره ارزیابی میزان سفر‌های داخلی که به صورت انفرادی و شخصی انجام شده یا در قالب تور‌های گردشگری بوده و اینکه کدام مراکز اقامتی بیشتر مد نظر مسافران داخلی بوده، گفت: آنچه در ۳ ماه نخست سال جاری شاهد بودیم مختص به این ایام نیست و همواره سفر‌های داخلی به همین منوال انجام شده است و بیشتر در قالب سفر‌های شخصی و خانواده محور صورت گرفته نه در قالب تور‌های گردشگری و این بخش از گردشگری همیشه کمتر مورد توجه بوده و در ادوار مختلف ثابت مانده.
هرچند تبلیغات زیادی برای توسعه تور‌های گروهی انجام شده، اما تغییری در روند انتخاب نوع سفر در مسافران داخلی دیده نمی‌شود. سمت و سوی اقامت نیز به سمت اقامتگاه‌های ارزان‌قیمت رفته است. البته که تعداد این واحد‌ها در کشور نیز بیشتر است.
فاطمی درخصوص ضریب اشغال هتل‌های کشور در بهار امسال نیز گفت: ضریب اشغال هتل‌های پرستاره (۴ و ۵ ستاره) خیل خوب بود، اما هتل‌های یک تا ۳ ستاره از استقبال کمتری برخوردار بودند و می‌توان گفت روندی که در نوروز شاهد بودیم در اردیبهشت و خرداد نیز ادامه داشته است.