اقتصاد۲۴- مرکز پژوهش‌های مجلس در گزارشی جایگاه ایران را از نظر شاخص‌های تولید و صادرات محصولات با فناوری‌های متوسط و پیشرفته، نامناسب اعلام کرد. طبق این گزارش در حدود یک دهه اخیر رشد کشور در این عرصه تقریبا متوقف شده است.
به گزارش فراز ، این گزارش توسط گروه فناوری‌های نوین مرکز پژوهش‌های مجلس تهیه شده و به بررسی شاخص‌های مذکور در دوره ۳۰ ساله ۱۳۶۹ تا ۱۳۹۹ می‌پردازد.
بر این اساس به طور کلی ایران در شاخص سهم صادرات تولیدات با فناوری متوسط و پیشرفته از کل صادرات صنعتی در سال ۱۳۹۹ (۲۰۲۰) در رتبه ۷۳ از میان ۱۵۴ کشور قرار دارد و کشور‌هایی مانند ترکیه با رتبه ۵۵ و هندوستان با رتبه ۶۱ در از این حیث نسبت به ایران جایگاه بهتری قرار دارند.
همچنین این گزارش گفته است که ایران از نظر شاخص ارزش افزوده تولیدات با فناوری متوسط و پیشرفته سرانه در رتبه پنجاه و نهم از میان ۱۵۴ کشور قرار دارد. این در شرطی است که کشور‌هایی مانند ترکیه با رتبه ۴۳، کویت با رتبه ۴۸، قطر با رتبه ۲۱ و عمان با رتبه ۴۱ در جایگاهی بهتر و مناسب‌تر از ایران قرار دارند.
یک بخش مهم از این گزارش به سهم محصولات مختلف از بازار صادراتی کشور می‌پردازد.
بر اساس داده‌های سال ۱۳۹۹ سهم فناوری‌های پیشرفته در صادرات اصلا ملموس نیست. بیش از ۵۴ درصد از صادرات صنعتی ایران را محصولات خام و نیمه‌خام تشکیل می‌دهند و فقط حدود ۰٫۵ درصد از صادرات صنعتی ایران را صادرات محصولات فناوری پیشرفته تشکیل می‌دهند. همچنین حدود ۳۲٫۵ درصد از صادرات صنعتی ایران متعلق به محصولات با فناوری متوسط است.
بیشتر بخوانید: احداث معادن بختگان باعث نابودی ۱۲۶ هزار هکتار از پهنه آبی و ۶۰ آبادی
مرکز پژوهش‌های مجلس سهم مورد محصولات با تکنولوژی پیشرفته و یا متوسط از کل صادرات ایران را کم و ناکافی دانسته است. سهمی که نشان می‌دهد سهم اقتصاد کشور در بازار‌های بین‌المللی بیش از هر چیز به خام فروشی تکیه دارد.
همچنین از نظر شاخص صادرات محصولات صنعتی با فناوری متوسط و پیشرفته سرانه نیز وضعیت کشور مطلوب به نظر نمی‌رسد. این شاخص بیانگر سرانه صادرات کالا‌های با فناوری متوسط و پیشرفته در صادرات صنعتی (ساخت) یا به عبارت دیگر محتوای فناوری و پیچیدگی صادرات هر کشور را در قیاس با ظرفیت بالقوه نیروی انسانی آن نشان می‌دهد.
روند صادرات محصولات با فناوری متوسط و پیشرفته سرانه از سال ۱۳۶۹ تا ۱۳۷۷ حدود ۵ دلار ثابت بوده، اما از سال ۱۳۷۸ تا ۱۳۹۶ افزایش چشمگیری داشته و به حدود ۱۵۸ دلار در سال ۱۳۹۶ رسیده است، اما سال ۱۳۹۶ تا ۱۳۹۹حدود ۱۵۳ دلار ثابت باقی مانده است.
همچنین، روند شاخص صادرات محصولات با فناوری متوسط و پیشرفته سرانه در سال‌های مورد بررسی افزایش محدودی داشته و به رقم ۰.۷ رسیده است و نشان می‌دهد جایگاه ایران در مقایسه با سایر کشور‌ها در این شاخص بسیار پایین است.
روند سهم ارزش افزوده تولیدات با فناوری متوسط و پیشرفته کشور
سهم ارزش افزوده تولیدات با فناوری متوسط و پیشرفته کشور از ارزش افزوده تولیدات صنعتی در دوره ۱۹۹۰ تا ۲۰۰۰ از حدود ۲۸ درصد به حدود ۴۱ درصد افزایش پیدا کرد. در دوره بعدی یعنی ۲۰۰۰ تا ۲۰۱۰ از حدود ۴۱ درصد در ۱۳۷۹ به حدود ۴۵ درصد در سال ۱۳۸۹ افزایش پیدا کرده، اما در دوره ۲۰۱۰ تا ۲۰۲۰ تا سال ۱۳۹۹ این شاخص در همان ۴۵ درصد باقی مانده است.
این گزارش نتیجه می‌گیرد که ساختار تولید کشور در دوره ۱۳۶۹ تا ۱۳۷۹ از نظر فناوری ارتقای قابل قبول داشته، اما در دوره ۱۳۷۹ تا ۱۳۹۹ بهبود قابل توجهی در فناوری تولید نداشته است.