اقتصاد۲۴- آشفتگی، حیرانی و سرگردانی از رصد تحرکات و رفتار‌های سرمایه گذاران در روز‌های اخیر به‌وضوح قابل‌ردیابی است و بازیگران بازار به‌دنبال دستیابی به سرنخ‌هایی برای تصمیم‌گیری درخصوص ماندن و ادامه دادن در بورس تهران، یا بخشیدن عطای بازار به لقای آن هستند. به هر روی باید دید که در روز‌های آتی برآیند کدام‌یک از نیرو‌های تاثیرگذار بر کلیت بازار سرمایه، خواهد توانست جریان مخالف را نیز با خود همراه کند و یک روند مثبت یا منفی در بازار سهام رقم بزند.
بازار در آینه آمار
در روزی که گذشت شاخص‌کل بورس تهران با کاهش ۳۴/ ۰درصدی همراه شد تا مجددا کانال ۲میلیون و ۲۰۰هزار‌واحدی را از دست بدهد. اتراق و توقف نماگر اصلی بازار سهام در بالای محدوده یادشده، فقط دو روز دوام داشت. این شاخص بعد از ۱۶ روز معاملاتی که در کانال ۲میلیون و ۱۰۰هزار‌واحدی قرار داشت، در دو روز اخیر توانسته بود خود را به بالای محدوده ۲میلیون و ۲۰۰هزار‌واحدی برساند، در روز گذشته، این شاخص با فشار عرضه در نماد‌های شاخص ساز بار دیگر به کانال پایین‌تر نقل‌مکان کرد. در نماد‌های کوچک، اما قضیه کمی متفاوت بود و نماگر هم وزن که تاثیر یکسان کلیه نماد‌های معاملاتی در فرمول محاسبه آن عیان است، با رشد ۱۷/ ۰درصدی در سطح ۷۷۷هزار‌واحدی کار خود را به اتمام رساند.
در فرابورس نیز شاخص اصلی این بازار با افزایش اندک ۱۷/ ۰درصدی همراه شد. همان‌گونه که از اعداد و ارقام فوق نیز پیداست، دامنه‌نوسانات هیچ‌کدام از نماگر‌های اصلی بازار سهام، حتی از ۵/ ۰درصد نیز تجاوز نکرده که این موضوع بیانگر این نکته است که بازار در یک وضعیت خنثی به‌سر می‌برد و همان‌طور که گفته شد برآیند نیرو‌های تاثیرگذار بر بازار سهام به جمع بندی خاصی درباره تعیین رفتار معاملاتی خود نرسیده است. همچنین واگرایی موجود در بین شاخص‌کل بورس تهران و نماگر هم وزن، گویای این نکته است که بازار حرکت دسته‌جمعی یا روند خاصی در کلیت خود ندارد و پول در بین صنایع مختلف بورس تهران در حال گردش است و اخبار مثبت و منفی پیرامون صنایع مختلف، به‌دقت در رفتار معامله‌گران قابل رصد و ردیابی است.
قهر ادامه دار حقیقی‌ها
در روزی که گذشت، ۱۳۴میلیارد تومان دیگر از سوی حقیقی‌ها از گردونه معاملات سهام خارج شد تا روند قهر و غضب سرمایه‌های خرد با مرز‌های تالار شیشه‌ای همچنان ادامه دار باشد. بعد از شکل گیری روند نزولی در بازار سهام که از میانه‌های دومین ماه سال‌آغاز شد، شاهد تغییر نوع نگاه حقیقی‌ها به صحنه معاملات بورس تهران بوده ایم و این گروه از فعالان بورس تهران در اکثر روز‌های معاملاتی، خالص خرید منفی ثبت کرده اند. این آیتم یکی از مهم‌ترین فاکتور‌های بررسی تابلوخوانی بازار است که رصد روزانه روند و فعل و انفعالات آن می‌تواند اطلاعات مفیدی را برای تشخیص شروع روند‌های صعودی و نزولی در بازار سهام ارائه دهد. به هر روی، حقیقی‌ها همچنان برای آینده بازار چشم انداز صعودی متصور نیستند و اقدام به خروج سرمایه‌ها از بازار برای مقاصد گوناگون می‌کنند.
بیشتر بخوانید: دامنه نوسان بورس افزایش نمی یابد
همچنین دیگر متغیر مهم تابلوخوانی در بازار یعنی ارزش معاملات خرد سهام که شامل سهام و حق‌تقدم می‌شود و می‌توان با بررسی آن، به رکود و رخوت معاملاتی حاکم بر بازار سهام یا پویایی و شادابی آن پی برد، این روز‌ها وضعیت چندان مناسبی را سپری نمی‌کند. در روز گذشته، این سنجه آماری رقم ۳هزار و ۱۹۸میلیارد‌تومان را مخابره کرد که گویای رکود و رخوت کامل در بطن بازار سهام است. گفتنی است که این متغیر آماری در دوران اوج قیمت‌ها در اواسط اردیبهشت که هر سه نماگر اصلی بازار در سقف‌های تاریخی خود قرار داشتند، توانسته بود مقادیر بالای ۱۵هزار‌میلیارد‌تومان را ثبت کند و اکنون ارزش معاملات، نسبت به آن زمان تقریبا یک‌پنجم شده‌است.
ماجرا‌های بورس و دامنه‌نوسان
موضوع افزایش دامنه‌نوسان یکی از مواردی است که در سال‌های اخیر همواره بحث‌های داغی پیرامون آن در رسانه‌های بورسی شکل‌گرفته‌است. روز گذشته، محمود گودرزی مدیرعامل بورس تهران در پاسخ به سوالی مبنی‌بر برنامه شرکت بورس برای افزایش یک‌درصدی دامنه‌نوسان اعلام کرد: فعلا برنامه‌ای برای افزایش دوباره دامنه‌نوسان نداریم. مساله‌ای که در این میان قابل‌توجه به‌نظر می‌رسد، عدم‌همسویی اظهارات مقامات نظارتی و اجرایی بازار سرمایه است.
بحث درباره بودن یا نبودن دامنه‌نوسان و مزایا و معایب آن از حوصله بحث این متن خارج است، اما موضوع افزایش دامنه‌نوسان یکی از مواردی است که مسوولان خود سازمان بورس بار‌ها در اظهارات خود به آن اشاره کرده اند. یقینا افزایش دامنه‌نوسان موجبات شناورتر‌شدن و روان تر‌شدن هرچه بیشتر معاملات نماد‌های بورسی و فرابورسی را فراهم خواهد کرد و سبب خواهد شد تا در روند‌های نزولی و صعودی بازار سهام گرفتار صفوف گسترده خرید و فروش نشود.
محدودبودن دامنه‌نوسان قیمت‌ها در محدوده‌های کف و سقف روزانه نماد‌های مختلف، سبب می‌شود به دلیل اثر کهربایی سفارش‌های خرید و فروش با نزدیک شدن قیمت به کف و سقف مجاز قیمتی، به‌سرعت به سمت این قیمت‌ها میل کنند و انباشته شدن این سفارش‌ها در این محدوده‌ها منجر به شکل گیری صفوف خرید و فروش می‌شود که بعضا این صف‌ها تا هفته‌ها و ماه‌ها پابرجا باقی می‌مانند و خط بطلانی بر روی یکی از ویژگی‌های مثبت بازار سهام در قیاس با سایر بازار‌ها - نقدشوندگی - می‌کشند. چه‌بسا اگر دامنه‌نوسان قیمت سهم‌ها از مقادیر کنونی افز ایش یابد، شاهد رخت بر بستن بسیاری از معضلات کنونی از بازار مانند پروژه کردن سهم‌های مختلف باشیم، چون دامنه‌نوسان بالا مانع از تشکیل صفوف گسترده در بازه‌های زمانی طولانی می‌شود.
پیش‌تر در گزارش روز ۲۳ اسفند سال‌گذشته «دنیای‌اقتصاد» تحت‌عنوان اثر کهربایی در بورس به معضلات ناشی از محدودبودن دامنه قیمت‌ها در بورس و نقش اثر کهربایی در پدیدآمدن صف‌نشینی در بورس تهران اشاره‌شده بود.