اقتصاد۲۴- آمار مهاجران افغان در ایران روندی فزاینده داشته است و این موضوع چالش‌هایی در حوزه‌های مختلف به ویژه حوزه سلامت به وجود آورده است. در سه دهه گذشته ایران نخستین مقصد مهاجرت افغانستانی‌ها بوده و بعد از به قدرت رسیدن طالبان سیل دیگری از مهاجران روانه ایران شده‌اند. در حالی که مهاجران پیشین نیز سه نسل و بعضا چهار نسل در ایران بوده‌اند و حتی به افغانستان سفر نکرده‌اند. طبق آمار‌های جهانی در سال‌های ۲۰۲۱ و ۲۰۲۲ میلادی، ۳ میلیون و ششصد هزار نفر از مردم افغانستان به کشور‌های دیگر مهاجرت کرده‌اند.
جمعیت فزاینده مهاجران و چالش نظام سلامت عمومی
نکته قابل توجه اینجاست که مقصد هفتاد درصد این مهاجران ایران بوده است و این را سازمان بین‌المللی مهاجرات اعلام کرده است. بر این اساس سازمان بین المللی مهاجرت، شمار افغان‌هایی را که در دو سال گذشته میلادی به ایران مهاجرت کردند را دو میلیون و پانصد هزار نفر تخمین زده است.
حال باید توجه کرد که این جمعیت نیاز به امکانات و سامان‌دهی دارد و یکی از نخستین حقوق انسان‌ها نیز دریافت خدمات در حوزه سلامت عمومی است. موضوعی که در سلامتی کل جامعه نیز اثرگذار است و نمونه آن در واکسیناسیون مهاجران به وضوح قابل مشاهده بود. در آمار‌های وزارت بهداشت، اما این آمار دیده نمی‌شود و در تخمین سرانه تخت‌های بیمارستانی فقط جمعیت شهروندان محاسبه می‌شود. موضوعی که می‌تواند به خدمات سلامت مهاجران و در نتیجه سلامت عمومی جامعه آسیب‌های جدی وارد کند.
بیشترین و کمترین جمعیت مهاجران در کدام استان‌ها هستند؟
بر اساس آخرین آمار‌ها تا سال ۱۴۰۰ تهران بیشترین میزان مهاجران را دارد و شمار آن‌ها از ۵۰۰ هزار نفر فراتر می‌رود. پس از تهران خراسان رضوی بین ۳۰۰ هزار تا ۵۰۰ هزار مهاجر و استان‌های اصفهان، کرمان و فارس بین ۲۰۰ هزار تا ۴۰۰ هزار مهاجر دارند. همچنین تعداد مهاجران استان‌های یزد، قم و البرز بین ۱۰۰ هزار تا۲۰۰ هزار نفر تخمین زده می‌شود.
جمعیت بالای مهاجران در قزوین و کمبود تخت بیمارستانی
در رتبه بعد، اما استان قزوین قرار دارد که جمعیت بین ۵۰ تا ۱۰۰ هزار نفری مهاجران را در خود جای داده است. استان‌های مرکزی، قزوین، گلستان، سمنان، بوشهر، هرمزگان، سیستان و بلوچستان نیز بین ۵۰ هزار تا ۹۹ هزارنفر مهاجر دارند و این جمعیت در باقی استان‌های کشور کمتر از ۵۰ هزار نفر تخمین زده می‌شود.
بیشتر بخوانید: اختلاف دولت و مجلس در مورد بخشنامه وزارت کشور/ پاستور و بهارستان در وزن‌کشی سیاسی
البته این آمار‌ها می‌تواند بسیار فراتر از این‌ها نیز باشد. تاجایی که روزنامه جمهوری اسلامی در گزارشی نوشته که طبق آمار‌های میدانی، جمعیت افغان‌ها در ایران اکنون به ۸ میلیون نفر رسیده و هر روز حدود ۱۰ هزار نفر به صورت غیرقانونی و قانونی وارد مرز‌های ایران می‌شوند.
تهدید نظام سلامت در بحران‌ها
جمعیت فزاینده مهاجران در کنار چالش‌های نظام سلامت عمومی به ویژه کمبود تخت، در استان‌ها مختلف کشور می‌تواند منجر به خطرات مهمی شود. چرا که طبق آمار‌ها حدود ۱۵۰ هزار تخت بیمارستانی در ایران وجود دارد که ۱۷ درصد آن‌ها در تهران است. فاصله تهران با دیگر استان‌ها بسیار زیاد است و فارس با ۷.۴ درصد و اصفهان با ۷ درصد در رتبه‌های بعدی قرار دارند. پایین‌ترین آمار بیمارستان‌های کشور نیز مربوط به استان‌های خراسان شمالی با ۱.۱درصد، چهارمحال و بختیاری با ۱درصد، کهگیلویه و بویراحمد با ۰.۹ درصد است؛ بنابراین سرانه تخت‌های بیمارستانی حتی برای جمیعت شهروندان کشور نیز قابل قبول نیست و با استاندارد‌ها فاصله زیادی دارد. سرانه تخت بیمارستانی در کشور حدود ۱.۵ به ازای هزار نفر که حداقل طبق شاخص‌های بین‌المللی باید ۳ به ازای هزار نفر باشد. البته پراکندگی این تخت‌های نیز همانطور که در آمار‌ها اشاره شد متمرکز در تهران است و دیگر استان‌های مثل قزوین با مشکل جدی تخت بیمارستانی روبه‌رو هستند. اگر جمعیت مهاجران را نیز به شهروندان اضافه کنیم مشخص می‌شود که این کمبود تخت بیمارستانی می‌تواند تهدیدی جدی برای نظام سلامت عمومی در کشور باشد که در بحران‌هایی همچون همه‌گیری کرونا خود را بیشتر نشان داد.
در چنین شرایطی باید زیرساخت‌های تامین نیاز‌های نظام سلامت عمومی در استان‌های مختلف کشور فراهم شود. زیرساخت‌هایی که کمک می‌کند نظام سلامت عمومی خدمات بهتری و سریع‌تری به شهروندان و مهاجران ارائه دهد و سلامت عمومی جامعه را تامین کند.