اقتصاد۲۴- پاسخ رهبر انقلاب به سوالات شرعی درباره عزاداری محرم؛ حکم شنیدن صدای گریه نامحرم، برهنه شدن و استفاده از سنج و طبل چیست؟
رهبر انقلاب فرموده‌اند: به راه انداختن دسته‌های عزاداری برای سیدالشهداء و اصحاب او علیهم السلام و شرکت در امثال این مراسم امری بسیار پسندیده و مطلوب است و از بزرگترین اعمالی است که انسان را به خداوند نزدیک می‌کند، ولی باید از هر عملی که باعث اذیّت دیگران شود و یا فی نفسه از نظر شرعی حرام باشد، پرهیز شود.
پیش از این در صفحه‌ای مرتبط با احکام مناسبتی ایام عزاداری محرم، پاسخ رهبر انقلاب به چند سوال شرعی درباره این ایام را منتشر کرده که به مناسبت فرا رسیدن ایام تاسوعا و عاشورای حسینی به مرور این احکام می‌پردازیم.
سؤال۱: آیا بیان زبان حال در مداحی‌ها و روضه‌ها بصورت اشعار و نثر در مورد اهل بیت علیهم السلام جایز است؟
جواب: اگر معلوم باشد که زبان حال را بیان می‌کند و مناسب با شأن اهل بیت علیهم السلام باشد، مانع ندارد.
عزاداری و رعایت مقررات
سوال۲: آیا به راه انداختن دسته جات عزاداری در معابر عمومی که گاهی اوقات باعث اذیت و بسته شدن راه برای عابرین و وسائل نقلیه می‌شود یا حرکت دسته‌های عزاداری در شب‌های محرم تا نصف شب، همراه با استفاده از طبل و نی، اشکال دارد؟
جواب: به راه انداختن دسته‌های عزاداری برای سیدالشهداء و اصحاب او علیهم السلام و شرکت در امثال این مراسم امری بسیار پسندیده و مطلوب است و از بزرگترین اعمالی است که انسان را به خداوند نزدیک می‌کند، ولی باید از هر عملی که باعث اذیّت دیگران شود و یا فی نفسه از نظر شرعی حرام باشد، پرهیز شود.
استفاده از طبل و سِنج در عزاداری
سوال۳: استفاده از طبل، سِنج و شیپور در مراسم عزاداری چه حکمی دارد؟
جواب: اگر به نحو متعارف و متناسب با مراسم عزاداری نواخته شود، اشکال ندارد.
برگزاری مراسم در ساعات اداری
سؤال۴: برگزاری مراسم دعای توسل و عاشورا در ساعت اداری در دستگاه‌های اجرائی به صورت هفتگی یا دهۀ محرم و ایام فاطمیه چه حکمی دارد؟
جواب: اگر موجب تضییع حقوق مراجعه کنندگان نشود، اشکال ندارد و اگر در این زمینه مقرراتی وجود دارد، باید مراعات شود.
برهنه شدن در عزاداری
سؤال۵: آیا برهنه شدن هنگام سینه زنی بدون حضور نامحرم اشکال دارد؟
جواب: شایسته است عزاداری به شیوه مرسوم و سنتی که با لباس انجام می‌شده است برگزار شود.
لطمه زدن در عزاداری
سؤال۶: آیا لطمه زدن به بدن در عزاداری‌ها جایز است؟
جواب: اگر ضرر قابل توجه داشته باشد یا موجب وهن مذهب یا عزاداری معصومین علیهم السلام باشد، جایز نیست.
هروله کردن در عزاداری
سؤال۷: آیا هروله کردن و گفتن ذکر ائمه علیهم السلام بصورت تند و پشت سر هم (شور) جایز است؟
جواب: اگر به گونه‌ای باشد که موجب وهن مذهب یا مراسم عزاداری معصومین علیهم السلام نباشد، فی نفسه اشکال ندارد.
قضا شدن نماز به دلیل شرکت در عزاداری
سؤال۸: اگر بعضی از واجبات از مکلّف به سبب شرکت در مجالس عزاداری فوت شود مثلاً نماز صبح قضا شود، آیا بهتر است بعد از این در این مجالس شرکت نکند یا این که عدم شرکت او باعث دوری از اهل بیت علیهم السلام می‌شود؟
جواب: بدیهی است که نمازِ واجب، مقدم بر فضیلت شرکت در مجالس عزاداری اهل بیت علیهم السلام است و ترک نماز به دلیل شرکت در این مجالس جایز نیست، ولی شرکت در عزاداری به گونه‌ای که مزاحم نماز نباشد، از مستحبّات مؤکد است.
سؤال ۹: زنجیر زدن در دسته‌های عزاداری، چه حکمی دارد؟
جواب: اگر به نحو متعارف و به گونه‌ای باشد که از نظر عرفی از مظاهر حزن و اندوه در عزاداری محسوب شود، اشکال ندارد.
استفاده از زنجیر‌های تیغ دار در عزاداری
سؤال ۱۰: در برخی از مناطق در روز عاشورا با زنجیر‌هایی که تیغ دارد زنجیر می‌زنند و پابرهنه وارد آتش و ذغال داغ می‌شوند، نظر شریف حضرت عالی در این باره چیست؟
جواب: هر کاری که برای انسان ضرر قابل توجه داشته باشد و یا باعث وهن دین و مذهب شود حرام است و مؤمنین باید از آن اجتناب کنند و مخفی نیست که بیشتر این امور باعث بدنامی و وهن مذهب اهل بیت علیهم السلام می‌شود و این از بزرگترین ضرر‌ها و خسارت هاست.
شنیدن صدای گریه نامحرم
سؤال۱۱: شنیدن صدای گریۀ نامحرم خصوصا در مجالس عزای اهل بیت علیهم السلام (با توجه به کنار هم بودن قسمت زنانه و مردانه) چه حکمی دارد؟
جواب: در صورتی که مفسده نداشته باشد، فی نفسه اشکال ندارد.
مالیدن گِل به سر برای عزاداری
سؤال۱۲: آیا مالیدن مقدار کمی گِل به سر و پیشانی در ایام عزاداری اشکال دارد؟
ج. اگر به نحو متعارف و به گونه‌ای باشد که از نظر عرفی از مظاهر حزن و اندوه در عزاداری محسوب شود، اشکال ندارد.
استفاده از آلات موسیقی در عزاداری
سؤال۱۳: استفاده از آلات موسیقی مانند اُرگ (از آلات موسیقی و شبیه پیانو است) و سنج و غیر آن‌ها در مراسم عزاداری چه حکمی دارد؟
ج. استفاده از آلات موسیقی، مناسب با عزاداری سالار شهیدان نیست و شایسته است مراسم عزاداری به همان صورت متعارفی که از قدیم متداول بوده برگزار شود.
سؤال۱۴: استفاده از عَلَم در مراسم عزاداری سیدالشهدا (ع) با قراردادن آن در مجلس عزا یا حمل آن در دسته عزاداری چه حکمی دارد؟
ج. این گونه امور جزء دین شمرده نمی‌شوند.
خرید و فروش در روز‌های تاسوعا و عاشورا
سؤال۱۵: خرید و فروش در روز‌های تاسوعا و عاشورا چه حکمی دارد؟
ج. فی نفسه حرام نیست، لکن شایسته است شخص به عزاداری اشتغال داشته باشد و خود را از ثواب بزرگ محروم نسازد.