اقتصاد۲۴- سعد البراک، وزیر نفت کویت روز پنجشنبه ۲۷ ژوئیه برابر با ۵ مرداد در مصاحبه با «اسکای نیوز» خبر داده است که کشورش بدون انتظار برای تعیین مرز با ایران، حفاری و تولید در میدان گازی الدُرّه یا آرش را آغاز خواهد کرد.
پیش از این نیز سالم عبدالله الجابر الصباح، وزیر خارجه کویت مدعی مالکیت انحصاری کویت و عربستان بر میدان گازی آرش شده بود.
یک ماه پیش از این تاریخ نیز و پس از آن که تهران اعلام کرد، آماده شروع حفاری در یک میدان گازی مورد مناقشه در خلیج فارس است، کویت ایران را به گفتگو در مورد مرز‌های دریایی خود دعوت کرد. البته سال ۲۰۲۲ نیز پس از توافق دو کشور همسایه ایران و کویت برای توسعه مشترک یک میدان گازی، کویت ناگهان تأکید کرد که به همراه عربستان حقوق انحصاری این حوزه دریایی را برای خود می‌داند و این در واقع یک تغییر محسوس در رفتار رخ داده ارزیابی شده بود.
این در حالی است که میدان گازی «آرش»، میدانی مشترک میان ایران، کویت دانسته می‌شده است که بخش‌هایی از آن در محدوده آب‌های تعیین حدودنشده میان ایران و کویت بوده است و این میدان مهم گازی نیز برای دهه هاست که موضوع مناقشه دو کشور است.
از سوی دیگر ایران حق بر میدان گازی آرش را برای خود می‌داند چرا که کاشف این میدان بزرگ گازی نیز بوده است.
اما محمد علی خطیبی، که روزگاری هم بر مسند نمایندگی ایران در اوپک تکیه زد و هم در قامت مدیر بین الملل وزارت نفت در یکی از تاریخی‌ترین دوره‌های معاصر نفت خدمت کرده است، درباره این میدان گازی و رفتار کویت معتقد است هر چند که اکنون رفتار کویت حق رفتار متقابل برای ایران را ایجاد کرده است، اما بهتر است که ایران در مقابل این رفتار صبر و مذاکره را پیشه کند.
نماینده سابق ایران در اوپک درباره سخنان تازه طرف‌های کویتی در رابطه با میدان گازی آرش به اقتصاد ۲۴ می‌گوید: «در این موارد به طور معمول باید وزارت خارجه مواضع رسمی را اعلام کند و تا جایی که اطلاع دارم وزارت خارجه مشغول مذاکره است و نتایج این مذاکرات را نیز باید خود وزارت خارجه اعلام کند. اما باید توجه داشت که به صورت عادی از میدان‌های گازی محل اختلاف بین چند کشور معمولا تا مرتفع شدن اختلافات برداشت صورت نمی‌گیرد تا این اختلافات حل شود و کشور‌های دخیل در اختلاف حداقل به تفاهم با هم دست پیدا کنند، اما عرف نیست که درباره میدان‌های اختلافی در این شرایط برداشتی انجام گیرد.»
خطیبی در ادامه می‌گوید: «در این شرایط باید صبر کنیم تا ببینیم نظر صادر شده چیست، کما اینکه یکبار خودم در همین باره سوال پرسیدم و گفته شده بود که مشغول مذاکره هستند.»
حق متقابل برداشت برای ایران در میدان گازی آزش
این کارشناس حوزه انرژی در ادامه با اشاره به رفتار کویت در پرونده گازی آرش به اقتصاد ۲۴ تصریح می‌کند: «اینکه در شرایطی که باید بنا به عرف همه کشور‌هایی که درباره این میدان گازی خاص اختلاف دارند صبر می‌کردند تا مذاکرات به نتیجه برسد، کویت تصمیم به برداشت به صورت مستقل و توسعه میدان می‌گیرد به آن معنا نیز می‌تواند باشد که برای ایران نیز حق متقابل برای برداشت ایجاد می‌شود. یعنی اکنون طرف مقابل می‌تواند بیان کند وقتی یک طرف بدون توافق و تفاهم بهره برداری را آغاز کرده است این به آن معناست که ایران نیز می‌تواند دست به اقدام متقابل بزند. اما خود من فکر می‌کنم اگر این اتفاق رخ ندهد و صبر کنند که به یک نتیجه در تفاهم برسند قطعا بهتر است.»
بیشتر بخوانید: میدان گازی آرش روی خط مرزی اختلاف؛ سهم ایران کجای بازی کویت و عربستان است؟
وی در ادامه می‌افزاید: «در مساله منابع و میادین گازی و نفتی اختلافی، اگر چنانچه اختلافات حل نشود و یک طرف اقدام به آغاز عملیات بهره برداری کند، این حق برای طرف دیگر نیز وجود دارد که دست به اقدام متقابل بزند؛ بنابراین چنانچه ایران یکبار از حق خود گذشته و به مذاکره رو آورده است، این مدل برداشت و آغاز عملیات اجرایی توسط کویت صحیح نیست، اما اگر کویت دست به اقدام بزند، حق رفتار متقابل برای ایران نیز ایجاد خواهد شد.»
ایران توان فنی دارد
محمدعلی خطیبی درباره توان فنی ایران برای آغاز عملیات فنی در میدان گازی آرش می‌گوید: «در این باره البته مقامات شرکت ملی نفت ایران باید توضیحات لازم را ارائه کنند، اما تا جایی که بنده اطلاع دارم این توان فنی برای ایران وجود دارد. کما اینکه ما در میادین بسیار سخت‌تر نیز منتظر خارجی‌ها نشدیم و اینجا نیز می‌توانیم خودمان راسا اقدام کرده و بهره برداری را آغاز کنیم و اگر چنانچه واقعا طرف‌های مقابل بخواهند رو به برداشت بدون به نتیجه رسیدن مذاکرات بکنند و میز مذاکره را ترک کنند، ایران این توان را دارد که متقابلا از حق خود استفاده کرده و بهره برداری را آغاز کند.»
بیشتر بخوانید: میدان گازی آرش و خلق تنشی تازه در روابط ایران با عربستان و کویت
این مدیر اسبق نفتی همچنین خاطرنشان می‌کند: «همین فاز جدید میدان پارس جنوبی که اخیرا بهره برداری از آن آغاز شده است یکی از سخت‌ترین میادین گازی در جهان است، اما شرکت‌های نفتی و فنی مهندسی ما به میدان آمدند و توانستند بهره برداری را آغاز کنند، بنابراین تصور می‌کنم این توان برای ایران اکنون وجود دارد، اما ایران مساله همسایگی را رعایت می‌کند وگرنه اگر طرف مقابل نپذیرد ایران توان و حق برای برداشت را دارد.»
خطیبی در پایان تاکیدمی‌کند: «بهتر است در مورد مذاکرات با طرف کویتی و عربستانی و بهره برداری از میدان گازی آرش، وزارت خارجه و شرکت ملی نفت اطلاعات نهایی را منتشر کنند.»