اقتصاد۲۴- همزمان با واریز یارانه مردادماه، اطلاعاتی از وزارت کار منتشر شد که نشان می‌داد مبلغ یارانه نقدی برای سه دهک اول درآمدی افزایش پیدا می‌کند؛ با این شرط که اگر سرپرستان این خانوار به میزان ۲۰۰ هزار تومان از سبد کالایی خریداری کنند، ۵۲۰ هزار تومان یارانه آن‌ها شارژ خواهد شد. اما علت تشویق مردم به استفاده از کالابرگ، در شرایطی که اکثر نظرسنجی‌ها از تمایل مردم برای دریافت یارانه نقدی خبر می‌دهند، چیست؟ در این باره، نظر محمدتقی فیاضی- تحلیلگر مسائل بودجه- را جویا شدیم که در ادامه می‌خوانید.
کسری بودجه هر روز بیشتر می‌شود
فیاضی گفت: وقتی کسری بودجه مزمن می‌شود، دولت آن را از طریق چاپ پول جبران می‌کند که نتیجه قطعی آن نرخ‌های بالای تورمی است. با افزایش نرخ تورم، ارزش پول ملی تضعیف و در مقابل ارز‌های خارجی تقویت می‌شوند، در نتیجه واردات کالا‌ها گران‌تر می‌شود؛ به‌ویژه این موضوع درباره کشور ما بیشتر صدق می‌کند، چون مواد غذایی که شامل گندم و نهاده‌های اصلی تولید می‌شوند، سهم زیادی در واردات دارند. ضمن اینکه دولت هم در توزیع این کالا‌ها نقش اساسی را ایفا می‌کند.
وی با بیان اینکه درباره حامل‌های انرژی هم وضع به همین منوال است، افزود: برای مثال دولت در بخش بنزین اینگونه حساب و کتاب می‌کند که اگر بنزین یا گازوئیلی که تولید می‌شود، می‌توانست در بازار‌های جهانی بفروشد و از مصرف‌کننده نهایی دریغ کند، موجب می‌شد تا درآمدش بالا برود و در نتیجه جبران کسری بودجه تا حدودی امکانپذیر می‌شد.
بیشتر بخوانید:دهک‌بندی یارانه تغییر می‌کند
فیاضی اظهار کرد: بنابراین از یک طرف به دلیل فاصله بسیار زیاد بین قیمت اولیه و تمام‌شده محصولات به‌ویژه محصولاتی که دولت تصدی و توزیع آنان را در اختیار دارد مثل حامل‌های انرژی، مواد غذایی و قیمت مصرف‌کننده، کسری منابع دولت روز‌به‌روز بیشتر می‌شود و دولت هم از عهده تامین این کسری برنمی‌آید.
این کارشناس مسائل اقتصادی ادامه داد: از طرف دیگر، با درجا زدن اقتصاد و بیکاری گسترده که موجب شده تا تعداد زیادی از مردم زیر خط فقر بروند و از عهده تامین مایحتاج ضروری خود برنیایند، شکافی بین درآمد و مصارف مردم به وجود آمده است.
علت کسری منابع چیست؟
وی با اشاره به اینکه هم بین منابع و مصارف دولت و هم بین درآمد-هزینه خانوار کسری وجود دارد، گفت: با توجه به تورم لجام‌گسیخته این فاصله روز‌به‌روز بیشتر می‌شود. در چنین شرایطی دولت تصمیم می‌گیرد که با افزایش قیمت محصولات مثل گندم، نان، بنزین و بقیه کالا‌ها کسری روزافزون خود را جبران کند. از طرف دیگر، با اختصاص یارانه‌های بیشتر، تصمیم گرفته می‌شود تا بخشی از هزینه‌های تحمیلی به مردم جبران شود، یعنی شکاف بین درآمد و هزینه خانوار کاهش یابد.
مردم یارانه را انتخاب می‌کنند یا کالابرگ؟
فیاضی با طرح این پرسش که مردم یارانه نقدی را انتخاب می‌کنند یا کالابرگ؟ اظهار کرد: مطالعات و شواهد امر نشان می‌دهند که درمجموع مردم برای سبد مصرفی خودشان بهتر از دولت می‌توانند تصمیم بگیرند. بنابراین، هم مردم راغب هستند که یارانه نقدی دریافت کنند و هم بهتر است دولت یارانه را به شکل نقدی پرداخت کند.
در مجموع باید گفت هرچند این یارانه‌ها کمک چندانی به جبران رفاه از دست رفته خانوار نمی‌کنند، اما وقتی دولت بخواهد مبلغ یارانه‌های نقدی را بالا ببرد، قیمت مواد غذایی و کالا‌ها را افزایش می‌دهد تا حدودی بتواند از کسری بودجه خودش جلوگیری کند.