اقتصاد۲۴- حجت الله عبدالملکی را حالا دیگر نمی‌توان یکی از جنجالی‌ترین چهره‌های دولت سیزدهم دانست، او را شاید بتوان یکی از اعضای جنجالی کابینه در همه دوران‌ها معرفی کرد، دولتمردی که اظهارات گاه و بیگاهش مضحکه خاص و عام شده است.
سخنان این نماینده اسبق و وزیر سابق و حالا دبیر شورایعالی مناطق آزاد و معاون رئیس جمهور البته همواره با حواشی و انتقادات جدی رو به رو بوده است، انتقاداتی که به نظر می‌رسد حالا دیگر رنگ و بوی اعتراض به خود گرفته که این اقتصاددان مورد وثوق دولت هر حرف و سخنش چنان پر حاشیه و جنجالی می‌شود که واکنش‌های جدی را با خود به همراه دارد.
در این میان اخیرا نیز گفته شده است که دبیر شورایعالی مناطق آزاد به همراه هیاتی ۶۰ نفره -به بهانه جذب سرمایه گذار خارجی- در شبِ اربعین عازم کشور چین خواهند شد!
عبدالملکی در سفر پرماجرا
معاون اقتصادی دبیرخانه شورای عالی مناطق آزاد طی نامه‌ای به مدیرکل آسیا و اقیانوسیه وزارت امور خارجه از سفر حجت‌الله عبدالملکی برای سفر به چین و بازدید از مناطق آزاد و ویژه این کشور خبر داده است. در این نامه آمده است: «دبیر شورای عالی مناطق آزاد در راستای توسعه همکاری‌های مناطق آزاد و ویژه ایران و چین و به‌منظور بررسی ظرفیت‌های تجاری و سرمایه‌گذاری و انجام مذاکرات توسعه همکاری‌ها برای ایجاد منطقه آزاد مشترک با چین قصد عزیمت به آن کشور را دارد. دستور فرمایید ضمن هماهنگی برای حضور هیئتی به ریاست عبدالملکی در آن کشور موارد ملاقات با مسئولان مناطق آزاد چین، مذاکره برای ایجاد منطقه آزاد مشترک مرزی/فرامرزی و بازدید از مناطق آزاد چین در دستور کار سفر پیش روز قرار گرفته و مراتب به‌نحو مقتضی به طرف چینی اطلاع رسانی شود.»
البته بر اساس نامه موجود عبدالملکی به صورت مشخص ۶ همراه با خود دارد که از دولت خواسته هزینه‌های آنان را متقبل شود و الباقی دیگر نام‌ها مشخص نیستند؛ مرجع هزینه آنان نیز تاکنون نامشخص مانده و البته هیچ توضیحی درباره اینکه هیات همراه ۶۰ نفره عبدالملکی چند نفر تجار و بازرگان و صنعت کار هستند و چقدر احتمالا از نزدیکان به وی باشند نیز تاکنون نامشخص مانده است.
از سوی دیگر بر اساس نامه مطرح شده، درخواست سفر بر اساس خواست دبیر جوان شورای مناطق آزاد بوده و مشخصا به دعوت خاصی از سوی طرف‌های چینی نیز اشاره‌ای نشده است.
نتیجه نمایشگاه‌های عراق و ارمنستان و مشهد چه بود؟
در این میان پرسش‌ها و نکات دیگری نیز مطرح است، از جمله این مساله که در نمایشگاه بسته‌های سرمایه گذاری مناطق آزاد که در روز‌های اخیر در سلیمانیه عراق، ارمنستان و نیز در مشهد برگزار شده اند، به طور مشخص چند ریال جذب سرمایه واقعی داشته است؟!
دیگر اینکه آیا در شرایط کنونی کشور، برگزاری چنین سفر‌هایی لازم است؟ به خصوص که در مورد سفر به چین و جذب سرمایه گذار از چین اساسا مساله در سطح بسیار کلان‌تر و بالاتری در دست اقدام است. فراموش نکنیم که چین و ایران یک تفاهم نامه و قرارداد همکاری ۲۵ ساله روی میز در برابر خود دارند که اتفاقا در این قرارداد نوع همکاری طرفین و سرمایه گذاری چینی‌ها در همه بخش‌های کشور کاملا روشن و مشخص است.
رایزنی با چین در بالاترین سطح در جریان است، عبدالملکی کجا می‌رود؟
همچنین چین در ماه‌های اخیر یکی از اصلی‌ترین واسطه‌گران برای بهبود روابط ایران و همسایگانش بوده است و یکی از مهمترین تفاهم‌های همکاری در روز‌های اخیر بین ایران و عربستان به عنوان دو رقیب منطقه‌ای با همراهی چین به وقوع پیوسته است.
از سوی دیگر مذاکرات با طرف‌های چینی در ابعاد بسیار جدی تری همچون معاونت بین الملل دفتر رهبری، وزرای خارجه و اقتصاد در جریان است و در این میان اینکه چرا باید حجت عبدالملکی به عنوان دبیر مناطق آزاد ایران در راس هیاتی ۶۰ نفره به چین سفر کند، چندان معلوم و مشخص نیست.
به خصوص که هیچ توضیحی درباره مقصد دقیق سفر و طرف‌های دیدار کننده چینی با عبدالملکی و هیات همراه وی هنوز ارائه نشده و شاید ارائه این حداقل‌ها به فهمیدن این مساله که دقیقا هیات ۶۰ نفره همراه چه کسانی هستند حداقل کمک می‌کرد.
کما اینکه در بخشی از درخواست این سفر نیز آمده که هدف از آن «توسعه همکاری‌ها برای ایجاد منطقه آزاد مشترک با چین» است و توضیحی داده نشده است که برای ایجاد این منطقه آزاد دقیقا با چه کسی در چین قرار است دیدار انجام شود و البته که برای ایجاد منطقه آزاد مشترک با چین و نه سرمایه گذاری چینی‌ها چرا باید هیات ۶۰ نفره (حتی اگر فرض کنیم شامل تجار و بازرگانان باشد) در ابتدای امر حاضر باشند و مهم‌تر این که چرا سعی در افزایش توان و کارایی همین مناطق آزاد نداریم.
پرسش دیگر و البته مهم‌تر نیز شاید این باشد که کارکرد و عملکرد همین مناطق آزاد و گزارش عملکرد آنان به خصوص در دوران برگزاری جام جهانی قطر و دستاوردهایشان چه بوده است که حالا به جای یافتن راهی برای بهبود عملکردشان باید چنین سفری طراحی و ترتیب داده شود تا یک منطقه آزاد مشترک دیگر نیز به کشور اضافه شود و البته که در این میان جملات درخشان عبدالملکی در مخالفت با مناطق آزاد نیز نباید از خاطر برود.
حجت‌الله عبدالملکی، یکی از مهمترین منتقدان افزایش تعداد مناطق آزاد بود. وی پیش از تصدی پست در دولت، در صفحه شخصی خود در پلتفرم فیلتر شده توییتر خطاب به نمایندگان مجلس، در انتقاد از افزایش تعداد مناطق آزاد نوشته بود: «ایجاد هشت منطقه آزاد جدید را با همکاری هم تصویب کردید. دمتان گرم، از اختیاراتی که مردم در اختیارتان گذاشتند، استفاده کردید، اما وجدانا اسم اقتصاد مقاومتی روی آن نگذارید.»
وی همچنین در توییتی دیگر نوشت: «جای نمایندگان محترم بودم مصلحت کشور و آخرت خودم رو به دنیای دیگران نمی‌فروختم. نمایندگان با تصویب اشتباه فردای قیامت گیرن.»
عجیب آنکه چنین منتقدی اکنون نه تنها دبیر شورای عالی مناطق آزاد کشور است که حتی در شب اربعین راهی چین می‌شود تا منطقه آزادی مشترک را به لیست مناطق آزاد کشور اضافه کند.
انتقادات به عددسازی‌های عبدالملکی
البته بخش دیگری از انتقادات کارشناسان و البته پرسش‌های مطرح شده نیز مربوط به سخنان و ادعا‌هایی است که حجت عبدالملکی بار‌ها با حواشی بسیار مطرح کرده است از جمله اینکه عبدالملکی به استقبال اتاق‌ها و رایزن‌های بازرگانی کشور‌های دیگر از جمله چین و امارات از طرح‌های سرمایه گذاری (که به نظر می‌رسد مربوط به سرمایه گذاری در مناطق آزاد کشور است)، اشاره کرده و پیش از این گفته بود: «رایزن اقتصادی چین کل بسته‌های (سرمایه گذاری) ما را که ۳۷۰ عدد بود، اردیبهشت ماه یکجا برداشت و برد و گفت من این را به سرمایه گذاران چینی معرفی و فکر می‌کنم خیلی استقبال می‌کنند.»
وی در یک بخش جنجالی از سخنانش نیز گفته بود: «اماراتی‌ها هم آمدند و اتاق سرمایه گذاری خارجی امارات گفتند که ما تا ۱۰۰ میلیارد دلار حاضریم سرمایه گذاری کنیم، طرح هایتان را بدهید آن‌ها هم تمام طرح‌ها را یکجا برده اند دارند بررسی می‌کنند. در حال رفت و برگشت هستیم». غافل از اینکه دولتمرد رئیسی نمی‌دانست که اساسا امارات اتاق سرمایه گذاری خارجی ندارد!
حجت عبدالملکی عدد نمی‌داند یا مترجم اشتباه کرده است؟
این ادعا‌های عجیب عبدالملکی با حواشی بسیار مواجه شد چنانکه بسیاری به عبدالملکی یادآور شدند که یا عدد نمی‌داند یا ارزش میلیارد دلار را متوجه نمی‌شود و یا کلا مترجمان همراه از اساس به وی اطلاعات اشتباه داده اند. صرف مقایسه ادعای سرمایه گذاری ۱۰۰ میلیارد دلاری امارات در ایران ناخودآگاه این سوال را مطرح می‌کند که این رقم با آمار کنونی سرمایه گذاری خارجی در کشور چه نسبتی دارد؟
در کمال شگفتی باید گفت در صورت صحت این ادعا، باید منتظر یک جهش بزرگ سرمایه گذاری خارجی در کشور بود چرا که گزارش ۲۷ خرداد سال ۱۴۰۲ خبرگزاری رسمی دولت (ایرنا) از وضعیت سرمایه گذاری خارجی نشان می‌دهد که به رغم رشد ۸۴.۳ درصدی سرمایه گذاری خارجی در دولت سیزدهم، میزان سرمایه گذاری از ابتدای فعالیت این دولت تا فروردین امسال، تنها ۶ میلیارد و ۵۱ میلیون دلار بوده است.
البته ناگفته نماند که طبق این گزارش، امارات جزو کشور‌هایی است که بیشترین مقدار سرمایه گذاری خارجی در ایران را داشته اند. این کشور بعد از روسیه، با بیش از ۷۰۱ میلیون دلار سرمایه گذاری در ۲۹ طرح در رده دوم رده بندی مذکور قرار گرفته است.
بیشتر بخوانید: آمارسازی‌های حجت الله عبدالملکى دوباره جنجال به پا کرد
برای همین به نظر می‌رسد با توجه به روند‌های پیشین، امکان پذیر بودن ادعای مذکور، نشدنی باشد و دل بستن به این ادعا از سوی متولی مناطق آزاد، جای شگفتی فراوان دارد.
در هر حال این اظهارات عبدالملکی مجددا موجب واکنش‌های مختلف اشخاص سیاسی و اقتصادی شد. دکتر مجید شاکری، اقتصاددان البته پس از این سخنان و در یک واکنش آشکار گفت: «برای اینکه مسئولان دقت بیشتری روی حرف‌هایی که می‌زنند بکنند، پیشنهاد می‌کنم اگر امارات تا انتهای سال ۱۴۰۲ کمتر از ۱۰ میلیارد دلار در مناطق آزاد سرمایه گذاری کرد، آقای عبدالملکی در انتهای سال از کلیه سمت‌های دولتی استعفا کنند و دیگر به سیاست برنگردند. حداقل‌های سیاست ورزی حکم می‌کند قبل از اشاره به سرمایه گذاری ۱۰۰ میلیارد دلاری امارات در ایران در فضای عمومی، ماجرای حقارت بار سرمایه گذاری ۱۰ میلیارد دلاری مطرح شده در سفر طحنون (مشاور امنیت ملی امارات) مرور شود.»
عبدالملکی این بار با چه ارقامی باز خواهد گشت؟
در همین حال باید توجه کرد که رقم ۱۰۰ میلیارد دلار یعنی «۵ میلیون میلیارد تومان» و این رقم اساسا یعنی ۱۶ برابر بودجه عمرانی کل ایران. این رقم البته به شکل طعنه زننده‌ای یعنی ۵ میلیارد شغل یک میلیون تومانی بر اساس ادعای عجیب خود عبدالملکی، و این رقم یعنی به ازای هر ایرانی، ۶۲ میلیون و ۵۰۰ هزار تومان.
در همان زمان نیز پدرام سلطانی، فعال اقتصادی و نایب رئیس سابق اتاق بازرگانی ایران البته گفته بود که «در صحت این خبر همین بس که اصلاً جایی به نام اتاق سرمایه‌گذاری خارجی (یا حتی اتاق سرمایه‌گذاری) در امارات وجود ندارد».
دکتر محمد فاضلی، جامعه‌شناس و استاد دانشگاه نیز در این رابطه نوشت: «بدبختی فقط این نیست که شخص حجت عبدالملکی در سالیان گذشته حرف‌های مضحک گفته و دائم پاداش گرفته است. این کم و بیش خصیصه ساختار حکمرانی شده که هر که حرف‌های نامعقولانه‌تری بگوید، از مدیریت آب گرفته تا وقوع زلزله، تولید کشاورزی، حجاب یا سیاست خارجی، پاداش می‌گیرد. عجیب است.»
حال با این شرایط که عددسازی‌ها و بازی با ارقام حجت عبدالملکی بار‌ها حواشی بسیار با خود داشته است باید منتظر ماند و دید این بار نتیجه سفر پرحاشیه دبیر شورایعالی مناطق آزاد کشور چه خواهد بود و دبیری که روزگاری در توئیتر علیه مناطق آزاد کشور توئیت می‌زد، حالا برای منطقه‌ای آزاد و مشترک با چینی‌ها چه برنامه‌ای دارد و البته این بار با چه اعداد و ارقام تخیلی از سرمایه گذاری‌هایی که رخ نمی‌دهد به کشور بازخواهد گشت؟!