اقتصاد۲۴- رشد سالانه پایه پولی در دولت سیزدهم به ۴۵ درصد رسید. آماری که برخی رسانه آن را رکوردشکنی دولت سیزدهم در چاپ پول دانستند. رسانه دولت، اما به سرعت در گزارشی با ارائه آمار سال‌های گذشته اعلام کرد که رکورد رشد پایه پولی با حدود ۴۷ درصد در اختیار دولت نهم یعنی دولت احمدی نژاد است.
نکته مهم، اما اینجا بود که حتی رسانه دولت نیز به جای دفاع از عملکرد اقتصادی رییسی، تنها به این اکتفا کرد که رشد پایه پولی در دولت او بدترین دوران نیست، بلکه نزدیک بدترین است. از سوی دیگر خبرگزاری دولت در اردیبهشت ۱۴۰۱ نوشته بود که «لقب سلطان رشد نقدینگی برازنده» همتی است. آن هم به این دلیل که در دوره مسئولیت او رشد ۴۰ درصدی پایه پولی رخ داده است.
حال سوال اینجاست که آیا خبرگزاری دولت هنگام انتشار خبر درباره همتی اطلاعی از آمار‌های رشد پایه پولی به تفکیک سال در اختیار نداشته است و به تازگی به آن دسترسی پیدا کرده؟
پایه پولی چیست و چرا دولت پول چاپ می‌کند؟
ابتدا بد نیست که بدانیم پایه پولی چیست؟ پایه پولی به طور خلاصه منبعی است که بانک مرکزی منتشر و وارد چرخه اقتصاد کشور می‌کند. بانک‌ها نیز با استفاده از این منابع به خلق پول بانکی و در نهایت گسترش حجم پول می‌پردازند که منجر به افزایش نقدینگی می‌شود.
اما منابع بانک مرکزی برای چاپ پول چیست؟ یکی از اجزای پایه پولی طلا و ارز است. به طور مثال وقتی در ترازنامه بانک مرکزی، طلا مثبت می‌شود به معنای آن است که بانک مرکزی در ازای دریافت طلا معادل ریالی آن را به صاحبان طلا داده است. بانک مرکزی همچنین ارز‌های خارجی را در بانک‌های طرف قرارداد خود ذخیره کرده و معادل آن ریال چاپ می‌کند؛ بنابراین مشخص است که این چاپ پول با پشتوانه انجام می‌شود.
بیشتر بخوانید:رکورد چاپ پول شکسته شد
بخش دوم، اما بدهی دولت به بانک مرکزی است. بر این اساس دولت دست به استقراض از بانک مرکزی می‌زند و بانک مرکزی نیز بدون اینکه دو جزو قبلی پایه پولی را دراختیار داشته باشد، یعنی بدون پشتوانه پول چاپ می‌کند. همان کاری که بر اساس آمار‌ها دولت سیزدهم انجام داده و منجر به افزایش نقدینگی و در نهایت تورم شده است. در اینجا دولت به دلیل کسری بودجه و ناترازی مالی مجبور است برای هزینه‌های خود دست به چاپ پول بزند هرچند که این پول بدون پشتوانه باشد.
رشد کم‌سابقه پایه پولی در دولت سیزدهم
رشد پایه پولی در دولت رییسی در حالی است که رییس دولت و مسئولان اقتصادی یکی از دستاورد‌های خود جبران کسری بودجه ۴۸۰ هزار میلیاردی بدون چاپ بدون پشتوانه پول و بالابردن پایه پولی می‌دانند. تا جایی که رییسی به تازگی در جریان سفر به خراسان جنوبی بار دیگر این موضوع را تکرار کرد و گفت: «توانستیم کسری بودجه ۴۸۰ هزار میلیارد تومانی را بدون چاپ پول یا استقراض از بانک مرکزی و با ایجاد منابع درآمدی جدید برطرف کنیم.» این در حالی است که آمار‌های فروردین ۱۴۰۲ بانک مرکزی حاکی از بدهی ۶۵ هزار میلیاردی دولت به این بانک است که نشان‌دهنده چاپ پول است.
سال گذشته نیز دولت همین روند را طی کرد. تاجایی که عبدالناصر همتی مدیرکل بانک مرکزی در دولت روحانی از چاپ ۱۲۴ هزار میلیارد پول ظرف ۹ ماه خبر داد و تاکید کرد که در این مدت پایه پولی ماهانه ۵ درصد رشد داشته است.
رقابت دولت رئیسی و احمدی نژاد در رکورد‌های نامطلوب اقتصادی
قبل از چاپ پول، دولت سیزدهم یک رکورد اقتصادی دیگر را هم شکسته و آن تورم است. بنابرآمار جدول شاخص بهای کالا و خدمات مصرفی بانک مرکزی در پایان فروردین ۱۴۰۲ تورم به ۶۹ رسیده بوده است. رقمی که نشان می‌دهد رکورد تورم ۳۰ سال گذشته در ایران در دولت سیزدهم شکسته شده است. موضوعی که به هیچ وجه با وعده‌های دولت‌مردان همخوانی ندارد. همچنین بر اساس گزارش‌ها میزان سیالیت نقدینگی نیز به ۲۶ درصد رسیده که بیشترین میزان خود از سال ۱۳۸۷ یعنی دولت احمدی نژاد را نشان می‌دهد. به نظر می‌رسد دولت رییسی و احمدی نژاد در شکستن رکورد‌های نامطلوب اقتصادی در رقابت با یکدیگر هستند.
در چنین شرایطی باید دید که رییس دولت و مسئولان اقتصادی رویه فعلی خود را ادامه می‌دهند یا دست به سیاست‌گذاری‌های اصلاحی خواهند زد.