اقتصاد۲۴- امروز ۱۰ سپتامبر برابر با ۱۹ شهریور ماه روز جهانی پیشگیری از خود کشی است. مرگی که بسیاری از افراد درگیر شده با آن به اختلالات روانی مبتلا بوده‌اند. از هر ۱۰۰ مرگی که در جهان اتفاق می‌افتد یک نفر در نتیجه رفتار خودکشی است. این واقعه می‌تواند بر تک تک ما تأثیر بگذارد. هر خودکشی ویرانگر است و تأثیر عمیقی بر اطرافیان خود می‌گذارد. با این حال، با افزایش آگاهی، کاهش انگ در مورد خودکشی و تشویق به اقدامات آگاهانه، می‌توان موارد خودکشی را در سراسر جهان کاهش داد.
بر اساس آخرین آمار خودکشی در آمریکا و جهان، شاخص میانگین جهانی خودکشی فوت ۹.۴۸ تقریباً ۹.۵ نفر به ازای هر ۱۰۰ هزار نفر جمعیت است که می‌توان گفت به ازای هر ۲۰۰ هزار نفر جمعیت ۱۹ نفر در دنیا براثر خودکشی جان خود را از دست می‌دهند. براساس آمار ۲۰۲۳، در ایالات متحده آمریکا این شاخص مرگ ۱۴.۴ حدوداً ۱۴.۵ نفر به ازای هر ۱۰۰ هزار نفر جمعیت اعلام شده است. در بسیاری از کشور‌ها از هر چهار خودکشی، سه خودکشی توسط مردان انجام می‌شود.
نشانه‌های افکار خودکشی
صحبت کردن، شوخی کردن یا تحقیق درباره مرگ
احساس ناامیدی، افسردگی، تحریک پذیری، آشفتگی، اضطراب، شرم و تحقیر یا عدم تحمل، تغییر در رفتار، عملکرد تحصیلی یا کاری، کناره گیری از دوستان یا فعالیتها، مصرف الکل، مواد مخدر و رفتار‌های بی پروا از جمله نشانه‌های افکار خودکشی هستند.
بیشتر بخوانید:افسردگی در کدام استان‌ها بیشتر است؟
حمید پیروی، نائب رئیس جمعیت علمی پیشگیری از خودکشی ایران٬بیان داشت: در آستانه برگزاری همایش بین‌المللی پیشگیری از خودکشی با شعار «با عمل امید بسازیم»، همه سازمان‌ها از جمله آموزش و پرورش و دانشگاه‌ها و مراکز علمی، سازمان‌های بزرگ باید به دانش‌آموزان، دانشجویان و کارکنان‌شان طرح «بتا» را آموزش دهند. بدین‌ترتیب می‌توان امیدوار بود که به نحوه موثری از بروز و شیوع خودکشی در کشور کاسته شود.
وی شناسایی زودهنگام را در پیشگیری به‌موقع از خودکشی بسیار موثر دانست و خاطرنشان کرد: از نشانه‌ها و علائم آن پریشانی و آشفتگی روانشناختی است، باید با افرادی که استرس زیادی را تجربه می‌کنند، صحبت کرد و از موضوع خودکشی از آن‌ها پرسید؛ اینکه حتی اگر فرد به خودکشی فکر می‌کند و یا به دنبال راه‌های اقدام به خودکشی است باید وی را برای زندگی ترغیب کرد و در نهایت او را به یک متخصص ارجاع داد.
نائب رئیس جمعیت علمی پیشگیری از خودکشی ایران از ارائه پیشنهاد اجرای طرح «بتا» برای کارکنان همه سازمان‌های دولتی و خصوصی به منظور پیشگیری از پدیده خودکشی خبر داد.
رسانه‌ها سفیران سلامت برای پیشگیری از خودکشی هستند
پیروی از رسانه‌ها به عنوان سفیر سلامت یاد کرد و افزود: در تعامل با رسانه‌ها می‌توان به‌خوبی از بروز خودکشی پیشگیری کرد. بدین ترتیب که یک رسانه باید پس از وقوع خودکشی از بیان جزئیات و نحوه انجام آن خودداری کند و یا با ادبیاتی، چون «مرگ خودخواسته» از فرد خودکشی‌کننده قهرمان نسازد، همه این موارد در کنترل و پیشگیری از پدیده خودکشی موثر هستند.
بیاموزیم چطور استرس را مدیریت کنیم
پیروی ادامه داد: همه ما در مقاطعی از زندگی استرس‌هایی را در محیط کار، تحصیل، زندگی درباره از مسایل مختلف اقتصادی، خانوادگی، شغلی و ... تجربه می‌کنیم، پس باید از کودکی بیاموزیم چگونه استرس‌ها و هیجانات منفی خود را مدیریت کنیم که از آن در علم روانشناسی تحت‌عنوان تاب‌آوری یاد می‌شود، همگی باید مهارت‌های تاب‌آوری را بیاموزیم و تقویت کنیم.
وی با بیان اینکه باید همه سازمان‌ها اعم از خصوصی و دولتی و کارفرما‌ها بخشی از مسئولیت‌های خود را برای ارائه این قبیل آموزش‌ها قرار دهند، در ادامه تصریح کرد: بدین‌ترتیب با آموختن این مهارت‌ها جلوی بسیاری از حوادث ناگوار گرفته می‌شود.
قاچاق قرص برنج برای خودکشی
مسوول مرکز مشاوره دانشگاه علوم پزشکی ایران با اشاره به فروش قاچاق قرص برنج در برخی عطاری‌ها از نبود نظارت کافی در این باره انتقاد کرد و افزود: این قبیل مواد سمی، خطرناک و کشنده نباید در دسترس عموم قرار بگیرد.
LIVE LIFE مدل سازمان جهانی بهداشت برای پیشگیری از خودکشی است
پیروی با اشاره به وجود مدل‌های مختلفی برای پیشگیری از خودکشی در دنیا، گفت: آن مدل برنامه‌ای که ایران در تدوین آن نقش داشته و هم‌اینک آن‌را برای پیشگیری از خودکشی در کشور اجرا می‌کند مدل سازمان جهانی بهداشت به نام LIVE LIFE است.
وی متذکر شد: بخش لایو مربوط به سیاستگذاران و کسانی است که رهبری را به‌دست دارند. آن‌ها باید مداخلاتی برای پیشگیری از خودکشی تدوین، تعریف و برای اجرا ابلاغ کنند. هم‌چنین باید چشم‌انداز ((VISION خود را برای پدیده خودکشی مشخص و سپس برنامه را مانیتورینگ و پایش کنند.
مسوول مرکز مشاوره دانشگاه علوم پزشکی ایران با تأکید مجدد بر اینکه در بخش LIVE سیاستگذاران و سیستم‌های کلان سلامت روان جای می‌گیرند، افزود: در قدم پایین‌تر بخش لایف (LIFE) همه یا به عبارتی هر فردی که وظیفه و مسئولیت اجتماعی، قانونی و ... دارد؛ از شهروندان، سازندگان پروژه‌های عمرانی، شهرداری‌ها و ... می‌توانند نقش ایفا کنند.
بیشتر بخوانید:در ذهن فرد خودکشی‌گرا چه می‌گذرد؟
پیروی ابراز کرد: بدین ترتیب که وسایل و روش‌های مرگبار را در سطح شهر کاهش داد؛ به عنوان مثال حین ساختمان‌سازی از وسایل حفاظتی مناسب استفاده کرد و یا به هنگام ساخت پل اصول ایمنی که دسترسی مردم را به پرتگاه کاهش می‌دهد را رعایت کرد.
نائب رئیس جمعیت علمی پیشگیری از خودکشی ایران توضیح داد: به عنوان مثال در یکی از شهرک‌های اطراف شهر تهران به علت نوع ساخت آشپزخانه با سقفی بلند و لوله خرطومی مکان مناسبی برای حلقه‌آویز کردن بود که اتفاقاً شیوع خودکشی در این منطقه افزایش یافته بود که پس از اصلاح این مشکل برطرف شد.
پیروی خودکشی را پدیده‌ای چند بعدی و چند عاملی دانست و خاطرنشان کرد: از مسایل زیستی روانشناختی گرفته تا مسایل مختلف اجتماعی، اقتصادی و حوادث در بروز آن تأثیرگذار هستند؛ بنابراین برای پیشگیری باید پس از سبب‌شناسی (اتیولوژی) در همان راستا یعنی برطرف کردن علت، اقدام کرد.
وی با بیان اینکه باید مسایل و مشکلات معیشتی، اقتصادی، شغل، بیکاری را با ایجاد و ارتقاء تعیین‌کننده‌های اجتماعی سلامت نظیر مسکن، شغل، بهداشت اولیه، تحصیلات، رفاه و... برطرف کرد، افزود: در چنین صورتی است که می‌توان میزان خودکشی را کاهش داد.
مصرف مواد مخدر و سابقه اقدام به خودکشی شانس خودکشی را ۳۰ تا ۵۰ برابر بیشتر می‌کند
مسوول مرکز مشاوره دانشگاه علوم پزشکی ایران با بیان اینکه پس از مرحله پیشگیری اولیه (موارد فوق‌الذکر) باید به دیگر موارد نظیر وجود سابقه اختلالات روانپزشکی از قبیل افسردگی، اضطراب، پانیک بودن، تجربه استرس، مصرف مواد مخدر و سابقه اقدام به خودکشی توجه ویژه‌ای شود، افزود: شانس خودکشی در این افراد ۳۰ تا ۵۰ برابر بیشتر می‌شود.
بیماری‌هایی که سبب افکار خودکشی می‌شود
پیروی وجود برخی بیماری‌های جسمی ناتوان‌کننده و زمین‌گیر، ابتلا به بیماری‌های تیروئیدی، کمبود شدید آهن، وجود دیابت تشخیص داده نشده و ... را در بروز خودکشی موثر برشمرد و افزود: از دیگر موارد خطر می‌توان به بروز حوادث استرس‌زا به عنوان مثال وقوع حادثه‌ای هولناک یا بروز مشکلات مالی، قانونی، عاطفی و یا خشونت جنسی، جدایی و طلاق اشاره کرد.
وی مشکلاتی نظیر بی‌خوابی را در بروز این پدیده موثر دانست و خاطرنشان کرد: برای پیشگیری از وقوع پدیده خودکشی باید سیستم سلامت روان را در جامعه تقویت کرد؛ بدان معنا که سطح سواد سلامت روان در جامعه باید ارتقاء یابد؛ یعنی من نشانه‌ها و علائم افسردگی، اضطراب و نشانه‌های خودکشی را به خوبی بشناسم و بیاموزم در این مواقع چگونه به خود و اطرافیانم کمک کنم؟ از چه منابعی استفاده و این افراد را به کدام متخصص ارجاع دهم؟
برای فرد متمایل به خودکشی شنونده خوبی باشید
نائب رئیس جمعیت علمی پیشگیری از خودکشی ایران با اشاره به تأثیر عوامل اجتماعی سلامت در پیشگیری از خودکشی و با تأکید بر ضرورت افزایش سطح سواد سلامت روان و غربالگری بیماری‌های روان توسط سیستم‌ها بهداشتی دانشگاهی و آموزش و پرورش و ... گفت: همیشه فردی که قصد خودکشی دارد سرنخ‌های کلامی و رفتاری به‌صورت مستقیم و غیر مستقیم خواهد داشت، باید شنونده خوبی بود تا او را به خوبی مدیریت کرد؛ اگر بتوان با این افراد ارتباط خوبی برقرار کرد می‌توان از بروز بسیاری از موارد خودکشی پیشگیری کرد.
وصیت‌گونه صحبت کردن و همواره درباره مرگ و خودکشی سخن گفتن از پیش‌نشانگر‌های خودکشی است
پیروی با اشاره به نشانه‌های تمایل به خودکشی٬ یادآور شد: اینکه فرد رسماً عنوان می‌کند که قصد خودکشی و یا آسیب زدن به خود را دارد و یا در سایت‌های مختلف راه‌های خودکشی را جست‌وجو می‌کند، یا درباره همواره درباره مرگ و خودکشی می‌نویسد، وصیت‌گونه صحبت می‌کند، اموال خود را می‌بخشد، به تغییرات خلقی شدید دچار می‌شود.
وی تصریح کرد: به‌عنوان مثال افسرده است، اما به یک‌باره و بدون علت شاد و پرانرژی می‌شود و یا نا امید، خشمگین و عصبانی است و یا برخی اوقات بی‌پروا عمل می‌کند، احساس به بن‌بست رسیدن دارد و اینکه هیچ راهی برای رهایی از این وضعیت نمی‌بیند به مصرف الکل و دارو رو می‌آورد، از دوستان خانواده و اجتماع کناره می‌گیرد به اضطراب و بی‌خوابی دچار است؛ همگی از پیش‌نشانگر‌های اقدام به خودکشی است که باید به همه این موارد توجه جدی شود.
بیش از نیمی از کل خودکشی‌های جهان قبل از ۵۰ سالگی رخ می‌دهد و نرخ خودکشی در میان مردان بیش از ۲ برابر زنان است. خودکشی به طور مداوم در بین ۲۰ علت اصلی مرگ و میر در سراسر جهان در تمام گروه‌های سنی قرار دارد.
افرادی که از تلاش‌های خودکشی جان سالم به در برده‌اند، گزارش می‌دهند که چه چیزی برای آن‌ها مفیدتر بوده است. این موارد شامل؛
۱. فرد را قضاوت نکنید.
۲. با دلسوزی گوش کنید، آرام بمانید، از قضاوت بپرهیزید و به احساسات آن را ارج بنهید.
۳. مهمتر از همه فقط به حرف‌هایش گوش دهید.
مستقیما از فرد درباره خودکشی بپرسید؛ به نحوی سئوال بپرسید که پاسخی صادقانه به شما بدهد.
از هر علامتی که متوجه شده اید به عنوان بخشی از سئوال بعدی استفاده کنید.
روراست باشید و از کلمه خودکشی استفاده کنید و نگران نباشید.
پرسیدن درباره خودکشی باعث خودکشی نمی‌شود.
خطر را از فرد دور کنید؛ منع و محدود کردن دسترسی به دارو‌های تجویزی، بدون نسخه در زمان بحران، الکل و مواد مخدر، کمربند، طناب، کیسه‌های پلاستیکی، چاقو و مواد سمی از جمله موارد مهمی است که باید مورد توجه قرار گیرد.
قدم‌های بعدی
همراه با فرد مورد نظر با اورژانس اجتماعی ۱۲۳ به جهت پیشگیری از خودکشی تماس بگیرید.
اگر فرد حاضر به دور کردن لوازم و ایمن شدن نیست اور ا تنها نگذارید و تا حضور اورژانس کنار فرد بمانید.