اقتصاد۲۴- افغانستان و عراق دو گذرگاه تامین ارز برای ایران است که با شروع تحریم‌ها بازار این دو کشور و ارز ورودی از آن‌ها برای ایران نقش حیاتی پیدا کرد. با روی کار آمدن طالبان در افغانستان این ورودی ارز تقریبا از دست رفت و دلار هرات که زمانی در قیمت‌گذاری دلار تهران تاثیر مستقیمی داشت اکنون دیگر اثرگذاری سابق خود را ندارد. گرچه دولت ایران از همان ابتدا حمایت خود را از دولت جدید افغانستان نشان داد، اما حالا شرط طالبان برای تجارت با ایران چشم‌پوشی از استاندارد‌ها است.
حسین سلیمی، رئیس کمیته صدور مجوز‌های سرمایه‌گذاری اتاق ایران، گفت: بیشترین مجوز سرمایه‌گذاری در ایران برای افغانستانی‌ها صادر شده است. هر چند به لحاظ ورزنی عدد پایینی دارند، اما بیشتر آن‌ها برای گرفتن مجوز اقامت در ایران که حداقل ۳۰۰ هزار دلار است اقدام به این کار کرده‌اند. بیشتر این مجوز‌ها برای استان‌های خراسان‌های جنوبی، رضوی و شمالی صادر شده و در حوزه بسته‌بندی، مواد غذایی، خواربار و آجیل است.
وی افزود: آن‌ها کارگاه‌های کوچکی را تاسیس کرده‌اند و بیشتر کار آن‌ها با افغانستان است. بزرگ‌ترین پروژه‌هایی که آن‌ها تاکنون داشتند، راه‌اندازی مسافرخانه‌ها و هتل اپارتمان‌هایی ۲۰ تا ۴۰ اتاقی است که در شهر مشهد تاسیس شده که برای افغانستانی‌هایی است که جهت زیارت یا کار‌های درمانی به ایران می‌آیند اختصاص دارد.
بیشتر بخوانید: طالبان چه کرده که ارزش پول افغانستان بالا رفته؟
او درباره وضعیت تجارت خارجی دو کشور گفت: در دولت اشرف غنی آمریکا ۴ میلیارد دلار ارز به صورت فیزیکی به این کشور اختصاص می‌داد که ۲.۵ میلیارد آن صرف واردات کالا‌های مختلف همچون مواد غذایی و مصالح ساختمانی می‌شد، از آن طرف نیز ما ۲۰ میلیون دلار واردات داشتیم، اما بعد از روی کار آمدن طالبان وضعیت تغیییر پیدا کرد.
وی افزود: اکنون مشکل اصلی این است که به رغم رفت و آمد وزرا و مقامات دو کشور هنوز طالبان توسط کشور ما به رسمیت شناخته نشده است و ما در این کشور سفیر نداریم، از سوی دیگر طالبان دلاری برای واردات از ایران ندارد و مجبور است در قبال صادرات خود به ایران واردات داشته باشد. افغانستان کالا‌هایی برای صادرات به ایران دارد، اما قوانین قرنطینه و استاندارد ما برای آن‌ها سختگیرانه است. بر همین اساس مقرر شده که وزارت جهاد کشاورزی مذاکراتی با مقامات افغانستان جهت تسهیل واردات انجام دهد تا صادرات صورت بگیرد. اما به طور قطع ما حتی به نیمی از صادرات خود در زمان اشرف غنی نخواهیم رسید.
سلیمی تصریح کرد: بیشتر مشکلات ما با این کشور سیاسی است. درگیری‌های مرزی و بحث حقآبه همگی بر روند تجارت دو کشور تاثیر گذاشته است. طوری که پس از سقوط کابل تا ۴ ماه تجارت دو کشور نزدیک به صفر شده بود، اما اکنون در بحث معادن چند شرکت ایرانی توانسته‌اند برنده پروژه‌های این کشور شوند هر چند چین، ترکیه و روسیه خیلی بیشتر از ما در این کشور فعالیت دارند و اکنون بازار کالا‌های ایرانی توسط کالا‌ها این کشور‌ها جایگزین شده است.
عضو اتاق بازرگانی ایران تصریح کرد: این کشور‌ها سعی کردند در پروژ‌های افغانستان مشارکت داشته باشند و سرمایه‌گذاری کردند. بر همین اساس اکنون وضعیت تجارت آن‌ها به مراتب بهتر از ما است.
اظهارات رئیس اتاق ایران و افغانستان در حالی است که پیش از این فعالان بازار عراق نیز همین هشدار را داده بودند که اگر می‌خواهیم در بازار این کشور‌ها حضور دائمی داشته باشیم، باید شروع به مشارکت در پروژه‌های زیرساختی عراق کنیم و با سرمایه گذاری مشترک بازار تضمین شده در اختیار داشته باشیم. یعنی همان کاری که ترکیه در حال انجام آن است.
از سوی دیگر با قطع شدن خط دو میلیارد دلاری ارز از افغانستان و محدودیت‌های جدیدی که آمریکا برای فروش دلار در عراق ایجاد کرده به نظر می‌رسد ورود ارز توسط صادرات در ماه‌های آینده به سختی صورت خواهد گرفت.