اقتصاد۲۴- بدون شمع ماشین، موتور خودرو روشن نمی شود و کار نمی کند. سلامت شمع ماشین مستقیماً با عملکرد موتور مرتبط است، شمع‌های بد اغلب می‌توانند منجر به مشکلات جدی تری از جمله استارت خوردن طولانی مدت در سرما و سوختن ناقص شمع در هنگام شتاب‌گیری خودرو شوند.
بدون شمع های موتور سالم، خودروی شما ممکن است نتواند حداکثر پتانسیل خود را به کار بگیرد و دچار افزایش مصرف سوخت شود. عملکرد ضعیف شمع ماشین باعث افزایش مصرف سوخت، آسیب رسیدن به کوئل و کاهش قدرت موتور میشود. برای اطلاع از نحوه عملکرد شمع خودرو، انواع شمع ماشین، سایزهای مختلف شمع و علائم خرابی شمع موتور و موارد دیگر مقاله ی ما را دنبال کنید.
تاریخچه شمع خودرو
تاریخچه شمع خودرو (Car Spark Plug) تا دهه 1800 قابل ردیابی است. مشخص نیست که اولین شمع موتور را دقیقا چه کسی اختراع کرد. ادموند برگر احتمالا اولین کسی باشد که در سال 1839 یک شمع جرقه زن درست کرد. البته او هرگز آن را ثبت اختراع نکرد.
قبل از استفاده از شمع موتور، سازندگان برای ایجاد جرقه به منابع دیگری مانند باتری خودروها اعتماد می کردند. مخترع آلمانی، رابرت بوش، اولین شمع ماشین کارآمد را در سال 1901 تولید کرد و در سال 1902 آن را ثبت اختراع کرد. امروزه شمع‌های خودرو جزء ضروری موتورهای احتراق داخلی و گازسوز هستند، زیرا انرژی لازم برای احتراق این خودروها را تامین می‌کنند.
هنگام احتراق، مخلوط هوا و سوخت به داخل سیلندر موتور می رود و در آنجا توسط جرقه ایجاد شده توسط شمع موتور مشتعل می شود. این دقیقا همان چیزی است که بسیاری از افراد قبل از رابرت بوش برایش تلاش کردند، اما تنها رابرت بوش آن را به نتیجه رساند.
شمع موتور چگونه کار میکند ؟
شمع ها را به عنوان ریزترین عامل گرما و روشنایی در نظر بگیرید. کوچک اما قدرتمند، شمع های موتور جرقه‌های الکتریسیته‌ای می‌زنند که مخلوط هوا و سوخت را در اعماق موتور ماشین شما مشتعل می‌کنند. شمع ماشین با ایجاد احتراق، انرژی مورد نیاز برای نیرو دادن به پیستون های اتومبیل شما را ایجاد می کند. شمع موتور به عنوان یکی از مهمترین قطعات موتوری و برقی خودرو نقش مهمی در کمک به دفع گرما از محفظه احتراق به سیستم خنک کننده موتور دارند. در اینجا مراحل کارکرد شمع موتور را داریم:
۱- استارت زدن
هنگامی که ماشین خود را با فشار دادن دکمه استارت یا چرخاندن سوییچ روشن می کنید، خودرو استارت می خورد و موتور خودرو توسط استارتر به حرکت در می اید.
۲- انرژی حاصل از باتری، دوشاخه ها را مشتعل می کند.
الکتریسیته از باتری به کوئل روی موتور احتراقی خودروی شما منتقل می شود، که 12 ولت باتری را قبل از رساندن آن به شمع ها به 45000 ولت تبدیل می کند.
۳- جرقه ایجاد میشود
همانطور که ولتاژ کوئل افزایش می یابد و به شمع ها منتقل می شود، شمع ها با ایجاد یک انفجار کوچک و کنترل شده در شکاف بین الکترودهای شمع باعث احتراق مخلوط سوخت و هوا در سیلندر میشوند.
۴- احتراق باعث حرکت ماشین می شود
هنگامی که مخلوط هوا و سوخت مشتعل می شود، یک واکنش شیمیایی رخ می دهد و مخلوط را به گاز منبسط شده و دود تبدیل می کند. فشار ایجاد شده توسط این انبساط ناگهانی در داخل محفظه احتراق، پیستون های خودروی شما را به حرکت در می آورد و در نهایت انرژی شیمیایی را به انرژی جنبشی مورد نیاز برای تامین انرژی موتور تبدیل می کند.
۵- چرخه ادامه می یابد
همانطور که به رانندگی خود ادامه می دهید، شمع در چرخه احتراق بارها و بارها گرما و جرقه ایجاد میکند و به ماشین شما کمک می کند تا به مقصد برسید.
در بازار قطعات یدکی، چندین مدل شمع خودرو وجود دارد که مشخصات، کارایی، طول عمر و قیمت آنها با هم متفاوت است.
شمع موتور یکی از قطعات سیستم احتراق خودرو است. شمع ماشین طول عمر مشخصی دارد و پس از طی این مدت زمان تعیین شده باید اقدام به تعویض آن کرد. اما گاهی به دلیل بالا رفتن سطح رسوبات حاصل از احتراق در سر الکترودها و کثیف شدن آنها و یا از بین رفتن الکترودها و در نتیجه عدم جرقه‌زنی، نیاز است شمع خودرو پیش از اتمام طول عمر استاندارد خود تعویض شود. چرا که این موارد باعث میشود خودرو به خوبی کار نکرده و به نوعی دچار بدسوزی یا خام‌سوزی شود. عملکرد ضعیف حتی یکی از شمع‌ها منجر به ناقص سوختن سوخت درون سیلندر مربوط به آن میشود و در نتیجه سطح آلایندگی افزوده شده و به قطعات موتور نیز صدمات جدی وارد می‌گردد. برخی از جدی‌ترین مشکلات ظاهری شمع‌ها که می‌تواند نشان از بد کار کردن آنها باشد و دلایل ایجادشان عبارتند از:
• ترک روی عایق شمع: عبور جریان با ولتاژ بالا از الکترود بیش از حد توان شمع و زیاد شدن فاصله گپ می‌تواند این مشکل را ایجاد کند.
• شکستن چینی شمع: نصب نادرست و ضربه هنگام نصب باعث این اتفاق میشود.
• روغنی بودن پایه شمع: روغن سوزی موتور در یک یا همه سیلندرها می‌تواند شمع یک یا تمام سیلندرها را دچار این مشکل کند.
• ذوب شدن الکترودها: به دلیل متناسب نبودن کد حرارتی شمع با موتور این اتفاق رخ می‌دهد.
• آب خوردن به پایه شمع: به دلیل هرگونه نفوذ از سیلندرها اتفاق می‌افتد. می‌تواند دلیل نقص سرسیلندر یا بوش باشد.
• رسوب گرفتن الکترودها و پایه: به دلیل کیفیت پایین سوخت اتفاق می‌افتد.
انتخاب شمع موتور مناسب خودرو
در هنگام خرید شمع ماشین باید به موارد زیر توجه داشته باشید:
نیاز خودرو
هنگام انتخاب شمع برای وسیله نقلیه خود، همیشه دفترچه راهنمای خودروی خود را مطالعه و بررسی کنید. خودرو های مختلف نیازهای متفاوتی دارند، بنابراین حتی اگر یکی از خودروهای شما با نوع خاصی از شمع عملکرد خوبی داشته باشد، به این معنی نیست که نتیجه مشابهی را با خودروی دیگر خود خواهید داشت .بسته به نوع و مدل خودروی خود، ممکن است توصیه هایی برای شمع های مس، پلاتین یا ایریدیوم پیدا کنید. انجمن‌های مختلف خودرویی که مختص مدل خودروی شما هستند.
عملکرد موتور
نوع شمعی که انتخاب می کنید می تواند بر عملکرد موتور شما تأثیر بگذارد. شمع های مسی بهترین رسانایی را دارند، در حالی که پلاتین و ایریدیوم مقاومت حرارتی بهتری دارند. به خاطر داشته باشید که الکترود مرکزی نقش مهمی در توزیع گرما و عملکرد کلی شمع دارد.
ماندگاری شمع موتور و جایگزینی آن
طول عمر شمع های شما یکی دیگر از عواملی است که هنگام انتخاب باید در نظر بگیرید. شمع های مسی ضمن ارائه عملکرد عالی موتور، طول عمر کمتری نسبت به شمع های پلاتین و ایریدیوم دارند.
شمع های مسی معمولا تا 4800 کیلومتر دوام می آورند در حالی که شمع های پلاتین و ایریدیوم تا 16000 کیلومتر دوام می آورند. اما رعایت این قوانین سخت نیست. بهترین کار این است که به طور دوره ای وضعیت شمع های خود را بررسی کنید.
چرا شمع نیاز به تعویض دارد؟
واضح است که بدون وجود شمع، ماشین روشن نمی‌شود. ازآنجاکه سالم‌بودن شمع مستقیما با عملکرد موتور در ارتباط است، شمع‌های ضعیف یا مشکل‌دار هم در هنگام استارت‌زدن و هم هنگام شتاب‌گرفتن، باعث احتراق ناقص یا میس‌فایر میشود. در این حالت ماشین نمی‌تواند قدرتش را حفظ کند و سوخت زیادی هدر می‌رود.
البته این طور نیست که فقط زمانی که شمع‌ها خراب یا معیوب هستند باید آنها را تعویض کنید. شمع‌هایی که مدتی طولانی از عمر آنها می‌گذرد هم باید عوض شوند. روی شمع‌های کهنه به‌دلیل تعامل مداوم با مخلوط سوخت – هوا، رسوبات جمع میشود. این می‌تواند به احتراق زودهنگام یا پیش از موعد سوخت منجر شود. این کار باعث میشود انرژی ماشین با روندی نامنظم و نامطمئن تأمین شود.
از سوی دیگر با افزایش سن شمع، شکاف آن منبسط میشود. وقتی شمع جرقه می‌زند، جریان الکتریکی باید از شکاف عبور کند تا سطح احتراق مناسب را درست به‌موقع فراهم کند. شکاف شمع به‌مرور زمان در نتیجه حرارت شدید، کثیفی، ساییدگی و فرسودگی، بزرگ‌تر میشود. هرچه این فاصله بیشتر شود، احتراق نامنظم‌تر و بی‌اثرتر میشود.
راهنمای نصب و تعویض شمع خودرو
اگر در تعمیرات خودرو سر رشته دارید با دنبال‌کردن مراحل زیر می توانید شمع های خودروی خود را تعویض کنید.
1- قبل از هر چیز ایمنی را رعایت کنید
ماشین را روی یک سطح صاف و خشک پارک کنید و مطمئن باشید که موتور خودرو خنک است. محفظه موتور باید از قبل تمیز شود وگرنه زمان تعویض شمع، ممکن است آشغال‌های درون محفظه موتور وارد سیلندرها شوند و بعدها به موتور و شمع ها آسیب وارد کنند. اگر لازم بود باتری را جدا کنید و مراقب باشید در پایانه‌های مثبت و منفی باتری اتصال کوتاه ایجاد نشود چون خطرناک است.
2- وایر شمع ها را بردارید
وایر پلاستیکی شمع و پایانه فلزی به‌سختی از شمع جدا میشوند باید مراقب باشید که روکش پلاستیکی شمع آسیب نبیند یا پایانه وایر (سیم) از انتهای وایر شمع جدا نشود. اگر متوجه شدید که روکش سیم به شمع گیر کرده است، از انبردست برای جدا کردن آنها استفاده کنید.مراقب باشید ترمینال فلزی شمع درون روکش باید همزمان با آن برداشته شود تا آسیب نبیند. اگر به هر دلیلی به آنها آسیب رسید، آنها را به همان شکل نصب نکنید زیرا بعدها باعث احتراق ناقص و آسیب احتمالی به سایر اجزای سیستم احتراق خواهد شد. همچنین اگر مدت ۵ تا ۷ سال از عمر وایرها می‌گذرد حتی اگر سالم هستند، آنها را هم تعویض کنید.
3- کویل ها را بردارید
کوئل یا سیم‌پیچ به انتهای شمع متصل شده است و یک روکش لاستیکی عایق دارد. ابتدا متصل‌کننده برق را از کویل احتراق جدا کنید. سپس پیچ نگهدارنده را بردارید و کوئل را با دقت یک چهارم دور بچرخانید یا به عقب و جلو حرکت دهید تا باز شود و آن را به سمت بالا و بیرون بکشید. کوئل ها اگر کهنه هستند یا در حین کار آسیب دیدند حتما آنها را تعویض کنید.
4- شمع ها را باز کنید
برای بازکردن شمع ها به آچار بکس مناسب شمع خودروی خودتان نیاز دارید. شمع را حدود نیم‌دور در جهت خلاف عقربه ساعت شل کنید و بچرخانید. اگر احساس می‌کنید شمع ها سفت هستند، کمی آن ها را در جهت عقربه‌های ساعت بچرخانید و با دقت عقب و جلو کنید تا شل شود. اگر نتوانستید به یک مکانیک مراجعه کنید زیرا اگر شیارهای سرسیلندر آسیب ببینند برای تعمیر آنها موتور باید پیاده شود و این کار هزینه زیادی برمی‌دارد.
5- شمع‌های جدید را نصب کنید
شمع‌های خودرو به ترتیب خاصی جرقه تولید می‌کنند. بنابراین هر کدام باید در جای خاص خود قرار بگیرند. اگر همه شمع‌ها را با هم خارج می‌کنید آنها را به‌نحوی علامت‌گذاری کنید تا بدانید کدام یک اولی و کدام یک آخری است. شماره شمع جدید را بررسی کنید که با شماره شمع‌های خودروی شما مطابقت داشته باشد.
بررسی کنید شمع‌های جدید خراب نباشند. رزوه‌ها،الکترودها و نوک شمع ها باید سالم باشند، در عایق سیم یا روکش کوئل نباید شکستگی، بریدگی یا خراش وجود داشته باشد. اندازه شکاف شمع های جدید باید به اندازه شکاف شمع‌های قبلی باشند. برای محکم‌کردن آنها به آچار گشتاور نیاز دارید.
6- کویل‌ها را سرجایشان قرار دهید
مقداری گریس وایر شمع را به روکش وایر شمع یا به روکش کوئل بمالید و دوباره هر کدام از آنها را نصب کنید. مطمئن شوید که هر وایر را به شمع مربوطه درست وصل کرده‌اید. پیچ نگهدارنده، کانکتور الکتریکی و اگر باتری را هم جدا کرده‌اید همه را مجددا به سر جای اولیه اش برگردانید.
7- موتور را روشن کنید
اگر ماشین را روشن کردید و چراغ چک روشن شد، باید ماشین را نزد مکانیک ببرید تا ببیند دلیل آن چیست. اگر چراغ چک چشمک می‌زند، احتمال احتراق ناقص در سیلندر وجود دارد. دوباره باید شمع ها را بررسی کنید. با این شرایط تا مسافتی طولانی رانندگی نکنید زیرا ممکن است مبدل کاتالیست آسیب ببیند و باعث هزینه ی زیادی شود.
جمع بندی
سوال "شمع خودرو چیست؟" را می توان تنها با بیان این که شمع خودرو بخشی از موتور خودرو است که آن را روشن نگه می دارد، پاسخ داد، اما داستان بسیار بیشتر است. شمع خودرو از اواسط دهه 1800 وجود داشته است، اما به نظر می‌رسد حداقل تا سال 1901 به طراحی مدرن نرسیده.
تحقیقات و نوآوری های مهندسی منجر به استفاده از مواد مختلف برای شمع ها و بهبود ساختار کلی آنها شده است تا شمع های مدرن بسیار بهتر از نمونه های اصلی خود باشند. به عنوان مثال، این پیشرفت ها به معنای واقعی کلمه طول عمر شمع را از حدود 1.6 کیلومتر به بیش از 16 کیلومتر افزایش داده است.
امروزه شمع موتور خودرو تنها گزینه موتور احتراق داخلی است که با بنزین کار می کند. شمع موتور ها دارای تنوع زیادی هستند به عنوان مثال، شمع های مس، پلاتین و ایریدیوم. علاوه بر این، تحقیقاتی در مورد جایگزین های شمع موتور، از جمله شمع های لیزری، وجود دارد. شمع های لیزری به صورت آزمایشی با موفقیت مورد استفاده قرار گرفته اند. در حالی که هیچ جایگزینی برای موتورهای بنزینی در بازار وجود ندارد، موتورهای دیگر اصلاً از شمع استفاده نمی کنند. موتورهای دیزلی نیازی به شمع ندارند زیرا سوخت دیزل می تواند در دماهای پایین تر از بنزین مشتعل شود. بنابراین موتورهای دیزلی از شمع‌هایی استفاده می‌کنند که به گرم کردن مخلوط هوا/سوخت کمک می‌کنند، این شمع تنها با فشرده‌سازی مشتعل میشود و فقط به کمک شمع موتور در هنگام استارت خودرو نیاز دارد، و نه عملکرد مداوم مانند شمع‌هایی که در تمام مدت کارکردن موتور استفاده میشوند. خودروهای هیبریدی هنوز برای بخش موتور خودرو به شمع‌ها متکی هستند.
در صورت نیاز به خرید شمع ماشین برای خودروهای چینی از برندهای لیفان، جک، جیلی و ام وی ام میتوانید به فروشگاه اعتماد یدک مراجعه کنید. اعتماد یدک یک فروشگاه اینترنتی لوازم یدکی است که واردکننده قطعات یدکی خودورهای چینی از چین است و نمایندگی لوازم یدکی اغلب برندهای چینی را در اختیار دارد. برای خرید حضوری دز تهران میتوانید به آدرس تهران، میدان بهارستان، خیابان صفی علی شاه، پلاک 40، طبقه همکف - کد پستی 1146937161 مراجعه کنید و یا برای دریافت مشاوره و سفارش تلفنی با شماره تلفن 02191007023 تماس بگیرید. همچنین با مراجعه به ادرس اینترنتی اعتماد یدک در تارنمای www.etemadyadak.com میتوانید سفارش خود را بصورت اینترنتی ثبت کنید و قطعه مورد نظرتان را درب منزل دریافت کنید. وبلاگ اعتماد یدک مرجع خوبی برای مطالعه راهنمای لوازم یدکی ماشین و کسب اطلاعات بروز و دقیق درباره قطعات یدکی مختلف است.