اقتصاد ۲۴-جایگاه ایران در بازار فرش جهان از دست رفته است. فرش کالایی که با تام ایران عجیبن است، با کاهش شدید صادرات روبروست. بنا بر اعلام صورت گرفته از سوی مدیرعامل اتحادیه سراسری تعاونی فرش دستباف در یک دهه گذشته صادرات ۵۰۰ میلیون دلاری فرش دستباف به ۵۰ میلیون دلار کاهش یافته است.
اجرای طرح پیمان‌سپاری ارزی با هدف الزام صادرکنندگان به بازگرداندن ارز صادراتی به کشور نیز بیش از پیش زمینه را برای از دست رفتن بازار‌های صادراتی ایران فراهم کرد.
سید علی دیانت، رییس اتاق بازرگانی کاشان درباره‌ی شرایط صادرات فرش دستباف ایرانی گفت: بخش مهم ماجرای از دست رفتن بازار‌ها و کاهش شدید صادرات فرش دستباف به موضوع تحریم‌ها برمی‌گردد.
بیشتر بخوانید:سهم ایران از بازار جهانی صادرات فرش چقدر است؟
اشاره‌ی وی به تحریم‌های آمریکاست که از سال ۱۳۸۷ به مرحله‌ی اجرا درآمد.
تحریم جدی است
وی با اشاره به اینکه فرش دستباف ایرانی جایگاه خود را در بازار‌های جهانی از دست نداده و همچنان برند معتبری محسوب می‌شود، گفت: برای اینکه به شما نشان بدهم فرش ایران چه جایگاهی دارد، باید به این نکته اشاره کنم که فرش ایرانی به چین صادر می‌شود در حالی که چین خودش به همه‌ی کشور‌های جهان کالا صادر می‌کند.
وی در جواب این پرسش که لغو پیمان‌سپاری ارزی چه تاثیری بر صادرات فرش دستباف به جا خواهد گذاشت؟ گفت: ما در شرایط تحریمی هستیم، در این شرایط متاسفانه خریدار حرف اول را می‌زند، اما موضوع این است که الزام به پیمان‌سپاری خودش سبب می‌شود بیش از پیش صادرکننده‌ی فرش دستباف با بحران روبرو شود.
دیانت در توضیح این مطلب ادامه داد: وقتی پول نفت را می‌شود به قاعده به کشور بازگرداند چطور این توقع وجود دارد که پول صادرات فرش، که کالایی خاص است و فروش آن به سرعت اتفاق نمی‌افتد ظرف مدت معین بازگردد، به این ترتیب لغو پیمان‌سپاری بی‌تردید می‌تواند زمینه را برای بهبود وضعیت مهیا کند.
وی به کاهش قابل توجه تولید فرش دستباف اشاره کرد و گفت: این مساله، مساله‌ی مهمی است. تولید فرش دستباف کاهش یافته چرا که بخش مهمی از این کالا صادراتی است و وقتی صادرات با اخلال روبرو شود، تولید نیز دیگر سودی ندارد.
این فعال صنعت فرش با تاکید بر اینکه قیمت فرش ایرانی بالاست، اما با این حال ما اعتراضی به این موضوع نداریم، تاکید کرد: ساختار تولید فرش دستباف نیازمند بهبود و بازنگری است. ما با کاهش شدید نیروی کار در صنعت فرش دستباف روبرو هستیم. از میزان خرید مواد اولیه برای تولید فرش متوجه می‌شویم که حجم تولید چقدر کاهش داشته است. پیش از این در شهری مثل کاشان که حدود چهارصد هزار نفر جمعیت دارد، ۱۶ هزار دار قالی برپا بود. یعنی از هر ۲۵ تا سی نفر، یکی دار قالی داشت، اما امروز در همین شهر که مهد تولید فرش است، سه هزار دار قالی برپاست.
مهاجرت بافندگان و طراحان واقعی است؟
دیانت در پاسخ به این سئوال که آیا موضوع مهاجرت بافندگان از ایران مساله‌ای جدی است یا خیر؟ گفت: در اوایل انقلاب بخشی از بافندگان و نیروی ماهر فعال ما در این صنعت به هندوستان مهاجرت کردند، اما در یکی دو سال اخیر شاهدیم که ترکیه استقبال زیادی از فعالان صنعت فرش ایران کرده است.
وی با اشاره به اینکه دریافت حقوق ارزی مساله‌ی مهمی است، گفت: تعدادی از نیروی انسانی فعال در این صنعت مهاجرت کرده‌اند، اما با امکانات امروز دیگر نیاز چندانی به مهاجرت فیزیکی نیست. افراد می‌توانند در خانه‌های خود نقشه بکشند و ارسال کنند و حقوق ارزی بگیرند. آن‌ها هم طراحان را برای طراحی فرش مدرن می‌خواهند هم سنتی.
وی در جواب این پرسش که تداوم این وضعیت چه پیامدی خواهد داشت؟ گفت: قیمت تمام شده‌ی فرش دستباف ایران بالاست، اما ما اعتراضی به این موضوع نداریم. در حال حاضر هند و پاکستان و نپال کشور‌هایی هستند که صادرات فرش دستباف دارند، اما فرش ایرانی که بازار بسیار خوبی دارد، تحت فشار تحریم از یک سو و تورم داخلی و افزایش تورم و قیمت بالا شده با مشکلاتی مواجه است.
جایگاه بافندگان افغانستانی در صنعت فرش دستباف
رییس اتاق بازرگانی کاشان در جواب این سئوال که آیا افغانستان تحرکاتی برای جذب نیروی انسانی صنعت فرش دستباف در ایران دارد یا خیر؟ گفت: آنچه شما شنیده‌اید به جذب نیروی کار افغانستانی شاغل در صنعت فرش دستباف ایران مرتبط است. به عبارت دیگر نیروی کار افغانستانی به ایران امده‌اند و کار یاد گرفته‌اند و بلدند فرش ببافند، این‌ها از ایران مهاجرت کرده‌اند و به افغانستان رفته‌اند. البته اگر فرش ایرانی‌باف را کنار فرش افغان‌باف بیندازید، اهل فن تشخیص می‌دهند و می‌فهمند کدام را ایرانی بافته و کدام را افغان و آن فرش به فرش افغان‌باف معروف است.
وی گفت: به هر حال سیاستگذار هم برای حمایت از صنعت فرش دستباف باید فکری بکند هم به حفظ نیروی کار و پرورش نیروی کار جدید، چون بازار را همین کشور‌های همسایه می‌گیرند. به عبارت دیگر الان دریافتی کارگران ماهر فرش‌باف از کارگران صنعتی کمتر است و این خطر بزرگی است که سبب شده کسی اقبالی برای ورود به صنعت فرش دستباف نشان ندهد.