اقتصاد۲۴-درست در روز‌هایی که گفته شده ۸ میلیون و ۴۰۰ هزار مهاجر در ایران زندگی می‌کنند که بخش بزرگی از آن‌ها غیرمجاز هستند، مقام‌های سفارت افغانستان از ایران خواستند تا شرایط را برای تسهیل هرچه بیشتر زندگی مهاجران در ایران فراهم کند. در شرایطی که همسایه ایران پاکستان طرح اخراج یک میلیون و ۷۰۰ هزار مهاجر را آغاز و اعلام کرده که یکی از دلایل اصلی این اقدام همکاری نکردن طالبان با دولت پاکستان است. در ایران، اما هرچند طالبان حتی حقابه هیرمند را هم به روی ایران بسته، اما سیاست‌گذاری‌های سازمان ملی مهاجرت درباره اتباع افغان تطابق بسیار زیادی با درخواست‌ها مقامات طالبان دارد.
نرخ بالای بیکاری در ایران و درخواست طالبان برای دادن کار به مهاجران
در دیدار با روح‌الله قادری مدیرکل امور بین‌الملل سازمان ملی مهاجرت محمد اجمل ویار، رئیس دفتر سفیر افغانستان و عبدالباسط امامی سرپرست امور مهاجران سفارت افغانستان در تهران حضور داشتند. این دو مقام طالبان مطالباتی را از طرف ایرانی مطرح کردند که حتی سیاست‌های محدودکننده اتباع در برخی استان‌ها را نیز زیر سوال برده است. به طور مثال آن‌ها «ممونوعیت بکار گیری مهاجرین به عنوان فروشنده یا شاگرد فرومشنده در استان شیراز و برخی شهرستان‌های آن» را از جمله مشکلات اتباع دانستند.
این در حالی است که شهر شیراز میزبان جمعیت زیادی از اتباع است و همین تراکم جمعیت باعث بروز مشکلاتی از جمله بیکاری برای جوانان ایرانی شده است.
به گفته سیدمحمد حسینی نماینده بوشهر در شورای عالی استان‌ها به نقل از صولت مرتضوی وزیر کار امروزه ۵ میلیون شغل در ایران در انحصار اتباع افغان است. با توجه به جمعیت ۸ میلیون و ۴۰۰ هزار نفری اتباع این رقم نشان از سطح بالای اشتغال آن‌ها در استان‌ها مختلف دارد. در حالی که نرخ بیکاری در ایران همچنان بالاست و به گفته کارشناسان با نرخ فعلی بیکاری نیاز به نیروی کار خارجی در کشور نیست.
ارائه خدمات متنوع به اتباع در دستور کار دولت؟
مقام‌های طالبان در این دیدار به «ایجاد سهولت در صدور مجوز گواهینامه رانندگی به مهاجران» و «ایجاد مکانیزم و سازوکار مناسب جهت مسائل حقوقی در زمینه تملک اموال منقول و غیر منقول مهاجران» نیز اشاره کردند. همچنین آن‌ها گفتند که ایران باید از «طرد مرز اجباری مهاجران دارای مدرک قانونی و اقامتی» جلوگیری کند. این در حالی است که جمعیت مهاجران دارای مدارک قانونی اقامت در ایران بسیار اندک است. هرچند که آمار‌ها در این حوزه بسیار ناقص است و تاپیش از نیز دولت آمار اتباع در ایران را ۵ میلیون نفر می‌دانست.
بیشتر بخوانید:ایران مسیری برای عبور پناهجویان/ نقش استراتژیک ایران در مهاجرت افغان‌ها به اروپا
اما نماینده دولت در جریان بررسی لایحه برنامه هفتم توسعه آمار آن‌ها را ۸ میلیون و ۴۰۰ هزار نفر عنوان کرد. با این حال روح‌الله قادری از مسئولان سازمان ملی مهاجرت که با مقام‌های سفارت افغانستان نیز دیدار کرده هنوز آمار ۵ میلیونی را مطرح می‌کند. موضوعی که نشان می‌دهد یا این سازمان سعی در پنهان کردن آمار دارد یا آمار‌های آن با سایر بخش‌های دولت متفاوت است. با این همه این سازمان بخش زیادی از مطالبات افغان‌ها و مقام‌های طالبان را در دستور کار خود قرار داده است که شامل تحت پوشش بیمه قرار گرفتن مهاجران و حتی ارائه خدمات بهزیستی و کمیته امداد به آن‌هاست. حتی بنابر طرح دولت مهاجران از خدمات قضایی نیز بهره‌مند خواهند شد و وزیر کشور نیز گفته که بر اساس نیاز استان‌ها به اشتغال آن‌ها سامان‌دهی می‌شوند.
آمار‌های متناقص مسئولان درباره جمعیت اتباع
همانطور که گفته شد سازمان ملی مهاجرت همچنان بر آمار ۵ میلیون اتباع افغان در ایران اصرار دارد. آماری که از سوی نماینده دولت رد شده است. این در حالی است که اغلب کشور‌های توسعه یافته هر ساله عدد مشخصی را برای پذیرش مهاجر اعلام می‌کنند و با استاندارد‌های بسیار سخت‌گیرانه حداکثر تا همان عدد اعلام مهاجر می‌پذیرند. این سازمان، اما نه تنها اعلام نکرده که ظرفیت پذیرش چه میزان مهاجر را دارد بلکه آمار جمعیت آنان را هم شفاف اعلام نمی‌کند و مشخص نیست که از ۸ میلیون و ۴۰۰ هزار نفر چه تعداد مهاجر قانونی و چه تعداد غیرقانونی هستند. با این همه مقام‌های سفارت افغانستان در درخواستی عجیب خواستند که «همکاری و زمینه‌سازی در برگزاری مراسم مذهبی از قبیل نماز جمعه و عیدین در نقاط پر تراکم مهاجران» انجام شود. این در حالی است که طالبان در افغانستان نیز شرایط را برای جمعیت شیعه این کشور بسیار سخت کرده است. زنان از تحصیل و کار در این کشور محروم شده‌اند و حتی بازار فروش برده به راه انداخته‌اند. با این همه درخواست‌های آنان از ایران درست برخلاف عملکرد خود و در راستای ارائه خدمات و آزادی عمل هرچه بیشتر به مهاجران است.
سازمان ملی مهاجرت یا اقامت؟
در چنین شرایطی قرار طبق برنامه هفتم سازمان ملی مهاجرت تشکیل و تمام امور مهاجران در آن رسیدگی شود. البته این سازمان با تعاریف و شرح وظایف فعلی بیشتر شبیه سازمان ملی صدور اقامت است یا سازمان ملی مهاجرت. با این همه گفته می‌شود که در یک ماه اخیر روند اخراج مهاجران غیرقانونی در کشور مشاهده شده و قادری نیز در دیدار با مقام‌های سفارت افغانستان خواسته تا طالبان در این زمینه با ایران همکاری کند و جلوی ورود غیرقانونی مهاجران از مرز‌ها را بگیرد. رویکرد فعلی طالبان با همسایگان خود از جمله ایران، اما رنگ‌وبویی از همکاری ندارد و آن‌ها حتی حاضر نیستند که با دادن حقابه ایران نیاز آب اتباع افغان در ایران را فراهم کنند. حال باید دید که این روند و تشکیل سازمان ملی مهاجرت چگونه پیش خواهد رفت و دولت چه پاسخی به نگرانی افکارعمومی جامعه نسبت به این مسئله خواهد داد.