اقتصاد۲۴- در روز‌های اخیر انتشار یک نظرسنجی درباره ذائقه سرمایه‌گذاری ایرانی‌ها، سوالاتی را ایجاد کرد که آیا میان ذائقه ایرانی‌ها با سایر کشور‌ها تفاوت قابل توجهی وجود دارد؟ در ایران حدود یک‌سوم از مردم سرمایه‌گذاری در املاک و مستغلات را ترجیح می‌دهند که این نوع سرمایه‌گذاری در کشور‌های آمریکا و چین به‌عنوان دو اقتصاد بزرگ دنیا، رتبه اول را دارد. در ایران خرید طلا و سکه، در رتبه دوم قرار دارد، نکته جالب اینکه در ترکیه حدود نیمی از مردم این کشور سرمایه‌گذاری در زمینه طلا را ترجیح می‌دهند و خرید ملک در ترکیه پس از طلا قرار دارد. نکته مهم در این مقایسه این است که در بسیاری از کشور‌ها مانند ایران، سرمایه‌گذاری در بازار سهام اولویت اصلی سرمایه‌گذاری محسوب نمی‌شود و حتی در آمریکا حدود یک‌پنجم مردم، مایل به سرمایه‌گذاری در این بازار هستند. البته که متناسب با پیشرفت بازار‌های سرمایه و تنوع ابزار‌های مالی، سهم سرمایه‌گذاری در بورس رشد می‌کند.
انتشار نتایج تازه‌ترین نظرسنجی «ایسپا» درخصوص میزان محبوبیت بازار‌های مختلف سرمایه‌گذاری در ایران و سهم ۱.۳درصدی بازار سهام از آن در سال۱۴۰۲، ما را بر آن داشت تا میزان محبوبیت بازار سهام در کشور‌های مختلف را مورد بررسی قرار دهیم. نتایج به دست آمده حاکی از آن است که در مجموع در هیچ کشوری بازار سهام انتخاب اول یا دوم افراد برای سرمایه‌گذاری نیست. آمارها نشان می‌دهند حتی در کشوری با بازار سهام عمیق و گسترده مانند آمریکا، میزان محبوبیت بازار‌های املاک و مستغلات و طلا درمیان سرمایه‌گذاران خرد بیش از بازار سهام است. همچنین در کشور چین مردم کمترین اعتماد را به بازار سرمایه دارند. حدود نیمی از پس انداز چینی‌ها به‌عنوان سپرده بانکی است و همچنان سهم عظیمی از سرمایه آن‌ها در بازار مسکن صرف می‌شود. جوانان چینی نیز گرایش بالایی به سرمایه‌گذاری در بازار طلا دارند. همچنین در کشور ترکیه که مانند ایران از تورم بالایی رنج می‌برد، بازار‌های طلا، املاک و مستغلات و کریپتو و دلار بالاترین میزان محبوبیت را دارند. در ژاپن نیز مردم حدود نیمی از پس انداز خود را صرف نگه داری پول نقد می‌کنند و سرمایه‌گذاری در بازار‌های ریسکی مانند بازار سهام محبوبیت چندانی ندارد. بررسی‌ها نشان می‌دهد نتایج نظرسنجی «ایسپا» از میزان محبوبیت بازار سهام ایران هم راستا با میزان محبوبیت این بازار در دیگر کشور‌ها است و مورد عجیب و منحصربه فردی تلقی نمی‌شود.
بازار سهام؛ سومین انتخاب آمریکایی‌ها
موسسه گالوپ (Gallup) از سال۱۹۹۸ به‌عنوان بخشی از نظرسنجی سالانه اقتصاد، از آمریکایی‌ها درباره مالکیت سهام آن‌ها سوال کرده‌است. رکود بزرگ سال‌های ۲۰۱۳ تا ۲۰۱۶ بسیاری از مردم را از بازار ترساند و سطح مالکیت را برای بیش از یک دهه‌تا سطح ۵۲درصد کاهش داد.
در حال‌حاضر حدود ۶۱ درصد از مردم آمریکا در بازار سهام این کشور مشارکت دارند، اما نکته قابل‌تامل در این است که این بازار، انتخاب اول آمریکایی‌ها برای سرمایه‌گذاری نیست. طبق آمار منتشرشده توسط موسسه گالوپ، در حال‌حاضر تنها ۱۸درصد از آمریکایی‌ها بازار سهام این کشور را به‌عنوان بهترین بازار برای سرمایه‌گذاری بلندمدت انتخاب می‌کنند. از آنجا‌که شاخص‌های سهام ایالات‌متحده در سال‌گذشته نتوانستند جایگاه خود را افزایش دهند، تعداد کمتری از آمریکایی‌ها در سال۲۰۲۳ نسبت به سال۲۰۲۲ (۲۴ درصد) سهام یا صندوق‌های سرمایه‌گذاری مشترک را بهترین سرمایه‌گذاری می‌دانند. در حال‌حاضر، میزان محبوبیت بازار سهام در آمریکا در پایین‌ترین حد از محدوده ۱۷ درصد تا ۲۷ درصد از سال۲۰۱۱ است.
بیشتر بخوانید:ترکیه به دنبال دستیابی به تورم تک رقمی تا ۳ سال آینده؛ توهم رشد در اوج تورم
تقاضای ناشی از پاندمی کرونا برای محصولات حوزه فناوری مانند ویدئو کنفرانس و خدمات تحویل کالا، در کنار صنعت قوی داروسازی این کشور که بر روی واکسن کار می‌کرد و افق رشد مثبتی داشت، باعث شد بازار سهام آمریکا بازدهی خوبی داشته‌باشد، با این‌وجود این بازار هیچ‌گاه اولین انتخاب آمریکایی‌ها برای سرمایه‌گذاری نبوده‌است. از سال۲۰۱۳ بازار املاک و مستغلات، دارایی‌ای که آمریکایی‌ها آن را روشن‌ترین مسیر به‌سوی آزادی مالی می‌دانند، همواره محبوب‌ترین بازار برای سرمایه‌گذاران خرد آمریکایی بوده‌است. پیش از آن نیز طلا عنوان محبوب‌ترین سرمایه درمیان آمریکایی‌ها را داشته‌است.
داده‌های نظرسنجی گالوپ همچنین نشان می‌دهد میزان محبوبیت بازار املاک و مستغلات در این کشور طی یک سال‌گذشته کمتر شده‌است.
این مساله می‌تواند به دلیل مقرون به صرفه نبودن هر نوع مسکن در سراسر آمریکا از زمانی‌که فدرال‌رزرو شروع به افزایش نرخ بهره کرده، باشد.
آمارها نشان می‌دهد بیشتر سرمایه‌گذاران بازار سهام افراد سفیدپوست و دارای مدرک دانشگاهی هستند. همچنین در حال‌حاضر زنان ۶۲درصد از سرمایه‌گذاران آمریکایی را تشکیل می‌دهند که از طریق سهام مستقیم، ETF یا صندوق‌های سرمایه‌گذاری در بازار سهام سرمایه‌گذاری می‌کنند.
خانواده‌های آمریکایی سیاه پوست و اسپانیایی تبار به طور مشخصی هنگام سرمایه‌گذاری ریسک‌گریز هستند و بیشتر تمایل دارند در دارایی‌های امن‌تر مانند املاک و مستغلات سرمایه‌گذاری کنند.
ریسک گریزی چینی‌ها و باقی ماندن در بازار‌های سنتی
مردم چین بازار‌های سرمایه‌گذاری سنتی مانند املاک و سپرده‌های بانکی را ترجیح می‌دهند، اما در حال‌حاضر علاقه فزاینده‌ای به گزینه‌های جایگزین مانند صندوق‌های تامینی و طلا نیز به‌ویژه در قشر جوان این کشور به وجود آمده‌است؛ در واقع بخش بزرگی از مردم چین ترجیح می‌دهند پول خود را در بخش املاک سرمایه‌گذاری کنند به گونه‌ای که در سال۲۰۲۳ بیش از ۳۹درصد از خانه‌ها متلعق به افرادی هستند که در آن‌ها زندگی می‌کنند.
همچنین تقریبا نیمی از کل پولی که خانوار‌ها دارند به‌عنوان سپرده در بانک‌ها قرار دارد. دلیل این رفتار این است که بسیاری از افراد در مورد روش‌های دیگر سرمایه‌گذاری مطمئن نیستند. به‌رغم افزایش سهام و اوراق قرضه، آن‌ها همچنان به آنچه می‌دانند، یعنی دارایی و حساب‌های پس‌انداز، پایبند هستند. داده‌ها نشان می‌دهد میزان محبوبیت بازار املاک و مستغلات در این کشور طی سال‌گذشته کمتر شده‌است. دلیل این اتفاق را می‌توان چالش‌های اخیر شرکت‌های ساخت وساز و بحران مسکن چین دانست. کاهش محبوبیت این بازار برای چینی‌ها در افزایش تمایل آن‌ها به خرید طلا و دلار دیده می‌شود. همچنین میزان سهم سپرده‌های بانکی از مجموع سرمایه‌گذاری‌های مردم چین نیز افزایش‌یافته و از ۲۰ درصد در سال۲۰۱۸ به ۴۶ درصد در ۲۰۲۳ رسیده‌است.
در سال‌های اخیر بازار طلا نیز محبوبیت بیشتری بین چینی‌ها یافته‌است.
به گزارش انجمن طلای چین، این کشور در طول ۶ ماه ابتدایی سال۲۰۲۳ با افزایش ۱۶.۳۷درصدی تقاضای طلا در مقایسه با سال‌قبل از آن روبه‌رو بوده‌است.
با توجه به آمارها، بیش از نیمی از مصرف‌کنندگان طلا افرادی هستند که پس از سال۱۹۹۰ متولد شده‌اند و بسیاری از آن‌ها طلا را قابل‌اعتمادترین سرمایه‌گذاری می‌دانند. همچنین به‌رغم اینکه بازار‌های سهام چین بازار‌های نسبتا بزرگی هستند، هنوز نسبتا جدید بوده و نمی‌توانند مانند بازار‌های سرمایه آمریکا که نقش برجسته‌ای در اقتصاد این کشور دارند، عمل کنند. میزان اقبال این بازار بین مردم چین نیز پایین است و در سال۲۰۲۲، فقط ۷ درصد از مردم این کشور (در مقایسه با ۵۳درصد از مردم آمریکا) در بازار سهام آن سرمایه‌گذاری کرده اند
نقش کمرنگ بازار سهام در سبد سرمایه‌گذاری مردم ژاپن و ترکیه
به دلیل تورم پایین کشور ژاپن و پایین‌بودن نرخ بهره در آن طی سال‌های طولانی، مردم این کشور بیشتر تمایل به نگه داری پول نقد را دارند و حتی میزان سپرده‌های بانکی آن‌ها نیز چندان بالا نیست.
بازار بیمه و صندوق بازنشستگی نیز از دیرباز جزو محبوب‌ترین بازار‌های سرمایه‌گذاری برای ژاپنی‌ها بوده‌است.
همچنین طی سال‌های اخیر میزان محبوبیت بازار املاک و مستغلات در این کشور به دلیل پیری جمعیت و نرخ بهره پایین افزایش یافته‌است. بازار املاک و مستغلات در ژاپن رشد و توسعه قابل‌توجهی را تجربه می‌کند که ناشی از تغییر ترجیحات مشتریان، شرایط خاص محلی و عوامل اقتصادی کلان است. بازار سهام در ژاپن هیچ‌گاه از اقبال بالایی برخوردار نبوده و طی سال‌های ۲۰۱۸ تا ۲۰۲۳، حدود ۱۰درصد از کل سبد سرمایه‌گذاری مردم این کشور را شامل‌می‌شود.
مردم ترکیه بازار‌های طلا، املاک و مستغلات و ارز‌های خارجی (به طور ویژه دلار) را بهترین بازار‌ها برای سرمایه‌گذاری می‌دانند. داده‌های نظرسنجی موسسه آردا (Areda) در سال۲۰۲۲ نشان می‌دهد تعداد قابل‌توجهی از مردم ترکیه، حدود ۴۳درصد، هنوز طلا را بهترین شکل سرمایه‌گذاری می‌دانند.
این رقم تقریبا ۱۵درصد کمتر از تعداد افرادی است که در سال۲۰۲۱ طلا را به‌عنوان سرمایه‌گذاری ایده‌آل می‌دانستند.
ترجیح بعدی مردم ترکیه برای سرمایه‌گذاری املاک و مستغلات در سال۲۰۲۲، ۲۷.۴درصد بود که به‌طور جزئی بیشتر از ۲۶.۹ سال۲۰۲۱ بود. همچنین به‌دلیل تورم بالا در این کشور، مردم ترکیه طی سال‌های اخیر گرایش بیشتری به خرید ارز‌های خارجی و رمزارز‌ها یافته اند.
به گزارش «ایسپا» در ایران نیز بازار املاک و مستغلات و طلا محبوب‌ترین بازار‌ها میان سرمایه‌گذاران هستند که باتوجه به تورم بالای کشور، راهکاری طبیعی برای حفظ ارزش سرمایه تلقی می‌شوند. از دلایل تمایل کمتر مردم به ارز‌های خارجی می‌توان به کنترل سرمایه توسط حکومت و سرکوب قیمتی آن اشاره کرد. در ایران نیز همچون چین تمایل و اعتماد مردم به بازار سرمایه پایین است که می‌تواند به دلیل شناخت پایین مردم از این بازار، عمق کم بازار (نقدینگی بسیار پایین) و وجود ریسک‌های ژئوپلیتیک بالا باشد.
سپرده بانکی نیز از دیگر ابزار‌های مردم ایران برای حفظ ارزش سرمایه خود در‌برابر تورم بالای کشور است.